Ferarsko-firentinski sabor

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Katedrala u kojoj je potpisana Firentinska unija.

Ferarsko-firentinski sabor ili Firentinska unija je bio sabor hrišćanskih crkvi koji je trajao od 1438. do 1445. godine. Od 1438. do 1439. odvijao se u Feraru, od 1439. do 1442 u Firenci i od 1443. do 1445. u Rimu. Katolička crkva ga smatra 17. vaseljenskim saborom, dok Pravoslavna crkva odbacuje sve odluke sabora.

Papa Evgenije

Feraro-Florentinski sabor bio je nastavak Bazelskog sabora i započeo je osudom njegovih učesnika. Sabor je sazvao papa Evgenije IV, a odobrio vizantijski car Jovan VIII Paleolog. Saboru su prisustvovali carigradski patrijarh Josif II, opunomoćeni predstavnici aleksandrijskog, antiohijskog i jerusalimskog patrijarha, mitropoliti Moldovlaške, mitropolit kijevski i sve Rusije Isidor i suzdaljski episkop Avramije, dva predstavnika Gruzinske pravoslavne crkve (episkop i nećak gruzijskog cara Aleksandra[1]), episkopi Efesa, Trapezunda, Iraklija, Kizika, Sarda, Nikomidije, Nikeje, Trnova, Monemvasije, Lakedemonije, Amasije, Mitilinije, Stavropolja, Rodosa, Malenike, Dramije, Ganke, Drastrije, Anhiale[2] i bogoslovi, ukupno oko 700 ljudi.

Vizantijski car Jovan Paleolog.

Sabor je detaljno ispitivao razlike između zapadne (katoličke) i istočne crkve. Naglasak je stavljen na razlike u dogmama, posebno na tzv. filiokve (lat. filioque) — dodatak koji je Rimska crkva unijela u Simbol vjere. Razmatrana su i druga dogmatska pitanja — o čistilištu, prvenstvu pape u Vaseljenskoj crkvi, slavljenju tajne evharistije.

Sabor je proglašen vaseljenskim. Već na početku saborskih sjednica Latini nisu ispunili dogovor o blagovremenom održavanju vizantijske delegacije, pa su pravoslavci morali da se založe i prodaju svoje stvari za prehranu.[3] Premještanje sabora iz Ferare dalje od granice, u Firencu, nije bilo povezano sa kugom (koja je okončana dva mjeseca ranije), kako je to zvanično objavljeno,[4] nego su patrijarh, car i papa htjeli da spriječe predstavnike pravoslavne delegacije da pobjegnu u Vizantiju prije kraja zasjedanja.[5] Na internom sastanku vizantijske delegacije, car je zagovarao prelazak u Firencu zbog nedostatka sredstava pape i spremnosti Firentinaca da mu ih obezbjede.[6]

Tokom sabora, većina predstavnika vizantijske delegacije, pet mjeseci bez primanja novca za hranu,[7] obećala je kao uslov za prisustvo delegacije na saboru povratak u Carigrad, a pod pritiskom cara[8] i patrijarha[9] 5. jula 1439. (drugog indikta 6947),[10] potpisali su oros sabora („Firentinska unija”). Među onima koji nisu potpisali bili su: mitropolit Marko Efeski (uz pomoć carevog brata, koji je bio protivnik unije),[11] mitropolit iverski Grigorije iz Gruzije (pretvarajući se da je lud), mitropolit nitrijski Isak, mitropolit gaški Sofronije i episkop stavropoljski Isija (tajno je pobjegao iz Firence i kasnije dobio zaštitu carevog brata).[12] Unija se sastojala u priznanju inovacije Rimske crkve kao zasnovanih u Svetom Pismu i Svetom Predanju, tj. pravomoćnim, ali pod uslovom da istočne crkve, priznajući cjelokupnu sadržinu doktrine Rimske crkve kao ispravnu, neće uvoditi latinske liturgijske i crkvene običaje.

Carigradski patrijarh nije doživio potpisivanje orosa i preminuo je 8 dana[13] nakon pismenog odobrenja filiokve na unutrašnjem zasjedanju vizantijske delegacije.[14]

Simbol vjere, sa dodacima ili bez njih, nije napisan u orosu sabora.[15] Zbog odsustva odluka u orosu[16] vezanih za sporna pitanja o kojima se raspravljalo na saboru, anglikanski poslanici odbacili su uniju.[15]

Učesnik sabora, Silvester Siropul, ovako opisuje ishod:[17]

Grci su znali, da je oros potpisao car, pa su potpisali i oni. Znali su i Latini da su ga potpisali Grci i papa, pa su potpisali i oni. Pri tom većina nije znala šta je u njemu napisano. Zaista, osim nekoliko Latina i Grka, koji su proučavali oros ili onih koji su bili su blizini kada je napisan, većina nije znala njegov sadržaj. I kad su htjeli da potpišu, oros nije čitan pred Grcima, ni prije potpisivanja, ni odmah poslije, a ni među Latinima. […] Tako je sastavljen oros, i tako je bilo poznavanje episkopa njegovog sadržaja, a takvi su bili trikovi i intrige da se to postigne. Neka oni koji žele odluče da li je potrebno razmotriti takav oros Vaseljenskog sabora i da li tako postignuto ujedinjenje treba prihvatiti kao istinsko i bezuslovno jedinstvo i da li su oni koji ne prihvataju ujedinjenje i oros u suprotnostima sa saborskim odlukama.

