Pređi na sadržaj

Trgovina starog Egipta

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Trgovina starog Egipta sastojala se od postepenih stvaranja kopnenih i morskih trgovinskih puteva koji su povezivali civilizaciju starog Egipta sa zemljama Plodnog polumeseca, Arabijom, Podsaharskom Afrikom, i Indijom.

Preistorijski transport i trgovina[uredi | uredi izvor]

Epipaleolitski Natufijanci su prenosili partenokarpijske smokve iz Afrike u jugoistočne delove Plodnog polumeseca, oko 10.000 god. p. n. e.[1] Kasnije migracije stanovništva iz Plodnog polumeseca su prenosile poljoprivredne prakse u susedne regione—na zapadu prema Evropi i severnoj Africi, na severu do Krima, i na istoku do Mongolije.[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13]

Stari stanovnici Sahare uvezli su domaće životinje iz Azije između 6000 i 4000 god. p. n. e. U Nabta Plaji su krajem 7. milenijuma p. n. e., preistorijski Egipćani uvozili koze i ovce iz jugozapadne Azije.[14]

Strani artefakti koji datiraju iz 5. milenijuma p. n. e. pronađeni u Badarskoj kulturi u predinastičkom Egiptu ukazuju na kontakt sa udaljenom Sirijom. U predinastičkom Egiptu, početkom 4. milenijuma p. n. e., stari Egipćani su u Maadi uvozili grnčariju[15] kao i građevinarske ideje iz Hanana.

Do 4. milenijuma p. n. e. otpremanje robe je bilo uspostavljeno, a magarac i moguće i jednogrba kamila su bili pripitomljeni i korišćeni za transport. Zatim je usledilo pripitomljivanje dvogrbe kamile i korišćenje konja za transport. Ostaci uglja pronađeni u grobnicama u Nehenu, koji datiraju iz I i II perioda Nakade, identifikovani su kao ostaci kedra iz Libana.[16] Predinastički Egipćani iz I perioda Nakade su takođe uvozili opsidijan iz Etiopije, koji su koristili za pravljenje noževa i drugih oštrica.[17] Nakađani su trgovali sa Nubijom na jugu, oazama zapadne pustinje na zapadu, i kulturama istočnog Mediterana na istoku.[18]

Grnčarija i drugi artefakti iz Levanta koji datiraju iz perioda Nakade pronađeni su u starom Egiptu.[19] Egipatski artefakti koji datiraju iz ovog perioda pronađeni su u Hananu[20] i drugim regionima Bliskog istoka, uključujući Tel Brak[21] i Uruk kao i Suzu[22] u Mesopotamiji.

U drugoj polovini 4. milenijuma p. n. e., počela je trgovina dragim kamenom lapis lazuli iz njegovog jedinog poznatog nalazišta u starom svetu —Badakšana, koji se danas nalazi u severoistočnom delu Avganistana —u udaljene zemlje Mesopotamije i Egipta. U 3. mileniumu p. n. e., trgovina lapisom lazulijem je proširena na Harapu, Lothal i Mohendžo-daro u Civilizaciji doline Inda, na području današnjeg Pakistana i severozapadne Indije. U dolini Inda bila je razvijena jedna od prvih morskih trgovina, poznato je da su trgovali sa Sumerima i Akađanima u Mesopotamiji. Stara luka izgrađena u Lothalu, Indija, oko 2400. p. n. e. i to je najstarije poznato brodogradilište i luka.[23]

Transsaharska ruta[uredi | uredi izvor]

Kopneni put od Vadi Hamamata na Nilu do Crvenog mora poznat je još od predinastičkog Egipta;[24] pronađeni su crteži egipatskih čamaca od trske koji datiraju iz perioda oko 4000. p. n. e.[25] Stari gradovi u periodu Prve egipatske dinastije nastajali su na obalama Nila i Crvenog mora,[24] svedočeći o važnom položaju rute. Postala je glavna ruta od Tebe do luke Elim na Crvenom moru, gde su putnici preko mora nastavljali put za Aziju, Arabiju ili Rog Afrike.[24] Postoje zapisi o korišćenju rute za vreme Senusreta I, Setija, Ramzesa IV i takođe kasnije, Rimskog carstva, posebno za transportovanje rude.[26] Trgovačka ruta Darb el-Arbain, koja je povezivala Hargu na jugu sa Asjutom na severu, bila je korišćena od početka Starog kraljevstva za transport i trgovinu zlatom, slonovačom, začinima, pšenicom i slično.[27] Kasnije, antički Rimljani su osigurali rutu izgradnjom utvrđenja i malih predstraža.[28]

Pomorska trgovina[uredi | uredi izvor]

