Udi (reka)
| Udi | |
|---|---|
 Reka Udi u proleće (predgrađe Harkova) | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 164 km |
| Basen | 3894 km2 |
| Pr. protok | 8,63 m3⁄s |
| Sliv | Crnomorski |
| Vodotok | |
| Izvor | selo Besonovka Rusija |
| Ušće | reka Severski Donjec, Ukrajina |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Rusija Ukrajina |
| Naselja | grad Zoločev, grad Harkov, selo Udi, selo Bezljudovka, selo Borovaja |
| Pritoke | Rogozjanka, Krivorotovka, Lopanj, Roganka, Studenok |
| DRV | 05010400112107000011140 |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Udi (ukr. Уда) je reka u Belgorodskoj oblasti Rusije i Harkovskoj oblasti Ukrajine, desna pritoka Severskog Donjeca.
Poreklo imena[uredi | uredi izvor]
Ime Udi potiče iz kasnog srednjeg veka. Pre toga, u Kijevskoj Rusiji, reka se zvala Donec,[1] kao i drevni ruski grad koji se nalazio na njenim obalama.
Opis[uredi | uredi izvor]
Reka Udi Izvire severno od sela Besonovka[2] u oblasti Belgorod u Rusiji, a uliva se u Severski Donjec, 825 km pre njegovog ušća u reku Don. Dužina toka reke Udi je 164 km, što predstavlja dužinu od ribnjaka iznad Besonovke do ušća. Ukupna užina reke, sa sušnim delom u gornjem toku, je do 180 km. Slivno područje zahvata 3.894 km². Kroz Ukrajinu Udi protiče u dužini od 127 km, a slivno područje je 3.460 km².
Pritoke[uredi | uredi izvor]
Reka ima veliki broj pritoka, među kojima su najveće:
- Lopanj - dužina 96 km, područje sliva 2.000 km², u koju se ulivaju:
- Harkov - dužina 71 km, slivno područje 1.160 km²,
- Rogozjanka - dužina 25 km, slivno područje 164 km²,
- Roganka - dužina 31 km, slivno područje 189 km²,
- Studenok - dužina 15 km, slivno područje 80 km².
Naselja duž reke[uredi | uredi izvor]
Na reci se nalaze gradovi Zoločev i Harkov (reka teče po obodu grada), sela Udi, Bezljudovka, Borovaja i mnoga druga, kao i staro rusko Donjecko utvrđenje.
Harkov je najveći grad na toku reke Udi, drugi po veličini i jedan od najznačajnijih ekonomskih, kulturnih, i obrazovnih centara u Ukrajini. Nalazi se u severoistočnom delu države i leži na delti reka Harkov, Lopanj, i Udi, koje se tu ulivaju u severni tok reke Donjec. Na području Harkova preovlaava umereno kontinentalna klima, sa vetrovitim i snežnim zimama, i toplim i prijatnim letima.[3]
Hidrološke karakteristike reke[uredi | uredi izvor]
Rečno korito je blago vijugavo, sa širinom od 6 do 8 m, na pojedinim deonicama i 20–35 m. Dubina je od 0,1–0,8 m, a ponegde doseže i 1,0 m. U srednjem i donjem toku vodotok se ponekad deli na rukavce. Dno reke je uglavnom čvrsto, formirano od peska, a ponekad i od blata. Obale su visoke od 0,2 do 1,5 m, na nekim mestima strme, sačinjene od peskovite ili čiste ilovače.
Brzina protoka vode na 42 km od ušća je 8,63 m³/s.[4] Nagib reke je 0,64 m/km. U letnjim mesecima (tokom 3-4 meseca) gornji tok često presuši.[5]
Hidrološki podaci[uredi | uredi izvor]
Sistematska hidrološka osmatranja u slivu reke Udi vršena su u različito vreme, na hidrološkim stanicama Hidrometeorološke službe.
Hidrološki položaji u slivu reke Udi:
| Br. P/str | Reka | Mesto | Period posmatranja | Modul protoka, l/s * km² |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Udi | grad Zoločev | 1954-1964 | 2.96 |
| 2 | grad Peresečnoe | 1967-2009 | 3.25 | |
| 3 | grad Babai | 1929-1935 | 2.61 | |
| 4 | grad Bezljudovka | 1958-2009 | 5.16 | |
| 5 | Rogozjanka | selo Velelika Rogozjanka | 1953-1965 | 3.09 |
| 6 | Lopanj | selo Kazzački Lopanj | 1956-2009 | 3.39 |
| 7 | Harkov | selo Cirkunji | 1963-2009 | 3.01 |
| 8 | naselje Velika Danilovka | 1946-1961 | 2.74 |
Takođe, u Institutu za projektovanje i istraživanje „Harkіvdіprovodgosp”, u periodu od 1991. do 1995. godine izvršena je sertifikacija malih reka; prilikom sastavljanja rečnih podataka izračunati su hidrološki parametri, uključujući modul protoka.