Povratak vizantijske delegacije u Konstantinopolj obavljen je 1. februara trećeg indikta, u maslenički ponedjeljak.[18] Sveštenstvo crkve Svete Sofije nije htjelo da saslužuje sa onima koji su potpisali oros na saboru, a narod gotovo da nije prisustvovao bogosluženjima.[19] Za vrijeme službe u crkvi Svete Sofije nije čitan oros sa sabora. Sveštenstvo Konstantinopolja je prestalo pominjati cara na bogosluženjima,[20] narod nije htio da prisustvuje na službama onih koji su pali u latinstvo.[21] Poslije tri mjeseca car je zatražio da se postavi novi patrijarh.[20] Tada je mitropolit Iraklije donio okupljenom sinodu javno pokajanje za potpisivanje orosa i suprotno mnogima odbio zvanje patrijarha zbog odobravanja članova sabora unije.[22] Drugi kandidat, trapezundski mitropolit, takođe se odrekao zvanja patrijarha zog velikih nemira u Crkvi i njegove osude unije.[23] Zbog toga je 4. maja[24] na patrijaršijski prijesto izabran kizički mitropolit Mitrofan, koji je odobrio uniju.[25] Izbor je održan žrebom između trapezundskog i kizičkog mitropolita, a neki tvrde da su oba žreba ukazivala na kizičkog mitropolita.[26] Marko Efeski i mitropolit Iraklije odbili su da saslužuju novom patrijarhu na Pedesetnicu, isto dana kada su tajno napustili Konstantinopolj.[27] Uniju je 12. decembra 1452. ipak u Svetoj Sofiji proglasio mitropolit kijevski Isidor u prisustvu cara, episkopata i laika. Istovremeno, postojala je neizvjesnost da li je ovaj proglas bio privremena mjera smišljena da spriječi pad Konstantinopolja, koji je uslijedio šest mjeseci kasnije.[28]

Unija se pokazala neodrživom i zapravo nije dugo trajala. U roku od nekoliko godina, mnogi episkopi i mitropoliti koji su prisustvovali saboru počeli su otvoreno da poriču svoju saglasnost sa orosom sabora ili da tvrde da su saborske odluke izazvane podmićivanjem i prijetnjama latinskog sveštenstva. Tako je uniju odbacila većina istočnih crkava.

Pored unije sa Grčkom crkvom, potpisane su bule o uniji sa Jermenskom crkvom (1439), Jakobitskom crkvom (1441) i Koptskom crkvom (1442); zatim je Sabor prebačen u Rim (25. aprila 1442), gdje su potpisane bule o uniji sa Sirijcima iz Mesopotamije, Haldejcima i Maronitima sa Kipra. Sabor je okončan 7. avgusta 1445. godine.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Siropul 2010, str. 260.
  2. ^ Siropul 2010, str. 74.
  3. ^ Siropul 2010, str. 171—172.
  4. ^ Siropul 2010, str. 207.
  5. ^ Siropul 2010, str. 155, 182, 207—208, 216.
  6. ^ Siropul 2010, str. 201—202.
  7. ^ Siropul 2010, str. 296—297, 282.
  8. ^ Siropul 2010, str. 241—242, 253, 278—282, 325.
  9. ^ Siropul 2010, str. 253.
  10. ^ Siropul 2010, str. 282.
  11. ^ Siropul 2010, str. 274—275.
  12. ^ Siropul 2010, str. 260, 302.
  13. ^ Siropul 2010, str. 267.
  14. ^ Siropul 2010, str. 254—255.
  15. ^ a b Siropul 2010, str. 298.
  16. ^ Siropul 2010, str. 299.
  17. ^ Siropul 2010, str. 300—301.
  18. ^ Siropul 2010, str. 316.
  19. ^ Siropul 2010, str. 317—318, 319.
  20. ^ a b Siropul 2010, str. 319.
  21. ^ Siropul 2010, str. 323—324.
  22. ^ Siropul 2010, str. 320.
  23. ^ Siropul 2010, str. 321.
  24. ^ Siropul 2010, str. 323.
  25. ^ Siropul 2010, str. 321—322.
  26. ^ Siropul 2010, str. 322.
  27. ^ Siropul 2010, str. 324.
  28. ^ Dezhnyuk, Sergey. „COUNCIL OF FLORENCE: THE UNREALIZED UNION”. Pristupljeno 12. 1. 2022. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ферарско-фирентински_сабор&oldid=27433419”