Stranka radnog naroda

Stranka radnog naroda (SRN) je stranka osnovana 15. maja 1938. godine kao rezultat nastojanja rukovodstva Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) posle Sedmog kongresa Kominterne da se ostvari akciono jedinstvo radničkog pokreta, a u okviru tadašnje opšte orijentacije komunističkog pokreta na stvaranje narodnog fronta u borbi protiv fašizma. Predsednik stranke bio je Božidar Adžija. Prestala je s radom krajem 1940. godine.

Istorijat

Počelo se sa stvaranjem legalne Jedinstvene radničke partije (JRP), o čemu je Centralni komitet KPJ doneo odluku u leto 1935. godine i čiji su se inicijativni odbori počeli stvarati već u jesen iste godine u mnogim krajevima Jugoslavije, nakon objavljivanja „Proglasa Inicijativnog odbora“ o njenom stvaranju i u vreme pregovora predstavnika KPJ s predstavnicima Socijalističke partije Jugoslavije.

Krajem 1936. i u toku 1937. godine, u vezi sa sve većim naglašavanjem nacionalnih specifičnosti radničkog pokreta, usledila je kritika JRP kao „jedinstvene“ orgnaizacije, a kasnije se uvidelo bi ona bila dosta ograničena ako bi ostala samo kao radnička organizacija. Tako se došlo i do Stranke radnog naroda, u vreme parlamentarnih izbora krajem 1938. i u toku 1939. godine.

Stranka je stvarana pod različitim nazivima kao Radnička partija odnosno Stranka radnog naroda (u Vojvodini, Srbiji, Bosni i Hercegovini i Dalmaciji), Savez radnog naroda (sloven. Zveza delavnega ljudstva), u Sloveniji ili Radničko-seljačka stranka, u Crnoj Gori. Značajan podsticaj rasprostranjenosti inicijativnih odbora ove stranke i njenoj aktivnosti dalo je Savetovanje Glavnog inicijativnog odbora JRP koje je, na inicijativu Josipa Broza Tita, održano sredinom maja 1938. godine u Zagrebu. Na Savetovanju je doneta Rezolucija i „Proglas predstavnika odbora za stvaranje Stranke radnog naroda“.

Članovi Centralnog inicijativnog odbora Stranke radnog naroda bili su — dr Božidar Adžija, dr Mladen Iveković, Franc Leskošek, Miroslav Pintar, Ljuba Radovanović i Veselin Masleša.

Nastojanja da se Stranka radnog naroda uključi u Blok narodnog sporazuma ostala su bez rezultata. Ponovilo se ono što se 1935. desilo s Jedinstvenom radničkom partijom. Vođstva opozicionih stranaka odbila su saradnju sa SRN. Stoga je KPJ na skupštinskim izborima u jesen 1938. godine istupila samostalno preko Stranke radnog naroda.

U toku 1940. godine, nakon pojačanih mera represije koje je počela da sprovodi Vlada Cvetković-Maček protiv radničkog pokreta, a i opasnosti korištenja SRN u frakcionaškoj delatnosti, rukovodstvo KPJ je odlučilo da bi pored jedne ilegalne radničke partije, KPJ, bilo teško održavati pod ilegalnim uslovima i drugu radničku partiju, SRN. Zbog toga je na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, oktobra 1940, odlučeno da Stranka radnog naroda prestane s radom.

Literatura

• Peta zemaljska konferencija KPJ. „Komunist“, Beograd 1980. godina, 465. str.
• Istorija Saveza komunista Jugoslavije. „Komunist“, „Narodna knjiga“, „Rad“, Beograd 1985. godina.