Hidrološki parametri sliva reke Udi:
| Br. P/str | Reka | Modul protoka l/s * km² |
Zapremina odvoda 50% | Zapremina odvoda 75% | Zapremina odvoda 95% | Unos vode milion m³ |
Ispuštanje vode milion m³ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Udi | 4.41 | 483 | 382 | 279 | 72.1 | 244.4 |
| 2 | Rogozjanka | 3.00 | 15.0 | 11.0 | 6.65 | - | - |
| 3 | Krivorotovka | 1.85 | 6.38 | 3.74 | 1.63 | - | - |
| 4 | Ljubotinka | 1.80 | 1.97 | 1.26 | 0,60 | - | - |
| 5 | Lopanj | 1.93 | 84.1 | 60.5 | 35.6 | 2.23 | 173.4 |
| 6 | Lozovenka | 1.40 | 2.71 | 0,24 | 0.16 | - | 0,002 |
| 7 | Harkov | 3.03 | 102 | 74,4 | 44.5 | 0,28 | 0.172 |
| 8 | Lipec | 2.90 | 21.8 | 15,5 | 8,99 | - | - |
| 9 | Murom | 2.95 | 19.8 | 14.1 | 8.18 | - | - |
| 10 | Vjali | 3.30 | 6.24 | 4.46 | 2,58 | - | - |
| 11 | Njemišlja | 3.30 | 7.10 | 5.07 | 2.93 | - | 0,076 |
| 12 | Studenok (vrh) | 3.10 | 4.64 | 2.94 | 1.38 | - | - |
| 13 | Roganka | 2.05 | 4.64 | 3.17 | 2.80 | - | 0,42 |
- Reka Udi
-
-
-
-
-
,_1_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_2010.jpg)
Geografske i istorijske činjenice[uredi | uredi izvor]
- U gradu Harkovu se spajaju tri prilično velike reke - Harkov, Lopanj i Udi. Pri tome se reka koja ima veći protok uvek preliva u manju. Reka Harkov, koja skuplja vodu sa 1.160 km², uliva se u reku Lopanj koja ima površinu sliva od 840 km². Ubrzo se obe reke, sa slivnom površinom od 2.000 km², ulivaju u reku Udi, koja do tada sakuplja vodu sa svega 1.100 km².[1] To se jasno vidi na satelittskom snimku - široki Lopanj uliva se u uži Udi.
- Dolina reke Udi je gusto naseljena još od drugog milenijuma pre nove ere. Na obalama reke postoje brojne drevne arheološke lokacije.
- Od Grigorovke do ušća, od prilike 100 km duž reke, postoji neprekidna aglomeracija naselja koja se praktično prelivaju jedna u drugu: gradovi drevni Donjeck i savremeni Harkov, 14 gradskih naselja i mnoga sela[2].
- Prema „Topografskom opisu Harkovskog namesništva” iz 1785. godine, Udi je najduža od 33 reke Harkovskog okruga (97 vrsta protiče kroz njegovu teritoriju).
- U Kijevskoj Rusiji, reka Udi se zvala Donec. Istovremeno, današnji Donec, odnosno Severni Donjec tada se zvao Don.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Saratov, I. E. „Rasskaz o Severskom Donce”. DOCME. Servis publikacii dokumentov. Arhivirano iz originala 13. 11. 2020. g. Pristupljeno 4. 5. 2020.
- ^ a b Atlas avtodorog 2008.
- ^ „Harkov”. pogodak.rs. Pristupljeno 4. 5. 2020.
- ^ Resursы poverhnostnыh vod SSSR 1967.
- ^ Gidrografiя Harьkovskoй oblasti 1971.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Demčenko, M. A. Gidrografiя Harьkovskoй oblasti // Materialы Harьkovskogo otdela Geografičeskogo obщestva Ukrainы. Vыpusk VIII: Harьkovskaя oblastь. Priroda i hozяйstvo. — H. : Izdatelьstvo HGU, 1971. — 248 s.
- Pravila ispolьzovaniя vodnыh resursov basseйna reki Severskiй Donec. — H. : Ukrgidroproekt, 2001.
- Provedenie rabot po inventarizacii rek i vodoёmov Harьkovskoй oblasti s razrabotkoй osobogo porяdka izъяtiя zemelь vodnogo fonda iz selьskohozяйstvennogo oborota. — H. : UkrNIIЭP, 1999.
- Resursы poverhnostnыh vod SSSR. Tom 6. Ukraina i Moldaviя. Vыpusk 3. Basseйn Severskogo Donca i reki Priazovья / Red. M. S. Kaganer. — L. : Gidrometeoizdat, 1967. — 492 s. — 500 эkz.
- Rozrobka ta udoskonalennя metodologіčnih osnov racіonalьnogo vodokoristuvannя ta sistemi zahodіv po ekologіčnomu zahistu ta ozdorovlennю malih rіčok oblastі : [ukr.]. — H. : UkrNDІEP, 2000. — 130 s.
- Shema ohranы vod reki Udы. Kniga 4: Gidrologiя i gidrografiя. — H. : Harьkovgiprovodhoz, 1985. — 60 s.
- Ukraina. Vostok: Doneckaя, Luganskaя, Harьkovskaя obl. Atlas avtodorog, M 1:250 000 / Red. V. V. Vdovenko, O. P. Gomaenov, D. I. Tihomirov. — K. : Kartografія, 2008. — (Avtodorogi Ukrainы). — 6000 эkz. — ISBN 966-475-199-2 nevažeći ISBN, BBK D18(4UKR5)747.4A.
- Udы // Bolьšaя sovetskaя эnciklopediя : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Prohorov. — 3-e izd. — M. : Sovetskaя эnciklopediя, 1969—1978.