Teritorijalni nacionalizam

Teritorijalni nacionalizam je poseban oblik nacionalizma koji se zasniva na teritorijalnom shvatanju nacije kao političke zajednice svih stanovnika određene teritorije. Pobornici teritorijalnog nacionalizma se zalažu za izgradnju specifičnog nacionalnog identiteta, zasnovanog na onim identitetskim kategorijama koje su prepoznate kao najpogodnije za sprovođenje političkog objedinjavanja celokupnog sanovništva na određenoj teritoriji. U tom smislu, zagovornici teritorijalnog nacionalizma posmatraju nacionalnu državu kao izraz kolektivne suverenosti celokupnog stanovništva na određenoj teritoriji.

U političkoj teoriji i praksi, teritorijalni nacionalizam se javlja u nekoliko oblika i vidova, koji se među sobom znatno razlikuju, ne samo po svojim osnovnim ideološkim usmerenjima, već i po svojim organizacionim karakteristikama i konkretnim političkim strategijama, a takođe i po izboru metoda za ostvarivanje svojih ciljeva. U tom smislu, teritorijalni nacionalizam se može javljati sa različitim ideološkim predznacima (levičarski, centristički, desničarski), a takođe može predstavljati i posebnu komponentu u sklopu različitih političkih projekata, ne samo demokratskih, već i autoritarnih, odnosno totalitarnih.

Teritorijalna nacija

Različiti vidovi teritorijalnog nacionalizma se prema političkom nivou delovanja mogu podeliti u dve osnovne skupine. Prvu skupinu čine oni oblici teritorijalnog nacionalizma koji su prisutni na nivou suverenih država, s tim što u pojedinim državama teritorijalni koncept nacije predstavlja sastavni deo zvanične državne ideologije (SAD), dok je u drugim državama prisutan samo u obliku političkog programa koji zastupaju pojedine stranake i pokreti. Drugu skupinu čine neki specifični oblici teritorijalnog nacionalizma, koji se javljaju na regionalnom nivou, a najčešće su prisutni u onim oblastima u kojima postoji težnja ka dobijanju ili proširivanju političke autonomije, odnosno u oblastima koje teže ka izgradnji sopstvene državnosti i sticanju punog političkog i nacionalnog suvereniteta. Karakteristične primere za takve oblike teritorijalnog nacionalizam predstavljaju bavarski regionalni nacionalizam u Nemačkoj i kvebečki regionalni nacionalizam u Kanadi.

Varijantni oblici teritorijalnog nacionalizma se takođe razlikuju i po odnosu prema tradicionalnim društvenim kategorijama, kao što su etnička ili religijska pripadnost. Pojedini oblici teritorijalnog nacionalizma se zasnivaju na pluralističkom konceptu nacije, koji je utemeljen na liberalnim tradicijama građanskog nacionalizma. Pobornici takvog usmerenja smatraju da je teritorijalni koncept nacije moguće ostvariti na pluralističkim, liberalnim i građanskim osnovama, putem postepenog izgrađivanja zajedničkog državno-političkog identiteta, uz puno uvažavanje tradicionalnih etničkih, jezičkih, religijskih i drugih posebnosti koje postoje na određenoj teritoriji. Na drugoj strani, postoje i sasvim drugačiji oblici teritorijalnog nacionalizma, koji se zasnivaju na integralističkom poimanju nacije. Pobornici integralističkog usmerenja smatraju da nacionalni identitet nije moguće izgraditi bez radikalnog raskida sa tradicionalnim etničkim, religijskim i drugim podelama, koje se doživljavaju kao glavna prepreka u izgradnji objedinjenog (integralnog) nacionalnog identiteta. U tom smislu, integralistički oblik teritorijalnog naconalizma se neposredno sukobljava sa načelima na kojima počivaju neki drugi oblici nacionalizma, kao što su etnički nacionalizam i religijski nacionalizam.

Vidi još

• Nacionalizam
• Građanski nacionalizam
• Etnički nacionalizam
• Religijski nacionalizam
• Jugoslovenski integralizam
• Bosanski integralizam
• Nacionalna država
• Teritorijalna autonomija

Literatura

• Baram, Amatzia (1990). „Territorial Nationalism in the Middle East”. Middle Eastern Studies. 26 (4): 425—448. 
• Beljinac, Nikola (2013). „Patriotska privrženost za pluralna društva od liberalnog nacionalizma ka ustavnom patriotizmu” (PDF). Sintezis. 5 (1): 101—119. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 08. 2019. g. Pristupljeno 10. 06. 2019. 
• Bodrožić, Đuro (2012). „Nacija na zapadu: Poreklo i suština zapadnoevropskog nacionalizma” (PDF). Politička revija. 31 (1): 81—96. 
• Vrcan, Srđan (2006). Nacija, nacionalizam, moderna država: Između etnonacionalizma, liberalnog i kulturnog nacionalizma ili građanske nacije i postnacionalnih konstalacija (PDF). Zagreb: Golden marketing. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 09. 2019. g. Pristupljeno 10. 06. 2019. 
• Gelner, Ernest (1997). Nacije i nacionalizam. Novi Sad: Matica srpska. 
• Zgodić, Esad (2008). Ideja bosanske nacije i druge teme. Sarajevo: Zalihica. 
• Zgodić, Esad (2012). Teritorijalni nacionalizam: Ideologija, zlotvorstvo i alternative. Sarajevo: Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava. 
• Miljković-Matić, Jelena (2007). „O etničkoj i građanskoj komponenti pojma nacije”. Politička revija. 14 (2-4): 871—879. 
• Nilsen, Kaj (2001). „Kulturni nacionalizam, ni etnički, ni građanski”. Nova srpska politička misao. 8: 143—154. 
• Nimni, Ephraim (2007). „National-Cultural Autonomy as an Alternative to Minority Territorial Nationalism”. Ethnopolitics. 6 (3): 345—364. 
• Paterson, Lindsay (2000). „Civil Society: Enlightenment Ideal and Demotic Nationalism”. Social Text. 18 (4): 109—116. 
• Stupar, Milorad (1997). „O pojmu građanina - nacionalizam vs. kosmopolitizam”. Filozofija i društvo: Zbornik radova. 11: 23—40. Arhivirano iz originala 24. 09. 2019. g. Pristupljeno 10. 06. 2019. 
• Hobsbaum, Erik (1996). Nacije i nacionalizam od 1780: Program, mit, stvarnost. Beograd: Filip Višnjić. 
• Hepburn, Eve (2010). Using Europe: Territorial Party Strategies in a Multi-level System. Manchester: Manchester University Press. 
• Šuvar, Stipe (1986). Svi naši nacionalizmi. Valjevo: Milić Rakić.