Brodogradnja je bila razvijena u starom Egiptu možda i pre 3000. p. n. e.[29][30] Stari Egipćani su znali kako da ređaju daske u brodski trup, povezivali su ih tkanim trakama,[29] a papirusom ili trskom su popunjavali šupljine između dasaka.[29] Američki arheološki institut je objavio[29] da je najstariji otkriveni brod—75 stopa dugačak, datira iz perioda oko 3000. p. n. e.[30]—verovatno pripadao faraonu Hor-Aha.[30]

Egipatska kolonija koja se nalazila u južnom Hananu datira iz perioda malo pre dates Prve dinastije.[31] Narmer je posedovao keramičke predmete proizvedene u Hananu—koji su bili obeleženi njegovim imenom —i koji su izvoženi u Egipat,[32] iz područja kao što su Tel Arad, Besor, Rafa, i Tel Erani.[32] U 1994. godini u iskopavanjima su otkriveni keramički ostaci posuda sa natpisom Narmerovog imene na sereškom pismu, koji datiraju iz perioda oko 3000. p. n. e. Minerološka ispitivanja su otkrila da su posude sa ostacima fragmenta vina pronađene u dolini Nila bile uvezene iz Palestine.

Zbog klime vinova loza je veoma retko uspevala u Egiptu a vino je skoro nemoguće bilo proizvesti. Da bi dobili vino, Egipćani su morali da ga uvoze iz Grčke, Fenikije i Palestine. Ta rana trgovinska prijateljstva imala su ključnu ulogu u sposobnost Egipta da sprovede trgovinu i kupi robu koja je bila potrebna.[33]

Model veslačkog broda pronađen u grobnici u Meketri. Datira iz perioda Dvanaeste egipatske dinastije, iz vremena vladavine Amenemheta I, oko 1931–1975. p. n. e.

Na Kamenu iz Palerma se pominjeda je kralj Snefru iz Četvrte dinastije slao brodove da uvoze visokokvalitetan kedar iz Libana. Na jednoj slici u piramidi faraona Sahure iz Pete dinastije, je prikazano kako se egipćani vraćaju sa velikim stablima kedra. Druge scene iz njegovog hrama prikazuju sirijske medvede. Na Kamenu iz Palerma su takođe opisane i ekspedicije na Sinaju kao i kamenolomi diorita u severozapadnom Abu Simbelu.

Najstarija poznata ekspedicija u zemlji Punta koju je organizovao faraon Sahure, imala je za cilj da uveze velike količine smole, kao i malahita i elektruma. Oko 1950. p. n. e., za vreme faraona Mentuhotepa III, oficir koji se zvao Henu organizovao je jedno ili više putovanja u zemlji Punta. U 15. veku p. n. e., Nehsi je organizovao čuvenu ekspediciju da bi se kraljiciHatšepsut obezbedile zalihe smirne; izveštaji o toj ekspediciji su sačuvani na jednom reljefu u kompleksu zagrobnih hramova kraljice Hatšepsut Deir el Bahri. Nekoliko njenih naslednika, uključujući i Tutmosa III, je takođe organizovalo ekspedicije u zemlji Punta.

Izgradnja kanala[uredi | uredi izvor]

Legendarni Sesostris (verovatno se misli na Faraona Sesostrisa II ili Sesostrisa III iz Dvanaeste egipatske dinastije[34][35]) započeo je iskopavanje starog "Sueckog" kanala koji je spajao reku Nil sa Crvenim morem. O tom poduhvatu su pisali Aristotel, Plinije Stariji, i Strabon.[36]

U svojoj Meteorologiji, Aristotel je pisao:

Jedan od njihovih kraljeva pokušao je da napravi kanal do mora (jer bi im to davalo znatnu prednost, da im ceo region bude plovan; rečeno je da je Sesostris bio prvi od drevnih kraljeva da to pokuša), ali je našao da je more više od kopna. Stoga je prvo on, i Darije kasnije, prestao s pravljenjem kanala, da se ne bi more mešalo sa rečnom vodom i kvarilo je.[37]

Strabon je pomenuo da je Sesostris počeo da gradi kanal, a Plinije Stariji je pisao:

165. Zatim dolazi pleme princeze Tiro, i luka Daneoi, od koje je Sesostris, kralj Egipta, nameravao da izgradi brodski kanal do mesta gde Nil utiče u ono što je poznato kao delta; to je rastojanje od preko 60 milja. Kasnije je Persijski kralj Darije imao istu ideju, kao i nakon njega Ptolemej II, koji je napravio rov širine 100 stopa, 30 stopa dubok i oko 35 milja dug, sve do Gorkih jezera.[38]

