Pređi na sadržaj

Tvrđava Kamjanjec-Podiljski

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Tvrđava Kamjanjec-Podiljski
Tvrđava Kamjanjec-Podiljski
Opšte informacije
MestoKamjanjec-Podiljski
OpštinaHmeljnička oblast, Ukrajina
Vrsta spomenikaZamak, tvrđava
Vreme nastanka14. vek

Tvrđava Kamjanjec-Podiljski (ukr. Кам'янець-Подільська фортеця; polj. twierdza w Kamieńcu Podolskim) je bivši rutensko - litvanski[1] zamak i kasnija trodelna poljska tvrđava[2][3][4] koja se nalazi u istorijskom gradu Kamjanjec-Podiljski, Ukrajina, u istorijskoj oblasti Podolje u zapadnom delu zemlje. Njeno ime pripisuje se korenu slovenske reči za "kamen".

Istorijski izveštaji datiraju zamak Kamjanjec-Podiljski u početak 14. veka, iako su nedavni arheološki dokazi pokazali postojanje čoveka na tom području još od 12. ili 13. veka.[5] Prvobitno izgrađen da zaštiti most koji povezuje grad sa kopnom,[6] zamak se nalazi na vrhu poluostrva isklesanog krivudavom rekom Smotrič, formirajući prirodni odbrambeni sistem za istorijski deo Starog grada Kamjanjec-Podiljski.

Njegova lokacija na strateškoj transportnoj raskrsnici u Podolju učinila je zamak glavnom metom stranih osvajača, koji su ga obnovljali kako bi odgovarao njihovim potrebama,[7] dodajući njegovu multikulturalnu arhitektonsku raznolikost. Konkretno, kompleks se sastoji od Starog grada koji je utvrdio kralj Kazimir IV, Starog zamka koji su obnovili kraljevi Žigmund I i Stefan Batori, i Novog zamka koji su osnovali kraljevi Sigismund III i Vladislav IV.[2] Međutim, uprkos mnogim arhitektonskim i inženjerskim promenama prvobitne strukture, zamak i dalje čini koherentan arhitektonski dizajn,[8][9] što je čini jednom od retkih srednjovekovnih građevina u savremenoj Ukrajini koja je relativno dobro očuvana.[10]

Uz naselje Stari grad, zamak je naveden kao deo Nacionalnog istorijsko-arhitektonskog svetilišta „Kamjanjec“ i Nacionalnog ekološkog parka „Podiljski Tovtri“. Kompleks je kandidat za Uneskovu svetsku baštinu, nominovan 1989. od strane ukrajinskih predstavnika,Greška kod citiranja: Početka oznaka <ref> nije ispravno oblikovana ili sadrži neispravan naziv a takođe predstavlja i jedno od Sedam čuda Ukrajine. Greška kod citiranja: Početka oznaka <ref> nije ispravno oblikovana ili sadrži neispravan naziv Danas je tvrđava najpoznatija znamenitost grada,[11] koja služi kao važna regionalna i nacionalna turistička atrakcija.[12]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Osnivanje i rana istorija[uredi | uredi izvor]

Mapa na francuskom jeziku iz 1691. koja prikazuje okolinu i zamak Starog grada Kamjanjec

Tradicionalno se smatralo da je zamak Kamjanjec-Podiljski nastao u drugoj polovini 14. veka, jer prvi tačni istorijski izveštaji o zamku datiraju iz sredine 14. veka, kada je većina teritorija zapadne Rusije bila pod kontrolom Velike Kneževine Litvanije. [13] U pisanom dokumentu kneza Jurija Korijatoviča iz 1374. godine, na primer, pominje se da će Magdeburško pravo biti predstavljeno Kamjanjecu unutar zamka.[11] Arheološka iskopavanja tokom 1960-ih, međutim, pružila su suprotne dokaze koji sugerišu da bi zamak mogao da datira još od ranije, od kraja 12. ili početka 13. veka.[5] Takođe je jasno iz istorijskih i arheoloških dokaza da je na tom području postojala zemljana tvrđava u vreme istočnoslovenske države Kijevske Rusije, ali ne na istom mestu kao sadašnji zamak.Greška kod citiranja: Početka oznaka <ref> nije ispravno oblikovana ili sadrži neispravan naziv

