Stevan Branovački
| Stevan Branovački | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Portret Stevana Branovačkog, slikara Aksentije Marodić; nalazi se u svečanoj sali Matice Srpske | |||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | 13. jun 1804. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Senta, Austrijsko carstvo | ||||||||||||
| Datum smrti | 8. februar 1880. (75 god.) | ||||||||||||
| Mesto smrti | Novi Sad, Austrougarska | ||||||||||||
| |||||||||||||
Stevan Branovački (Senta, 13. jun 1804 — Novi Sad, 8. februar 1880) bio je srpski pravnik, političar, gradonačelnik Novog Sada, predsednik Matice srpske i jedan od osnivača Srpskog narodnog pozorišta.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Potomak je senćanske porodice Branovački. Rođen je 13. juna 1804. godine[a] u Senti, gde je završio osnovnu školu, kao i prvi razred gimnazije kod mađarskog učitelja privatno. Drugi razred gimnazije završio je u Subotici, do šestog u Baji, sedmi i osmi u Segedinu, gde je učio i filozofiju, a prava u Požunu (Bratislava).[2] Posle završenih nauka 1826. godine bio je u službi kod bačkog potiskog distrikta u Starom Bečeju, zatim kod Kraljevske table u Budimpešti, gde je 1828. godine položio advokatski ispit sa odličnim uspehom. Posle toga je advokatsku kancelariju u Senti.[3]
Između 1842-1848. godine Branovački je bio zamenik senatora u magistratu Potiskog distrikta.[4] Godine 1848. izabran je za sreskog načelnika solgabirova, to je bio u bačkoj županiji prvi izbor za ovo zvanje iz reda ljudi, koji nisu bili plemići. Godinu 1849. proveo je u Zemunu i Beogradu, a 1850. godine postao je sreski komesar, a zatim poslednji kapetan kod bačkog srpskog potiskog distrikta. Po prestanku postojanja ovog distrikta 1857. godine postao je on okružni sudija u Novom Sadu.
U Novi sad je došao 1851. godine, gde je radio kao advokat, sudija i narodni poslanik.[5]
Godine 1861. izabran je za poslanika na ugarski sabor, a isto tako i 1865, te je tom prilikom izabran u prvu ugarsku delegaciju, a 1869. godine izabran je za gradonačelnika Novog Sada. Učinio je mnogo na urbanističom razvoju grada.[5] Godina 1872. i 1875. bio je poslanik na srpskom crkvenom i narodnom saboru u Sremskim Karlovcima. Na saboru 1875. godine pod njegovim predsedništvom izvršen je izbor patrijarha. Jedan je od osnivača Srpskog narodnog pozorišta, učesnik je pri osnivanju Društva za Srpsko narodno pozorište (1861) i prvi predsednik toga društva (1861—68).
Bio je predsednik Srpske crkvene opštine u Novom Sadu (1868—1872) i jedan od patrona gimnazije. Više godina, počevši od 1868, bio je predsednik Prve trgovačke i obrtničke banke.[3]
Prvi put je izabran 1867, a od 1872. godine, pa do kraja života je bio predsednik stalni Matice srpske[5][3], najstarija srpske književne, kulturne i naučna institucije. U Novom Sadu stanovao je u Lebarskoj ulici (danas je to Ulica Svetozara Miletića br. 8).[5]
Nije bio sklon pisanju - od njega je ostalo štampano samo nekoliko saborskih govora i interpelacija zbog kojih su ga zvali srpskim Katonom.[3]
Nadgrobni spomenik Stevana Branovoačkog, na Uspeskom groblju u Novom Sadu je zaštićeni spomenik kulture, registrovan 1968. godine.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ 1. juna po julijanskom kalendaru
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Spisak zaštićenih grobnih mesta - Uspensko groblje” (PDF). Službeni list grada Novog Sada. Novi Sad: Gradska uprava za propise. 11: 1. 28. 6. 1993. ISSN 0351-952X. Arhivirano iz originala (pdf) 10. 06. 2015. g. Pristupljeno 17. 11. 2013. „BRANOVAČKI STEVAN (1804-1880), advokat i političar, gradonačelnik Novog Sada, predsednik Matice srpske, jedan od osnivača Srpskog narodnog pozorišta. V/01-002 G”
|first1=zahteva|last1=u Editors list (pomoć) - ^ „Stevan Branovački”. Orao. Novi Sad: 97—103. 1875. Pristupljeno 17. 11. 2013.
|first1=zahteva|last1=u Editors list (pomoć)[mrtva veza] - ^ a b v g „Branovački, Stevan”. novisad.rs. Novi Sad: Grad Novi Sad. 28. 5. 2009. Pristupljeno 17. 11. 2013.
- ^ Todor Stefanović Vilovski: "Svetli i tamni dani", Beograd 1985.
- ^ a b v g „Branovački Stevan”. lisje.com. Novi Sad: JPK ”Lisje”. Pristupljeno 17. 11. 2013.[mrtva veza]
- ^ „24 nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika na Uspenskom groblju u Novom Sadu”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 17. 11. 2013. „(SK 1588) 12. advokat, javni radnik i gradonačelnik Novog Sada (parcela 5, rejon 1, red 1)”
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Branovački, Stevan (1861). Poziv na osnivanje Srbskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Novi Sad: Episkopska knjigopečatnje - Digitalna biblioteka Matice srpske. Pristupljeno 17. 11. 2013.
