Frano Kršinić

Frano Kršinić
Frano Kršinić
	Frano Kršinić
Lični podaci
Datum rođenja	24. jul 1897.
Mesto rođenja	Lumbarda, na Korčuli, Austrougarska monarhija
Datum smrti	1. januar 1982. (84 god.)
Mesto smrti	Zagreb, SFR Jugoslavija

Frano Kršinić (Lumbarda, na Korčuli, 24. jul 1897 — Zagreb, 1. januar 1982) je bio jugoslovenski i hrvatski vajar.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 24. jula 1897. godine u Lumbardi na Korčuli. Duga kamenoklesarska tradicija u porodici ostavila mu je u nasleđe siguran i neposredan odnos prema kamenu. Stoga se u mladosti odlučio za rad s kamenom. Shodno tome pohađao je Vajarski odsek Zanatske škole u Korčuli, a zatim klesarsko-kamenarsku školu u Horžicama u Češkoj (1912 — 1916). Nakon završene klesarsko-kamenarske škole upisao se na Umetničku akademiju u Pragu (1916 — 1920), gde je studirao kod Vaclava Mislbeka i Jana Šturse. U Češkoj se izdržavao klesanjem za druge. Diplomirao je 1920. godine i odmah se vratio u Kraljevinu SHS. Živeo je u Zagrebu od 1920. do 1922, te od 1922. do 1924. godine u Zemunu. U jesen 1924. godine postao je učitelj klesanja u Visokoj umetničkoj školi u Zagrebu.

Bio je jedan od osnivača grupe Zemlja 1929. (iz koje je istupio 1930) te član grupe Nezavisnih. Od 1947. je vodio majstorsku radionicu u Zagrebu. Kao istaknuti vajar, koji je upornim radom izgradio vlastiti izraz bez naglih skokova i iznenadnih obrata bio je član Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti od 1948. godine. Putovao je svetom, pa je tako bio na studijskim putovanjima u Nemačkoj (1920), Grčkoj (1922), Francuskoj (1925. i 1937) i u Italiji (1936).

Njegova pojava u hrvatskom kiparstvu označava prekid s naturalističkom faktografijom i ilustrativnošću ulepšanog realizma, narativnog akademizma i ornamentalnih oblika secesije. Kršinić je majstor lirskog oblika, a najviše domete postigao je u ženskim aktovima i figuralnim kompozicijama i bronci, kamenu i mramoru (Dijana, 1928.; Buđenje, 1928.; Češljanje, 1928.; Majka i dete, 1940.; Negovateljica ruža, 1940. i 1953.; Majčina igra, 1942.; Sećanje, 1943.; Pleti me, pleti, majčice, 1950). Sažimanjem likovnih elemenata, mirnim tokom linije, uravnoteženom gradnjom masa, idealizacijom i produhovljenjem oblika on iskazuje primarnu toplinu i buđenje devojaštva, lepotu mladosti i intimnu draž ženstva (Majka kupa dete, 1958).

Kao izuzetno plodan vajar u kamenu i bronzi izveo je mnoge reprezentativne spomenike (Frane Bulić, Zagreb, 1953; Eugen Kumičić, Zagreb, 1937; Emanuel Vidović, Split, 1963; Nikola Tesla, Gospić, 1981). Značajni su mu spomenici Narodnooslobodilačkoj borbi u Sisku (spomenik „Ustanak“), Grubišnom Polju (Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma, srušen 1991), Dubrovniku (Spomenik „Partizan na večnoj straži“, srušen 1992), Bakru i Zagrebu (Spomenik žrtvama fašizma „Streljanje talaca“), te monumentalni lik Josipa Broza (Titovo Užice, 1960). Radio je i skice za spomenik Marku Oreškoviću (1947), Ivanu Gunduliću (1947), Palim ratnicima (1948) i Josipu Brozu (1948). Izradio je spomenik Etiopskog narodnog oslobođenja (Adis Abeba, u saradnji s Antunom Augustinčićem, 1955).

Radio je i nadgrobne spomenike u Zagrebu (obitelji Novak, Popović, Ritig i Kraus na Mirogoju) i Dubrovniku (obitelji Lipanović), potom portrete, autoportrete i poprsja (Ante Starčević, Ante Kovačić, J. Kljaković), likove pozorišnih umetnika u predvorju Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu u periodu od 1934. do 1948. godine (A. Mandrović, J. Frojdenrih, V. Lisinski, D. Demeter, I. Zajc, M. Ružička, Stroci), reljefe u sadri (Senjski uskoci), bronzi (Dafnis i Chloe; Ribari) i drvetu (Svirači). Značajne su i njegove kompozicije u terakoti razvedenijih oblika i nemirnije površine (Devojka s vrčem, 1925.; Odmor, 1928.; Torzo, 1938.; Odmor seljanke, 1942).

Među delima iz posleratnog razdoblja ističu se već spomenuti Ribari (1947) i Sputana (1957). Brojna dela Frane Kršinića postavljena su u javnim prostorima i predstavljaju primere skladnog spoja skulpture i okolne sredine (Pučka pevačica, Ilidža, 1929.; Molitva, Beograd, 1930.; Majčina igra, Sarajevo, 1946). Oble, pročišćene i jednostavne forme Frane Kršinića oplemenjuju gradske i parkovne prostore u kojima se nalaze.

Samostalno je izlagao u Zagrebu (1921, 1929. i 1932), Beogradu (1922, 1924. i 1968) te u Dubrovniku (1971). Retrospektivnu izložbu održao je u Umetničkom paviljonu u Zagrebu jesen 1968. godine. Učestvovao je na izložbama Prolećnog salona (1921—1924), na Međunarodnoj izložbi dekorativne umetnosti u Parizu (1925), na izložbi jugoslovenske skulpture i slikarstva u Londonu (1930), na 22. i 25. bijenalu u Veneciji (1940. i 1950) te još nekim izložbama. Zahvaljujući svome radu dobio je nagradu Vladimir Nazor za životno delo 1962. godine i Nagradu AVNOJ-a 1968. godine.

Nakon 1974. godine, prestaje aktivno raditi. Umro je 1. januara 1982. godine u Zagrebu.

Radovi Frane Kršinića danas se nalaze u privatnim zbirkama i muzejima u Londonu, Ženevi, Moskvi, Berlinu, Minhenu, Stokholmu, Njujorku, Vašingtonu, Adis Abebi i Kavasakiju.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Don Frane Bulić, Zagreb 1935.
“Streljanje talaca“ - spomenik žrtvama palim u NOB-u, Zagreb
Spomenik „Streljanje talaca“ noću
Spomenik Josipu Brozu Titu, Užice, 1961.
Spomenik Nikoli Tesli u Državnom parku Nijagarini vodopadi, Poklon Jugoslavije SAD.
Spomenik žrtvama 2.svetskog rata u autorovom rodnom mestu Lumbardi
Spomenik „Ranjeni kurir“, Beograd
Spomenik palim borcima, Bakar
Spomenik „Ustanak“; prvo na Trgu slobode u Sisku, 1991. premešten u Spomen-park Brezovica
Prelja 1939. (Muzej savremene umetnosti)
Narodna pevačica 1930. (Muzej savremene umetnosti)