Vojvoda Krakova, Spitek od Melština, započeo je modernizaciju kompleksa na prelazu iz 15. veka.[14] Tokom rekonstrukcije obnovljene su stare kule i dograđeno deset novih kula. Vek i po kasnije, zamak je ponovo ažuriran, ovog puta od strane vojnog inženjera i arhitekte Hioba Bretfusa, koji je izgradio Novu zapadnu i istočnu kulu, istočni zid zamka i podzemnu galeriju, kao i kapije i stambene prostore za gradske starešinske zajednice.[15]

Neprekidni napadi osvajača[uredi | uredi izvor]

Stara litografija koja prikazuje zidine zamka sa naseljem ispod, koje postoji i danas

Od sredine 14. do sredine 15. veka, zamak Kamjanjec-Podiljski se nalazio na jednoj od glavnih granica Poljsko-litvanske zajednice. Od 1434. do pripajanja Ruskom carstvu 1793. godine, zamak je igrao glavnu ulogu u odbrani od nadolazećih kozačkih, osmanskih i tatarskih invazija; od 15. do 17. veka, dvorac je bio napadnut od tatarskih hordi ukupno 51 put.[16] Tatarske invazije 1448, 1451, 1509. i 1528. godine, kao i otomanska opsada 1533. godine, nanele su štetu i zamku i gradu, ali su sve ove invazije uspešno odbijene. [17]

Zamak Kamjanjec-Podiljski igrao je važnu ulogu tokom ustanka Hmeljnickog između 1648. i 1654. godine, kada su se Zaporoški kozaci predvođeni hetmanom Bogdanom Hmeljnickim udružili sa krimskim Tatarima i lokalnim ukrajinskim seljaštvom protiv Poljsko-litvanske vojske. Tokom ustanka, zamak su bezuspešno opsedali lokalni kozaci i ustanici predvođeni komandantom Maksimom Krivonisom. [17] Godine 1651. dvorac je bio podvrgnut još jednoj kozačkoj opsadi koju je predvodio hetman Ivan Bohun, pre nego što je neočekivani protivnapad poljskih ustanika otklonio opsadu. Vojska od 60.000 vojnika koju je predvodio sam Hmeljnicki ponovo je potvrdila kozačku kontrolu nad zamkom 1652. [17] Samo godinu dana kasnije, zamak je ponovo napadnut, ovog puta od jake horde krimskih Tatara. [17]

Početkom avgusta 1672. godine, 300.000 osmanskih vojnika predvođenih sultanom Mehmedom IV i 40.000 kombinovanih snaga Tatara i kozaka predvođenih hetmanom Petrom Dorošenkom, opkolile su zamak. [17] Nakon pregovora sa svojim napadačima, gradske vođe su 18. avgusta predale kontrolu nad tvrđavom Osmanlijama. U znak protesta, komandant tvrđave Mihal Volodjovski i major Hejking digli su u vazduh preostali barut u zamku, ubivši sebe zajedno sa 800 branilaca. [17] 27 godina nakon napada, tvrđava je služila kao baza osmanske vlasti u Podolju. [17] Karlovim mirovnim ugovorom iz 1699. godine vraćena je poljska kontrola nad tim područjem nakon što je Osmansko carstvo ustupilo svoju kontrolu nad tim područjem. [13]

Kula sa natkrivenom pešačkom stazom

Od zamka do zatvora[uredi | uredi izvor]

Od početka 18. veka, zamak Kamjanjec-Podiljski je izgubio svoju odbrambenu ulogu, i više se koristio kao vojni zatvor nego kao vojno utvrđenje. [15] [17] Brojni ljudi su pogubljeni ili zatočeni u zatvoru, uključujući kozačke staršine (oficire), hajdamake, pa čak i trogodišnjeg pretendenta na poljski presto, Stanislava Avgusta Ponjatovskog. [17]

