FN FAL
| ,,FN FAL" | |
|---|---|
 FN FAL | |
| Vrsta | Automatska puška |
| Poreklo |  Belgija |
| Upotreba | |
| Bojno delovanje | Portugalski kolonijalni rat Rodezijski građanski rat Turska invazija Kipra Vijetnamski rat Jomkipurski rat Dofarski rat Folklandski rat Raspad Jugoslavije Građanski rat u Siriji |
| Proizvodnja | |
| Proizvođač | FN i mnogi drugi |
| Proizvedeno | >2.000.000 komada |
| Specifikacije | |
| Masa | 4.3 kg |
| Dužina | 1.090 mm |
| Dužina cevi | 533 mm |
| Kalibar | 7.62x51 mm |
| Vrsta operacije | pozajmica barutnih gasova |
| Način dejstva | jedinačno i rafalno |
| Brzina paljbe | 650-700 met/min |
| Brzina zrna | 840 m/s |
| Maks. ef. domet | 400 m |
| Magacin | 20 metaka metaka |
| Nišan | mehanički |
FN FAL (FN FAL) (franc. Fusil Automatique Léger), u Srbiji poznata kao „Falovka" je belgijska automatska puška kalibra 7.62x51mm, razvijena nakon Drugog svetskog rata i uvedena u naoružanje 1954. godine.[1] Konstruisao ju je poznati konstruktor Diudon Sev. Pušku FN FAL je u naoružanje usvojilo oko 90 zemalja širom sveta.[2]
Korišćena je u mnogim ratovima protiv komunista i drugih terorista pa je stekla nadimak „Desna ruka slobodnog sveta".[3]
Razvoj[uredi | uredi izvor]
Razvoj puške FN FAL počeo je odmah nakon završetka Drugog svetskog rata i prvi prototip je napravljen 1946. godine u kalibru 7.92x33mm, isti kalibar koji su Nemci koristili na Šturmgever 44. Na čelu konstruktorskog tima se nalazio Diudon Sev, čovek koji je napravio i pištolj Brauning HP, a koji je u isto vreme radio i na projektu razvoja puške za puščani metak pune snage iz kojeg će nastati poluatomatska puška FN 49. To je i jedan od razloga što su puške mehanički prilično slične. Na zahtev Velike Britanije FN je razvio prototip u kalibru „.280 British”, a kasnije i Belgija usvaja isti kalibar. Za potrebe testiranja britanske vojske proizveden je bulpap prototip u kalibru „.280 British”.
Godine 1950. je puška prikazana u SAD zajedno sa britanskom EM-2 i na zahtev Amerikanaca razvijen je model u kalibru 7.62x51. Iste godine Britanci usvajaju EM-2 kao pušku koja će naslediti Li Enfild, ali naredna vlada 1952. poništava tu odluku i usvaja 7.62x51 kao kalibar koji će biti univerzalan kod svih NATO članica. Pod uticajem SAD i ostale zemlje usvajaju 7.62x51 a FN prekida sa razvojem puške u ostalim kalibrima. To je ujedno i najveći nedostatak puške, jer je razvijana za metak manje snage, dok se 7.62x51 pokazao kao suviše jak naročito kod automatske paljbe.
U konstrukcionom pogledu, gasni sistem je vrlo sličan sovjetskom SVT-40 dok je bravljenje vrlo slično SKS-u ili francuskom MAS-49. Interesantan je regulator gasova koji omogućava podešavanje zavisno od uslova korištenja i municije. Postoje dva osnovna tipa sanduka: metrički i u inčima. Metrički su daleko češći i razlika je u dizajnu okvira za municiju. Inč sanduci su korišćeni kod britanske, kanadske, australijske i malezijske verzije FAL i okviri se razlikuju po debljem prednjem usadniku. Puške sa inč sanducima mogu da koriste i metričke okvire. Standardni kapacitet okvira je 20 metaka dok se ređe nalaze okviri od 30 metaka ili doboši od 50 metaka. Standard zemalja Komonvelta je bio 8 okvira, iako su u praksi vojnici često nosili samo četiri zbog težine municije. Falovke iz Komonvelta su najčešće imale isključivo poluautomatski režim paljbe a Kanađani su razvili puškomitraljez sa težom cevi, koji se nije pokazao kao uspešan dizajn i ubrzo je napušten.
Preko 90 zemalja je uvelo pušku FN FAL u naoružanje dok se u Zapadnoj Nemačkoj zadržala jako kratko zbog odbijanja FN-a da dozvoli licencnu proizvodnju u Nemačkoj. Nemci su već krajem 1950-ih prešli na Hekler i Koh G3.