U drugoj polovini 19. veka, francuski kartografi su otkrili ostatke drevnih kanala koji su se pružali u pravcu sever–jug od istočne strane jezera Timsah i išli do blizine deverne obale Velikog gorkog jezera.[39] Utvrđeno je da se radi o kanalu koji je izgrađen pod nadzorom persijskog kralja Darija I, pošto je njegova stela kojom se obeležava izgradnja pronađena u blizini kanala.[39] U 20. veku severna ekstenzija tog drevnog kanala je otkrivena, koja se pružala od jezera Timsah do jezera Balah.[40] Ovaj sekcija kanala je datirana na eru Srednjeg kraljevstva putem ekstrapolacije datuma drevnih gradova duž njegovog kursa.[40] Abasidski kalifat El Mansur je naredio da se kanal zatvori kako bi se sprečilo snabdevanje arapskih protivnika.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Kislev, ME; Hartmann, A; Bar-Yosef, O (2006). „Early domesticated fig in the Jordan Valley”. Science. 312 (5778): 1372—1374. Bibcode:2006Sci...312.1372K. PMID 16741119. S2CID 42150441. doi:10.1126/science.1125910. 
  2. ^ Chicki, L; Nichols, RA; Barbujani, G; Beaumont, MA (2002). „Y genetic data support the Neolithic demic diffusion model”. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 99 (17): 11008—11013. Bibcode:2002PNAS...9911008C. PMC 123201 Slobodan pristup. PMID 12167671. doi:10.1073/pnas.162158799 Slobodan pristup. 
  3. ^ Dupanloup, I; Bertorelle, G; Chikhi, L; Barbujani, G (jul 2004). „Estimating the Impact of Prehistoric Admixture on the Genome of Europeans”. Mol Biol Evol. 21 (7): 1361—1372. PMID 15044595. doi:10.1093/molbev/msh135. Pristupljeno 13. 7. 2011. 
  4. ^ Semino, O; Magri, C; Benuzzi, G (maj 2004). „Origin, Diffusion, and Differentiation of Y-Chromosome Haplogroups E and J: Inferences on the Neolithization of Europe and Later Migratory Events in the Mediterranean Area, 2004”. Am. J. Hum. Genet. 74 (5): 1023—34. PMC 1181965 Slobodan pristup. PMID 15069642. doi:10.1086/386295. 
  5. ^ Cavalli-Sforza, LL; Minch, E (1997). „Paleolithic and Neolithic lineages in the European mitochondrial gene pool”. Am J Hum Genet. 61 (1): 247—54. PMC 1715849 Slobodan pristup. PMID 9246011. doi:10.1016/S0002-9297(07)64303-1. 
  6. ^ Chikhi, L; Destro-Bisol, G; Bertorelle, G; Pascali, V; Barbujani, G (21. 7. 1998). „Clines of nuclear DNA markers suggest a largely Neolithic ancestry of the European gene”. PNAS. 95 (15): 9053—9058. PMC 21201 Slobodan pristup. PMID 9671803. doi:10.1073/pnas.95.15.9053 Slobodan pristup. 
  7. ^ M. Zvelebil, in Hunters in Transition: Mesolithic Societies and the Transition to Farming, M. Zvelebil (editor), Cambridge University Press: Cambridge, UK (1986). pp. 5-15, 167–188.
  8. ^ P. Bellwood, First Farmers: The Origins of Agricultural Societies, Blackwell: Malden, MA (2005).
  9. ^ M. Dokládal, J. Brožek, Curr. Anthropol. 2 (1961). pp. 455-477.
  10. ^ O. Bar-Yosef, Evol. Anthropol. 6 (1998). pp. 159-177.
  11. ^ M. Zvelebil, Antiquity 1989; 63 pp. 379–383.
  12. ^ Brace, C. Loring; Seguchi, Noriko; Quintyn, Conrad B.; Fox, Sherry C.; Nelson, A. Russell; Manolis, Sotiris K.; Qifeng, Pan (2006). „The questionable contribution of the Neolithic and the Bronze Age to European craniofacial form”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (1): 242—247. Bibcode:2006PNAS..103..242B. PMC 1325007 Slobodan pristup. PMID 16371462. doi:10.1073/pnas.0509801102 Slobodan pristup. 
  13. ^ Ricaut, F. X.; Waelkens, M. (2008). „Cranial Discrete Traits in a Byzantine Population and Eastern Mediterranean Population Movements”. Human Biology. 80 (5): 535—564. PMID 19341322. S2CID 25142338. doi:10.3378/1534-6617-80.5.535. 
  14. ^ Fred Wendorf and Romuald Schild, 2000. Late Neolithic megalithic structures at Nabta Playa (Sahara), southwestern Egypt Arhivirano 2008-02-13 na sajtu Wayback Machine