Iako je izgubila odbrambenu ulogu, bila je jedna od najjačih tvrđava u Kruni Kraljevine Poljske sve do Druge podele Poljske 21. aprila 1793. [2] [18] [19] kada su i tvrđava i grad prebačeni su pod suverenitet Ruske imperije. Istog dana, komandant zamka predao je ključ od zamka i zakleo se na vernost carstvu u gradskoj katedrali. [17] Sto i jedan artiljerijski top je kasnije pozdravio komandantovu odluku unutar zamka. [17] Tokom francuske invazije na Rusiju 1812. godine, ruska carska vojska je bila stacionirana u zamku. Godine 1815. Konstantin Batjuškov, koji je kasnije postao poznati pesnik i pisac, bio je stacioniran kao oficir u zamku. [17] Godine 1846. u zamku je bio stacioniran pesnik Vladimir Raevski, tokom kojeg je osnovao prodekabrističku organizaciju progresivno orijentisanih vojnih oficira. [17]

Od 1816. do 1914. godine tvrđava je od vojnog zatvora pretvorena u zatvor za dužnike, kriminalce i političke zatvorenike. [20] Godine 1831. u zamku je radio ruski leksikolog Vladimir Dal, koji je u to vreme pisao rečnik ruskog jezika. [14] Zamak je bio centar antifeudalističkog pokreta u Podolju tokom 19. veka predvođenog ratnim veteranom konjice, u vreme Napoleonove invazije na Rusiju 1812, Ustimom Karmaljukom (1787—1835), kojeg Ukrajinci danas smatraju nacionalnim narodnim herojem. [21] [22]

Muzej i konzervacija[uredi | uredi izvor]

Unutrašnje dvorište i pogled na muzej tvrđave

Nakon niza političkih promena nakon revolucije 1905. godine, političke partije i organizacije su bile dozvoljene zakonom širom Ruske imperije. Godine 1906. u dvorcu je bilo bazirano ukupno 67 političkih organizacija. Među njima je bio list ruske Socijaldemokratske radničke partije „Iskra“. [23] Dekretom koji je izdao Sovnarkom Ukrajinske Sovjetske Socijalističke Republike 1928. godine kompleks zamka Kamjanec-Podiljski je proglašen istorijsko-kulturnim rezervatom. [24] Tokom kasnih 1930-ih godina pravljeni su planovi da se zamak pretvori u muzej, a radovi na rekonstrukciji zgrada su započeti 1937. godine [24] . Među dodanim muzejskim atrakcijama bila je i scena koja prikazuje Karmaljuka u zatvorskoj ćeliji zamka u Papinoj kuli, gde je držan tokom svog zatočeništva u zamku. Broj posetilaca zamka tokom 1930-ih dostigao je 300.000 godišnje. [17]

1947. godine zamak Kamjanjec-Podiljski je stavljen na unijunsku listu istorijskih rezervata. [24] Spomen-ploča i bareljef nalik Karmaljuku postavljen je u blizini izložbe Karmaljuk 18. aprila 1958. [17] Restauratorski i arheološki radovi na zamku se izvode od 1962. godine pod nadzorom arhitekata I. Plamenitske i A. Tjupiča. [8] 18. maja 1977. godine osnovan je Nacionalni istorijsko-arhitektonski rezervat „Kamjanjec“. [25] Vlada Ukrajinske SSR je 13. septembra 1989. godine stavila rezervat „Kamjanjec” na preliminarnu listu UNESKO-ve Svetske baštine . [26]

Godine 2004. rezervat „Kamjanjec“ je unapređen u nacionalni rezervat. Kompleks je 21. avgusta 2007. proglašen za jedno od sedam čuda Ukrajine kada je zauzeo 3. mesto na nacionalnom takmičenju. [27] Jako nevreme 1. avgusta 2011. delimično je uništilo Novi zapadni toranj; Kancelarija gradonačelnika grada nije poricala da je strukturalni integritet kule oslabljen tokom poslednje rekonstrukcije 2007. godine, otvarajući put njenom urušavanju samo četiri godine kasnije. [28]

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Kompleks Kamjanjec-Podiljski počiva na krečnjačkoj formaciji okruženoj kanjonom reke Smotrič. Shodno tome, njeni temelji su izgrađeni od krečnjaka, kao i domaće i uvozne cigle i kamena. [29] Stari zamak je branio prilaz starom gradu Kamjanjec-Podiljski i izgrađen je da zaštiti od direktnih napada neprijateljskih vojnika. Novi zamak je nastao tokom brojnih kasnijih modernizacija zamka; njegova svrha je bila da pruži zaštitu od neprijateljskih poljskih vojski i dizajnirana je da podrži novije vojne izume kao što su artiljerijski topovi velikog dometa. [29]

Dvanaest kula[uredi | uredi izvor]

Važan i veliki kompleks utvrđenja, zamak Kamjanjec-Podiljski imao je čak 12 kula, od kojih su neke dodate tokom kasnijih modernizacija zamku. Neke od kula nalazile su se na poluostrvu na kome se nalazi glavni zamak; neke od kula nalazile su se na strmim padinama preko reke Smotrič. Od ovih kula, međutim, danas je samo nekoliko ostalo neoštećeno.