Zanimljivo je da su SAD odustale od uvođenja u naoružanje puške FN FAL uprkos tome što su novi metak 7.62x51mm bukvalno nametnule svojim saveznicima. Američka vojska je i dalje koristila pušku M1 Garand, a od 1959. uvode u naoružanje M14 koja se pak nije dugo zadržala i tokom 1960-ih je zamenjena puškom M16.
Verzije[uredi | uredi izvor]
Puške FN FAL su se proizvodile u brojnim zemljama i u različitim varijantama.
FN Herstal[uredi | uredi izvor]
- LAR 50.41 & 50.42 - verzija puškomitraljeza sa ojačanom cevi.
- FAL 50.61 - standardna puška sa fiksiranim ili preklopnim kundakom, cev dužine 533mm (21.0 in).
- FAL 50.62 - padobranska sa preklopnim kundakom, sa kraćom cevi 458mm (18.0 in).
- FAL 50.63 - padobranski karabin, cev dužine 433mm (17.16 in).
- FAL 50.64 - standardna verzija sa preklopnim kundakom i aluminijumskim zatvaračem, ručica za repetiranje je sklapajuća po ugledu na britansku L1A1.
- FN Universal Carbine (1947) -rani prototip u kalibru 7.92x33mm Kurz.
- FAL .280 Experimental Automatic Carbine, Long Model (1951) - Eksperimentalna verzija u kalibru .280 British (7.2x43mm).
- FAL .280 Experimental Automatic Carbine, Short Model (1951) - Bulpap verzija puške u kalibru .280 British (7.2x43mm).
Komonvelt[uredi | uredi izvor]
- SLR L1A1 - standardna vojnička puška, dužina cevi 554mm (21.7 in). Korišćena od strane UK, Australije i Indije. Samo u UK proizvedeno 1,15 miliona komada.
- L2A1 - puškomitraljez za podršku pešadije na nivou voda.
- C1A1 - Kanadska verzija identična britanskoj, sa jedinom razlikom što se municija može ubacivati i odozgo preko zatvarača.
- C2A1 - Kanadska verzija puškomitraljeza za podršku pešadije.
Nemačka[uredi | uredi izvor]
- G1 - Verzija sredinom 1950-ih razvijena za Nemačku pograničnu stražu. Iz Belgije kupljeno 100.000 komada, a potom prodate Turskoj. U Grčkoj se tokom 1960-ih i 1970-ih proizvodila identična varijanta.
Austrija[uredi | uredi izvor]
- Sturmgewehr 58 - Austrijska verzija standardne dužine, sa hladnokovanom cevi koja se smatra najkvalitetnijom od svih verzija. Austrijska verzija nema mogućnost postavljanja bajoneta. Proizvodila se u firmi „Steyr-Daimler-Puch”.
Južna Afrika[uredi | uredi izvor]
- R1 - Južnoafrička verzija slična brazilskoj i argentinskoj, dosta kraća i kompaktnija od britanske verzije. Korišćena je u kolonijalnim ratovima i trenutno je jedna od najrasprostranjenijih verzija na američkom civilnom tržištu.
DSA FAL (DSA-58)[uredi | uredi izvor]
Američka firma DSA (David Selveggio Arms) proizvodi kopije puške FN FAL na mašinama otkupljenim od austrijskog „Steyr-Daimler-Puch”.
- DSA-58 OSW (Operational Specialist Weapon) - jurišni karabin po ugledu na padobranski model. Poseduje preklopni padobranski kundak, dužina cevi može biti 290mm (11 in) ili 330mm (13 in).
- DSA-58 CTC (Compact Tactical Carbine) - karabinska verzija, dužina cevi 413mm (16.25 in). Ukupne dužine 927mm (36.5 in) i težine 3.74 kg (8.25 Ibs).
Korisnici[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Hogg, Ian . Jane's Guns Recognition Guide. Jane's Information Group. 2002. ISBN 978-0-00-712760-3.
- ^ Bourne, Mike (2007). Arming Conflict: The Proliferation of Small Arms. Basingstoke: Palgrave-Macmillan. str. 66-67. ISBN 978-0230019331.
- ^ „Multiplying the Sources: Licensed and Unlicensed Military Production” (PDF). Geneva: Small Arms Survey. 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 12. 2016. g. Pristupljeno 21. 9. 2016.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bourne, Mike (2007). Arming Conflict: The Proliferation of Small Arms. Basingstoke: Palgrave-Macmillan. str. 66-67. ISBN 978-0230019331.
