Frankokanađani
Frankokanađani (fr. Canadiens français), ili Francuski Kanađani (fr. Franco-Canadiens), etnička su grupa koja vodi poreklo od francuskih kolonista koji su se nastanjivali u Kanadi od 17. veka nadalje. Danas Frankokanađani čine glavnu frankofonu populaciju Kanade – 22% ukupne populacije.[1]
U 18. veku kolonisti iz frankofone Kanade su kolonizovali teritorije širom Severne Amerike. Frankokanađani uglavnom vode poreklo iz zapadnih regija Francuske.[2]
Danas Frankokanađani žive širom Severne Amerike, ali većina ih je u Kvebeku. Frankokanađani, računajući i one koji se ne služe više francuskim jezikom, su druga najveća etnička grupa u Kanadi posle Kanađana engleskog porekla.
Nisu svi frankofoni Kanađani frankokanadskog porekla jer francuski govornici u Kanadi su i veće imigrantske zajednice drugih frankofonih zemalja, kao što su: Haiti, Kamerun, Alžir, Tunis ili Vijetnam. Takođe, nisu svi Frankokanađani frankofoni jer znatan broj ljudi frankokanadskog porekla su izvorni govornici engleskog jezika.
Kvebek[uredi | uredi izvor]
Oni koji su francuskog ili frankokanadskog porekla i podržavaju autonomiju Kvebeka smatraju termin kanadski Francuzi arhaičnim, čak i pogrdnim.
Akadijci (stanovnici Atlantske Kanade) koji žive u pokrajinama: Nju Bransvik, Ostrvo Princa Edvarda i Nova Škotska predstavljaju zasebnu frankofonu kulturu. Njihova kultura i istorija se razvijala nezavisno od frankokanadske kulture Kvebeka u vreme kada pomenute pokrajine nisu bile u sastavu današnje Kanade. Od Akadijaca se izdvajaju dve manje grupe: Brejoni koji nastanjuju okrug Madavaska na severozapadu pokrajine Nju Bransvik i Šijaci koji su prisutni najviše u okolini grada Monkton. U Atlantskoj Kanadi postoji i mala zajednica franko-Njufaundlendera.
Van Kvebeka i Nju Bransvika najviše Frankokanađana ima u pokrajini Ontario (negde oko 700000); nastanjuju pretežno severoistok i krajnji istok pokrajine a poreklo im je tesno vezano za Kvebečane (Frankoontarijci zapravo predstavljaju kolonijalne doseljenike koji su ostali zapadno od granice sa Kvebekom nakon podele stare Kanade na Ontario i Kvebek). Zapadno od Ontarija većina frankofonog stanovništva predstavlja doseljenike koji su se tokom 19. veka doseljavali zbog posla u poljoprivredi i šumarstvu. Najviše ih ima u Manitobi a nešto manje u Alberti i Saskačevanu i na kraju u Britanskoj Kolumbiji. Po teritorijama Jukon i na Severozapadu Francuzi su prisutni u vrlo malim brojevima, a nema ih u Nunavutu.
Polovinom 18. veka frankokanadski istraživači i kolonisti su kolonizovali: današnju Luizijanu, Misisipi, Misuri, Ilinois, Viskonsin, Indijanu, Ohajo, sever države Njujork, gornje poluostrvo Mičigena, kao i okolinu Detroita. Osnovali su gradove kao što su: Nju Orleans i Sent Luis, kao i sela u dolini reke Misisipi. U periodu između 1840. i 1930. Frankokanađani su emigrirali u znatnom broju iz Kanade u Sjedinjene Države, i to u granična područja i industrijalizovane delove Nove Engleske. Frankokanadske zajednice u SAD su duž granice sa Kvebekom u Mejnu, Vermontu, Nju Hempširu, ali i u južnijim državama: Masačusetsu, Roud Ajlandu i Konektikatu. Postoji takođe i brojnija zajednica Frankokanađana na Floridi.
Sedam miliona stanovnika u Kanadi i 2,4 miliona u SAD se izjašnjavaju kao Frankokanađani. U Kanadi 85% Frankokanađana živi u Kvebeku. Većina gradova ove pokrajine je sagrađena i naseljena tokom francuske kolonijalne vladavine. Procenjuje se da 70-75% stanovništva Kvebeka vodi poreklo od francuskih pionira iz 17. i 18. veka.
Još uvek ima pripadnika Metisa (autohtonog naroda u Severnoj Americi) koji pričaju jezikom mišif, mešavinom jezika autohtonih plemena, francuskog i drugih evropskih jezika.
Jezik[uredi | uredi izvor]
Približno 31% kanadskog stanovništva su francuski izvorni govornici, a 25% je frankofonog porekla.
Od 1968. francuski jezik je jedan od dva službena jezika Kanade. Jedini je zvanični jezik u Kvebeku.
Frankofono stanovništvo koje živi u kanadskim pokrajinama (osim Kvebeka) uživa prava manjinskih jezika obuhvaćena Kanadskim zakonom iz 1969. i Ustavom iz 1982. Na pokrajinskom nivou, Nju Bransvik je proglasio francuski jezik službenim. Sve tri kanadske teritorije su proglasile francuski jednim od službenih jezika, pored engleskog i lokalnih autohtonih jezika. Pokrajina Ontario je donela Zakon o upotrebi francuskog jezika u državnim službama koji obavezuje opštine koje imaju najmanje 5000 frankofona (ako je u pitanju grad) ili 10% frankofonog stanovništva (ako je u pitanju ruralna opština) da nude usluge javnih službi i na francuskom jeziku.
Ljiljan je frankokanadski heraldički motiv.
Religija[uredi | uredi izvor]
Kraljevina Francuska je zabranjivala nekatoličke naseobine u Novoj Francuskoj od 1629. nadalje, pa su stoga skoro svi kanadski doseljenici iz Francuske bili katolici.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prve trajne evropske naseobine u Kanadi osnovane zbog trgovine krznom bile su Port Rojal 1605. i Kvebek 1608. Britanci su dobili Akadiju (kasnije preimenovana u Novu Škotsku) Sporazumom u Utrehtu 1713. Godine 1755. – početkom Francuskog i indijanskog rata, Britanci i britanski Amerikanci iz Masačusetsa su počinili ono što istoričar Džon Mek Farager naziva prvi genocidom – uništavanjem Akadije i deportovanjem 75% njenog stanovništva u druge britanske kolonije i Francusku.[traži se izvor] Deo populacije koji je bio deportovan u južne kolonije blizu francuske Luizijane razvijao je svoju kulturu Kažun. Izuzev Akadije, Frankokanađani su delimično izbegli ovakvu sudbinu zahvaljujući kapitulaciji koja ih je načinila britanskim subjektom.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Arhivirana kopija”. Komesarijat službenih jezika. Arhivirano iz originala 12. 11. 2020. g. Pristupljeno 31. 3. 2018.
- ^ Marquis, G. E.; Allen, Louis (1923). „The French Canadians in the Province of Quebec”. The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 107: 7—12. JSTOR 1014689. doi:10.1177/000271622310700103.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