Zidovi utvrđenja[uredi | uredi izvor]

Zidovi tvrđave Kamjanjec-Podiljski podeljeni su na tri dela ili terase: severni, južni i istočni. [8]

Vekovi dodavanja zidova utvrđenja doprinose arhitektonskoj raznolikosti zamka
Krupni plan jedne od 12 kula

Most[uredi | uredi izvor]

Kao rezultat jedinstvene lokacije zamka na poluostrvu, most zamka služi kao jedina saobraćajna veza do gradske četvrti Stari grad. Smatra se da predstavlja značajan podvig srednjovekovnog inženjerstva. [8] Most ima dužinu od 88 m. [8] Na ulazu u most njegova širina je oko 8,5 m, dok se na kraju sužava na 6,5 m. [8] Visina mosta je 27 m na ulazu, pada na 17 m na suprotnoj strani. [8]

Nasleđe[uredi | uredi izvor]

Noćni pogled na tvrđavu Kamjanjec-Podiljski

Tvrđava je bila najpriznatija atrakcija u gradu 2005. [11] Posećuje je veliki broj turista iz cele Ukrajine i inostranstva, [12] hiljade turista godišnje. [30] Njeno nasleđe ostavilo je iza sebe nekoliko lokalnih legendi. Prema jednoj legendi, kada je otomanski sultan Osman II došao u Kamjanjec 1621. godine da zauzme grad, navodno je bio impresioniran njegovom snagom i utvrđenjima i upitao je „Ko je sagradio ovaj veliki grad?“. Neko mu je tada odgovorio: „Sam Bog“. Kada Osman nije mogao da zauzme zamak, odgovorio je „Onda neka sam Bog zauzme grad“. [5] [31] Druga lokalna legenda kaže da je tursko zlato zakopano u reci Smotrič i da 20 km tunela vodi do tvrđave Hotin od zamka Kamjanjec-Podiljski. [31]