  15. ^ „Maadi Culture”. Digitalegypt.ucl.ac.uk. Arhivirano iz originala 29. 6. 2011. g. Pristupljeno 13. 7. 2011. 
  16. ^ Parsons, Marie. „Egypt: Hierakonpolis, A Feature Tour Egypt Story”. www.touregypt.net. Arhivirano iz originala 29. 6. 2008. g. Pristupljeno 9. 7. 2008. 
  17. ^ Barbara G. Aston, James A. Harrell, Ian Shaw (2000). Paul T. Nicholson and Ian Shaw editors. "Stone," in Ancient Egyptian Materials and Technology, Cambridge, 5-77. pp. 46–47. Also note: Barbara G. Aston (1994). "Ancient Egyptian Stone Vessels," Studien zur Archäologie und Geschichte Altägyptens 5, Heidelberg. pp. 23–26. (See on-line posts: [1] and [2].)
  18. ^ Shaw, Ian (2002). The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford, England: Oxford University Press. str. 61. ISBN 978-0-500-05074-3. 
  19. ^ Branislav Andelkovic, 1995. The Relations between Early Bronze Age I Canaanites and Upper Egyptians, Belgrade. pp. 58, map 2. Branislav Andelkovic, 2002. Southern Canaan as an Egyptian Protodynastic Colony. Cahiers Caribéens d`Egyptologie 3-4: 75-92.
  20. ^ Branislav Andelkovic (1995). pp. 68-69, map 1; Branislav Andelkovic 2002.
  21. ^ Places where cylinder seals similar to that from Naqada tomb 1863 have been found.
  22. ^ Dominique Collon, 1987. First Impressions, Cylinder Seals in the Ancient Near East, London. pp. 13–14.
  23. ^ S. R. Rao (1985). Lothal. Archaeological Survey of India. str. 27—29. 
  24. ^ a b v Please refer to Wadi Hammamat#Trade route.
  25. ^ Please refer to Wadi Hammamat#Carvings.
  26. ^ Please refer to Wadi Hammamat#Quarries and Wadi Hammamat#Common era.
  27. ^ Jobbins, Jenny. "The 40 days' nightmare," in Al-Ahram, 13–19 November 2003, Issue No. 664. Published in Cairo, Egypt.
  28. ^ Please refer to Kharga Oasis.
  29. ^ a b v g Ward, Cheryl. "World's Oldest Planked Boats", in Archaeology (Volume 54, Number 3, May/June 2001). Archaeological Institute of America.
  30. ^ a b v Schuster, Angela M.H. "This Old Boat", Dec. 11, 2000. Archaeological Institute of America.
  31. ^ Naomi Porat and Edwin van den Brink (editor), "An Egyptian Colony in Southern Palestine During the Late Predynastic to Early Dynastic," in The Nile Delta in Transition: 4th to 3rd Millennium BC (1992). pp. 433-440.
  32. ^ a b Naomi Porat, "Local Industry of Egyptian Pottery in Southern Palestine During the Early Bronze I Period," in Bulletin of the Egyptological, Seminar 8 (1986/1987). pp. 109–129. See also University College London web post, 2000.
  33. ^ Homan, Michael (2004). „Beer and Its Drinkers: An Ancient near Eastern Love Story”. Near Eastern Archaeology. 67 (2): 87. JSTOR 4132364. S2CID 162357890. doi:10.2307/4132364. 
  34. ^ Please refer to Sesostris#Modern research.
  35. ^ J. H. Breasted attributes the ancient canal's early construction to Senusret III, up through the first cataract. Please refer to J. H. Breasted, Ancient Records of Egypt, Part One, Chicago 1906, §§642-648
  36. ^ Please refer to Suez Canal#2nd millennium BC.
  37. ^ „Meteorology (1.15)”. Ebooks.adelaide.edu.au. 25. 8. 2010. Arhivirano iz originala 11. 10. 2018. g. Pristupljeno 24. 8. 2011. 
  38. ^ Elder, Plinny The (1991). Natural History. Penguin Books Limited. str. 70. ISBN 978-0-14-044413-1. 
  39. ^ a b Carte hydrographique de l'Basse Egypte et d'une partie de l'Isthme de Suez (1855, 1882). Volume 87. pp. 803. Paris. See [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. februar 2009).
  40. ^ a b Shea, William H. "A Date for the Recently Discovered Eastern Canal of Egypt", in Bulletin of the American Schools of Oriental Research',' No. 226 (April 1977). pp. 31–38.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Трговина_старог_Египта&oldid=26520584”