Timkat (ritual)
| Timkat - etiopska proslava bogojavljenja | |
|---|---|
 | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Etiopija |
| Svetska baština Uneska | |
| Unesko oznaka | 01491 |
| Datum upisa | 2019 |
| Lokacija upisa | https://ich.unesco.org/en/RL/ethiopian-epiphany-01491 |
Timkat (Giz: ጥምቀት) je proslava Bogojavljenja Etiopske orijentalno-pravoslavne crkve i Eritrejske orijentalno-pravoslavne crkve. Slavi se 19. januara (ili 20. u prestupnoj godini), što odgovara 11. danu Tera u Etiopskom kalendaru.
Timkat slavi krštenje Isusovo u reci Jordanu. Ovaj festival je najpoznatiji po svojoj ritualnoj rekonstrukciji krštenja (slično takvim rekonstrukcijama koje izvode brojni hrišćani Svete zemlje kada posete Jordan).
Tokom ceremonija Timkata, Tabot, model Zavetnog kovčega, koji se nalazi na svakom etiopskom oltaru (nešto poput zapadnjačkog oltarskog kamena), sa poštovanjem se umotava u bogatu tkaninu i nosi u procesiji na glavi sveštenika. [1] Tabot, koji inače retko viđaju laici, predstavlja manifestaciju Isusa kao Mesije kada je došao na Jordan na krštenje. Sveta Liturgija se služi blizu potoka ili bazena rano ujutru (oko 2 sata). Zatim se obližnja vodena masa pred zoru blagosilja i poškrope se učesnici, od kojih neki ulaze u vodu i uranjaju se, simbolično obnavljajući svoje krsne zavete. Ali festival se tu ne završava; Donald N. Levine opisuje tipičnu proslavu ranih 1960-ih:
Do podneva na dan Timkata velika gomila okupila se na mestu rituala, oni koji su otišli kući da malo spavaju vratili su se, a sveti kovčeg je ispraćen nazad u crkvu u živopisnoj procesiji i svečanostima. Sveštenstvo, noseći haljine i kišobrane mnogih nijansi, izvode himne i; starešine marširaju svečano, u pratnji muškaraca srednjih godina koji na svoj način pevaju duge pesme i himne; a deca trče okolo i mogu učestvovati u službama. Obučene u svoje najlepše haljine, žene uzbuđeno brbljaju na svoj jedan pravi dan slobode u godini. Mladi hrabri skaču gore-dole u živahnim igrama, neumorno ponavljajući ritmične pesme. Ova proslava je takođe registrovana u Unesku kao nematerijalna baština. Kada je sveti kovčeg bezbedno vraćen u svoje prebivalište, svi idu kući na gozbu. Ovaj praznik je jedan od najvećih praznika ako ne i najveći.[2]
Etiopsko bogojavljenje je živopisni festival koji se slavi širom Etiopije u znak sećanja na krštenje Isusa Hrista od strane Jovana Krstitelja u reci Jordan. Počinje uoči glavnog praznika 18. januara. Predvečerje je poznato kao Ketera, što znači blokiranje toka vode za blagoslov slavljenika. Uoči Ketere, ljudi prate tabot svoje župne crkve (replika Zavetnog kovčega) do Timkete-Bahira (bazen, reka ili veštački rezervoar), koji prevozi parohijski sveštenik praćen velikom ceremonijom. Narod provodi noć na molitvama i bogosluženjima, uključujući i evharistijsku liturgiju. Stotine hiljada učestvuje na samom festivalu sledećeg dana – 19. januara. Proslava počinje rano ujutru ritualima pre izlaska sunca. Nakon toga sledi kropljenje blagoslovenom vodom, kao i drugi obredi. Oko 10 sati, svaki tabot počinje svoju procesiju nazad u svoju crkvu, uključujući još živopisniju ceremoniju sa raznim tradicionalnim i verskim pesmama. Održivost nasleđa je obezbeđena njegovom kontinuiranom praksom, pri čemu pravoslavno sveštenstvo igra ključnu ulogu: pevaju hvalospeve posvećene obredima i himnama, nose Kovčeg i propovedaju relevantne tekstove.
Unesko je Timkat upisao 2019. godine na Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva. [3]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Fuller, L.K. (2004). National Days/national Ways: Historical, Political, and Religious Celebrations Around the World. Praeger Publishers. str. 93. ISBN 9780275972707. Pristupljeno 2014-10-04.
- ^ Levine 2014, str. 63
- ^ „UNESCO - Ethiopian epiphany”. ich.unesco.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-01-02.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Levine, Donald N. (2014). Wax and Gold: Tradition and Innovation in Ethiopian Culture. University of Chicago Press. str. 63. ISBN 978-0-226-21544-0.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Timket” (PDF). 13. 10. 2004. Arhivirano iz originala (PDF) 6. 2. 2012. g. Pristupljeno 2014-10-04.
- „Ethiopian Rift Valley Safaris - Timket - Epiphany in Ethiopia”. ethiopianriftvalleysafaris.com. Arhivirano iz originala 2014-09-29. g. Pristupljeno 2014-10-04.
- „meskelsquare.com”. meskelsquare.com. Arhivirano iz originala 2012-02-07. g. Pristupljeno 2014-10-04.
- Timkat Celebration in Lalibela