Događaji otomanske opsade 1672. godine prikazani su u istorijskom romanu Vatra u stepi iz 1888. koji je napisao poljski dobitnik Nobelove nagrade Henrik Sjenkijevič. [31] Zamak se pojavio na komemorativnom novčiću serije „Drevne tvrđave na reci Dnjestar“ koji je izdala republikanska banka [32] [33] Pridnjestrovlja, otcepljene, međunarodno nepriznate republike u Moldaviji. [34]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Kam'ianets-Podilskyi historical”. kampod.name (na jeziku: ukrajinski). Arhivirano iz originala 2011-04-30. g. Pristupljeno 2011-05-10. 
  2. ^ a b v Bochenek 1980, str. 93.
  3. ^ Welcome to Ukranie: About Kamianets-Podilskyi Arhivirano 2013-05-13 na sajtu Wayback Machine MIBS Travel
  4. ^ A trip to historic Kamianets-Podilskyi: crossroads of many cultures Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Roman Woronowycz, Kyiv Press Bureau.
  5. ^ a b v Budzey 2005, str. 90
  6. ^ Solop, Viktor (11. 12. 2009). „Fortress or castle?”. Podolianyn (na jeziku: ukrajinski). Kamianets-Podilskyi. str. 7. Arhivirano iz originala 15. 08. 2020. g. Pristupljeno 17. 6. 2011. 
  7. ^ Holovko 1973, str. 6.
  8. ^ a b v g d đ e Zharikov 1983–1986, str. 182.
  9. ^ „Great Ukrainian Castles”. UAProperty.com. Pristupljeno 2008-02-27. 
  10. ^ „The fortress in Kamenets”. Vinnytsia Oblast Universal Academic Library (na jeziku: ukrajinski). Pristupljeno 19. 6. 2011. 
  11. ^ a b v Budzey 2005, str. 89
  12. ^ a b Evans 2010, str. 176.
  13. ^ a b Rudnev 1895, str. 146–7
  14. ^ a b Pyaterikov, Sergey "The old fortress on the Smotrych River", Zerkalo Nedeli, № 24 (399), 28 June—5 July 2002 (in Russian Arhivirano 2009-03-27 na sajtu Wayback Machine, Ukrainian Arhivirano 2007-08-27 na sajtu Wayback Machine)
  15. ^ a b Ivchenko & Parkhomenko 2010, str. 262–3.
  16. ^ L. Bazhenov; V. Solovey. Excerpt (na jeziku: ruski). National Environmental Park "Podilski Tovtry". Arhivirano iz originala 29. 11. 2021. g. Pristupljeno 14. 03. 2022. 
  17. ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m L. Bazhenov; V. Solovey. Excerpt (na jeziku: ruski). National Environmental Park "Podilski Tovtry". Arhivirano iz originala 29. 11. 2021. g. Pristupljeno 14. 03. 2022. 
  18. ^ Chrzanowski 1993, str. 396.
  19. ^ Orłowicz 1919, str. 158.
  20. ^ Solop, Viktor (11. 12. 2009). „Fortress or castle?”. Podolianyn (na jeziku: ukrajinski). Kamianets-Podilskyi. str. 7. Arhivirano iz originala 15. 08. 2020. g. Pristupljeno 17. 6. 2011. 
  21. ^ „Karmeliuk Ustym Yakymovych (1787 -1835)”. Greatest Ukrainians (na jeziku: ukrajinski). Arhivirano iz originala 16. 10. 2013. g. Pristupljeno 2008-12-13. 
  22. ^ „On the 10th of March, Ustym Karmeliuk (1787-1835) was born, Ukrainian "Robin Hood," national hero, who fought against nationalist and social oppression”. Ukrinform Photo (na jeziku: ukrajinski). Arhivirano iz originala 29. 11. 2021. g. Pristupljeno 2008-12-13. 
  23. ^ Bazhenova, S. (1982). V'яznі staroї fortecі (na jeziku: ukrajinski). Radianske Podillia. Arhivirano iz originala 29. 11. 2021. g. Pristupljeno 14. 03. 2022. 
  24. ^ a b v Humeniuk & Meschyny 1968.
  25. ^ „History of the reserve NIAZ "Kam'ianets"”. National Historical-Architectural Complex Kam'ianets (na jeziku: ukrajinski). Arhivirano iz originala 12. 04. 2021. g. Pristupljeno 25. 2. 2012. 
  26. ^ „Cultural Landscape of Canyon in Kamenets-Podilsk (*)”. UNESCO World Heritage Centre. Pristupljeno 2008-06-08. 
  27. ^ „National Historical-architectural Complex "Kamianets"”. Seven Wonders of Ukraine (na jeziku: ukrajinski). Arhivirano iz originala 2007-08-20. g. Pristupljeno 2007-08-24. 
  28. ^ UNIAN (1. 8. 2011). „Collapse in the Kamianets-Podilskyi Fortress: Mayors office does not deny tower was damaged during reconstruction”. Korrespondent (na jeziku: ruski). Pristupljeno 3. 8. 2011. 
  29. ^ a b „Kamianets-Podilskyi castle”. Snap.com.ua (na jeziku: ukrajinski). Pristupljeno 20. 6. 2011. 
  30. ^ „Museums”. Kamianets-Podilskyi Tourist Informational Site (na jeziku: ukrajinski). 2008. Arhivirano iz originala (Figure is for the total visitation number to Kamianets-Podilskyi museums.) 12. 06. 2018. g. Pristupljeno 2008-07-14. 
  31. ^ a b v „Kamianiec' Old Fortress”. castles.com.ua. Pristupljeno 2008-02-27. 
  32. ^ „In Transnistria a new commemorative coin is produced”. Regnum (na jeziku: ruski). regnum.ru. 7. 6. 2007. Pristupljeno 2011-06-18. 
  33. ^ „Ancient fortresses on the river Dniester”. Trans-Dniester Republican Bank. Pristupljeno 2008-03-28. 
  34. ^ „Trans-Dniester profile”. BBC News. 20. 6. 2011. Pristupljeno 17. 6. 2011. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тврђава_Камјањец-Подиљски&oldid=27824561”