Stevan Šupljikac

Stevan Šupljikac
prvi vojvoda Srpske Vojvodine 1848. godine
Lični podaci
Datum rođenja	1786.
Mesto rođenja	Petrinja, Habzburška monarhija
Datum smrti	27. decembar 1848.(1848-12-27) (61/62 god.)
Mesto smrti	Pančevo, Austrijsko carstvo

Stevan Šupljikac (Petrinja, 1786 – Pančevo, 27. decembar 1848) bio je austrijski general-major i srpski vojvoda, odnosno vojni zapovednik Srpske Vojvodine, koja je proglašena 13. maja 1848. godine, na Srpskoj narodnoj skupštini u Sremskim Karlovcima. Carskim patentom od 15. decembra 1848. godine, zvanično je od strane vladara potvrđen za srpskog vojvodu.

Biografija

Vojvoda srpski, pukovnik austrijski Stefan Šupljikac, rođen je 1786. godine u Petrinji u Austriji (današnja Hrvatska), a umro 1848. godine u Pančevu (Vojvodina, Austrija (danas Srbija).

Šupljikac potiče iz srpske graničarske porodice; otac mu je bio Srbin štabs-oficir. Pohađao je Karlovačku gimnaziju, a filozofiju završio u Šopronju. Tokom školovanja imao je najbolje ocene "prvog reda" (1804). U austrijsku vojsku je stupio 1805. godine, i bio u puku svog oca. Posle stvaranja Ilirskih provincija 1809. godine, prešao je u francusku vojsku i bio ađutant maršala Ogista Marmona. Godine 1812. učestvovao je sa 1 i 3. hrvatskim pukom (Regiment provisoires croates) u sastavu Francuske armije u pohodu na Rusiju ušao u Moskvu. Tokom rata protiv Rusije (1812. godine), francuski car Napoleon I odlikovao ga je zbog osobite hrabrosti Ordenom legije časti.

Ponovo je primljen u austrijsku vojsku 1814. godine. Služio je u Banatu i u Lici, kao komandant Ogulinske regimente, a potom brigade pod vrhovnom komandom Jozefa Radeckog, gde je nagrađen velikim krstom gvozdene krune. Kao graničarski kapetan u Banatu, Šupljikac je bio 1828. godine komandant mesta Debeljača, a takođe 12 godina komandant mesta Glogonj. Dok je službovao u Plaškom, kupio je 1846. godine jednu Vukovu knjigu, u kojoj se potpisao među prenumerantima kao: "Visokoblagorodni G. Stefan Šupljikac ot Vitez, ć.k. obršter (pukovnik) u Ogulinskoj regimenti". Učestvovao je 1848. u borbama protiv italijanskih revolucionarnih snaga za vreme Prvog italijanskog rata za ujedinjenje. Pukovnik se nalazio u Roveretu u Italiji, na položaju 1848. godine

Srpski vojvoda

Na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima (1./13. maja 1848. godine), Stevan Šupljikac je izabran za srpskog vojvoda, odnosno vojnog zapovednika novoproglašene Srpske Vojvodine. Nije odmah hteo stupiti na čelo srpskog narodnog pokreta, dok mu car austrijski nije odobrio. Došao je među Srbe 24. septembra/6. oktobra 1848. godine, gde je revolucija i borba protiv mađarskih snaga već bila u toku.

Nakon narodne skupštine održane 25. septembra/7. oktobra primio je vrhovno vojno zapovedništvo nad srpskim narodnim odredima, preuzevši komandu od Đorđa Stratimirovića. Prvo što je značajnije učinio bilo je da pusti iz zarobljeništva neprijatelje, pripadnike drugih nacija, među kojima mnogo Novosađana i uopšte Bačvana. Počeo je obilaziti srpske trupe, prvo u Sremu, pa Bačkoj i Banatu. Pristupio je reorganizaciji jedinica i proglasio opštu mobilizaciju. U civilno-upravne poslove Srpske Vojvodine nije zadirao.

Carskim patentom od 15. decembra 1848. godine, Šupljikac je i zvanično od strane vladara potvrđen za srpskog vojvodu.

Međutim, njegova komanda nad srpskom narodnom vojskom bila je kratka. Dok je bio u Karlovcima imao je nekoliko dana groznicu, od koje se nije dovoljno zalečio. Učestvovao je 14. decembra u borbi kod Jarkovca, gde nije imao većeg uspeha. Kada se 15./27. decembra vratio u Pančevo da dočeka 3000 srbijanskih dobrovoljaca, pred strojem mu je pozlilo, i izdahnuo je ubrzo u jednoj obližnjoj kući, gde su ga preneli. Sedeći na konju uspeo je samo da izgovori: "Nek vidi Evropa, nek ceo svet vidi kako brat bratu u pomoć ide..."

Prenet je zatim u Zemun, gde mu je telo nakon balzamovanja bilo izloženo nekoliko dana u crkvi. Tada su (kao mrtvog) vojvodu skicirali slikari Živko Petrović iz Zemuna i prota Konstantin Arsenijević iz Pančeva, radi litografisanja. Sa vojnom pratnjom, od strane izaslanika Glavnog odbora srpskog pokreta i sveštenstva, sahranjen je uz najveće počasti u manastiru Krušedolu. Nad grobom su govore držali dr Jovan Subotić, član Glavnog odbora Petar Jovanović i "od strane napretka (omladine)" mladi Svetozar Miletić.

Mesto vojvode je nakon smrti vojvode Šupljikca ostalo upražnjeno. Komandu nad srpskim trupama je formalno preuzeo general-major Kuzman Todorović a faktički pukovnik Ferdinand Majerhofer, koji je 1849. po završetku revolucije i rata postao guverner Vojvodstva Srbije pod carem Francom Jozefom kao Velikim vojvodom.

Zbirka slika

• 
  grob Stevana Šupljikca u Krušedolu.
• 
  Statua u Pančevu, rad Olje Ivanjicki

Vidi još

• Majska skupština
• Srpska revolucija 1848—1849.
• Srpska Vojvodina
• Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat
• Istorija Vojvodine
• Srpske zemlje u istoriji

Literatura

• Vasin, Goran (2010). „Nacionalno-politička borba Srba u Ugarskoj 1848-1884”. Istraživanja: Filozofski fakultet u Novom Sadu. 21: 311—336. 
• Gavrilović, Slavko (1963). Srem u revoluciji 1848-1849. Beograd: Naučno delo. 
• Gavrilović, Slavko (1981). „Srbi u Habsburškoj Monarhiji od kraja XVIII do sredine XIX veka”. Istorija srpskog naroda. 5 (2). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—106. 
• Gavrilović, Slavko (1994). Srbi u Habsburškoj monarhiji (1792-1849). Novi Sad: Matica srpska. 
• Đorđević, Jovan (1861). Radnja Blagoveštenskog sabora naroda srbskog u Sremskim Karlovcima 1861. Novi Sad: Episkopska knjigopečatnja. 
• Krestić, Vasilije, ur. (1983). Srbi i Mađari u revoluciji 1848-1849. godine. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti. 
• Krestić, Vasilije (2013). Srbi u Ugarskoj 1790-1918. Novi Sad: Matica srpska. 
• Mikavica, Dejan (2005). Srpska Vojvodina u Habsburškoj monarhiji 1690-1920: Istorija ideje o državi i autonomiji prečanskih Srba. Novi Sad: Stylos. 
• Stevanović, Zoran (2014). Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat (1849-1861) (PDF). Novi Sad: Arhiv Vojvodine. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 11. 2021. g. Pristupljeno 11. 08. 2023.