Stevan Marković Singer

stevan marković singer
stevan marković singer
Lični podaci
Datum rođenja	19. avgust 1895.
Mesto rođenja	Šutci, kod Ljiga, Kraljevina Srbija
Datum smrti	17. maj 1942. (46 god.)
Mesto smrti	Grandići, kod Foče, ND Hrvatska
Porodica
Supružnik	Kaja Marković
Delovanje
Član KPJ od	1919.
Učešće u ratovima	Prvi svetski rat; Narodnooslobodilačka borba

Stevan Marković Singer (Šutci, kod Ljiga, 19. avgust 1895 — Grandići, kod Foče, 17. maj 1942) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 19. avgusta 1895. u selu Šutci, kod Belanovice. Poticao je iz srednje imućne porodine. Otac Milan i majka Milojka, rođena Alimpijević iz obližnjeg sela Brančić, imali su ćerku Miljku i trojicu sinova — Milovana, Stevana i Vasilija. Majka je iz prvog braka imala sinove Jovana i Radovana, koji su poginuli u Prvom balkanskom ratu, za vreme opsade Jedrena 1913. godine. Nakon završetka osnovne škole, 1902. pošao je na izučavanje abadžijskog zanata. Pošto su se majstori loše ponašali prema njemu, prešao je u Lazarevac kod majstora Koste Markovića Meraklije. Tokom učenja zanata upoznao se sa socijaldemokratskim pokretom, koji je u godinama nakon formiranja Srpske socijaldemokratske stranke (SSDS) bio u razvoju. Učestvovo je u radničkim štrajkovima u Lazarevcu, a 1912. je za vreme štrajka abadžijskih radnika bio uhapšen. Naredne godine je prešao u Valjevo, gde se uključio u sindikalni pokret.^[1]^[2]

U toku Prvog svetskog rata, 1915. bio je mobilisan u vojsku, nakon čega je raspoređen u Dunavsku diviziju drugog poziva, sa kojom se, usled jakog prodora austrugarskih snaga, povlačio prema Crnoj Gori. Ovde se susreo sa trojicom braće, na čiji se nagovor, usled slabog zdravlja, vratio u rodno selo, kako bi vodio brigu i roditeljima. Pošto ga je seoski kmet prijavio okupacionim vlastima, bio je uhapšen i upućen u zarobljenički logor. Intervencijom jednog austrijskog oficira, koji ga je prepoznao iz Belanovice, pušten je kući zbog bolesti. Nakon završetka rata, pozvan je u Kragujevac, na dosluženje vojnog roka u novoj Jugoslovenskoj vojsci, sa koga se vratio 1920. godine.^[1]^[3]

Pod uticajem Velike oktobarske socijalističke revolucije u Rusiji, o kojoj je slušao na radničkim zborovima u Kragujevcu, nakon povratka iz vojske aktivno se uključio u rad Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Kao zamenik kandidata za narodnog poslanika, aktivno je učestvova o u predizbornoj agitaciji. Iako je KPJ na izborima za Ustavotvornu skupštinu postigla dobar rezultat, u kačerskom srezu je pobedu odneo kandidat Demokratske stranke. Svoju političku aktivnost nastavio je i nakon donošenja Zakona o zaštiti države i zabrane rada Komunističke partije, zbog čega je nekoliko puta bio hapšen od policije. Kao protivnik režima, u vreme parlamentarnih izbora 1923, pošto u njegovom kraju, nije bilo odbora Nezavisne radničke partije (NRPJ), koja se nalazila pod kontrolom komunista, aktivno je učestvovao u agitaciji za Republikansku stranku. Njegovo nastojanje bilo je ujedinjenje svih opozicionih stranaka u borbi protiv vladajućeg režima.^[1]^[3]

Godine 1924. napustio je abadžijski zanat i u potpunosti se posvetio političkom radu. Uz pomoć partijskih drugova, useo je da dobije posao u zastupnika poznate firme „Singer” (Singer), koja je proizvodila šivaće mašine, kao i još nekih preduzeća, koja su proizvodila poljoprivredne mašine. Bio je zastupnik ovih firmi za kačerski, oplenački, takovski i kolubarski srez, gde je organizovao kurseve krojenja i šivenja za žensku omladinu. Tako je dobio nadimak Singer.

Ukazom Predsedništva AVNOJ-a posthumno je 6. jula 1945. odlikovan Ordenom zasluga za narod prvog reda.^[4]

Ispred Zdravstvene stanice u Belanovici, podignuta mu je 1968. spomen-bista, rad vajara Stevana Bodnarova.^[1]