Francuska renesansa

Francuska renesansa je bila kulturni i umetnički pokret u Francuskoj između 15. i ranog 17. veka. Period se odnosi da pan-Evropsku renesansu i spada u severnu renesansu. Termin je prvi koristio francuski istoričar Džuls Mišelet koji ga je koristio da označi umetnički i kulturni preporod Evrope.

Značajni događaji koji su označili renesansu u Francuskoj su širenje humanizma, rana istraživanja Novog Sveta (poput osnivanja Nove Francuske kojem su pomogli Đovani Veracano i Žak Kartje), otkrića novih tehnika i umetničkih forma u poljima štampe, arhitekture, slikarstva, skulpture, muzike, nauke i književnosti.

Renesansa u Francuskoj je trajala od Francuske invazije Italije 1494. godine tokom vladavine Šarla VIII, do smrti Anrija IV 1610. godine. Ipak, ovo je gruba hronologija, jer su određene umetničke, tehnološke i književne inovacije iz renesanse u Italiji stigle u Francusku pre ovoga zbog Burgundskog vojvodstva i Avinjonskog papstva. Međutim, zbog crne smrti i stogodišnjeg rata je Francuska bila politički i ekonmski slaba do 15. veka.

Vladavine Fransoa I (vladao od 1515. do 1547. godine) i njegovog sina Anrija II (vladao od 1547. do 1559. godine) se smatraju vrhuncem renesanse u Francuskoj.

Reč "renesansa"[uredi | uredi izvor]

Reč "renesansa" potiče iz francuskog jezika, Renaissance, i bukvalno se prevodi kao preporod. Reč je prvi put upotrebio i definisao^[1] francuski istoričar Džuls Mišelet (1798—1874) u svom delu Histoire de France (Istorija Francuske).^[2] Mišelet je šesnestovekovnu Francusku renesansu definisao kao period evropske kulturne istorije koji je predstavljao konačno odvajanje od srednjeg veka, čime je stvoreno moderno razumevanje čovečanstva i njegovog mesta u svetu.^[3] Kao Francuz, Mipečet je takođe tvrdio da je renesansa bila Francuski pokret.^[4]

Umetnost[uredi | uredi izvor]

Za hronološki spisak francuskih renesansnih slikara videti Spisak francuskih renesansnih umetnika.

Krajem 15. veka, Francuska invazija Italije i blizina Burgundskog vojvodstva (sa njegovim Flandrijskim vezama) su doveli Francusku i kontakt sa dobrima, slimaka i kreativnim duhom severne i italijanske renesanse. Za prve umetničke inovacije u Francuskoj su uglavnom odgovorni Flandrijski umetnici poput Fransoa Klue, Nikolo del Abatea i ostalih pripadnika takozvane Fontebloovske škole (franc. École de Fontainebleau).

Fransoa I Valoa je 1516. godine pozvao Leonarda da Vinčija u Dvorac Šambor.^[5] Da Vinči je ostao i slikao u Francuskoj do svoje smrti. Neka od svojih najvećih dela, poput Mona Lize, Svete Ane i Svetog Jovana Krstitelja (koja se danas čuvaju u Luvru u Parizu) je naslikao u ovom periodu.

Umetnost koja je nastala tokom vladavina Fransoa I i Anria IV su inspirisane kasnim Italijanskim manirizmom koji se vezuje za Parmiđanina i Mikelanđela. Odlike ovog pravca su izdužene i graciozne figure i oslanjanje na vizuelnu retoriku, uključijući upotrebu alegorije i mitologije.

Anri IV je pozvao brojne umetnike druge fontebloovske škole da rade u dvorcu Fonteblo (franc. Château de Fontainebleau).

Marija Mediči, Anrijeva druga žena i kraljica Francuske, je pozvala fmanaskog slikara Petra Paula Rubensa u Francusku i on je naslikao nekoliko dela za kraljičinu Luksemburšku palatu u Parizu.

Umetnici koji su radili za vojvode Lorena su imali drugačiji kasno manirski stil. Oni nisu imali kontakta sa francuskim umetnicima tog perioda i zato su razvili pojačan, ekstreman i često erotski manirizam (uključujući i noćne scene i slike iz košmara. Razvili su i posebne veštine bakropisa.

Fransoa I Valoa, (oko 1535. godine, ulje na platnu) (Luvr)
Eva, prva Pandora Žana Kuzina starijeg (oko 1550.)
Liger Rišerova skulptura, Žaljenje Hrista, Crkva Svete Etine
Dijana lovkinja, Prva fontenbloovska škola (1550–60) (Luvr)
Dama u svojoj kadi Fransoa Klue (oko 1570.) (Nacionalna galerija, Vašington).
Spomenik u kome se nalazi srce Anrija II Valoa
Portret Gabrijele de Estre i vojvotkinje Vilara, Druga fontenbloovska škola, oko 1594. godine
Allégorie de la Peinture et de la Sculpture, Ambros Dubo
Hyacinthe et Climène à leur toilette du matin (detalj) Tusata Durelija, scena iz Ronsarove Fransijade (oko 1602.) (Luvr)
Plafon chapelle de la trinité, u Fonteblu

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Jedan od najvećih uspeha Francuske renesanse je bila konstrukcija Dvoraca u dolini reke Loar (franc. Châteaux de la Loire). Budući da se dvorci u dolini Loara više nisu podizali kao utvrđenja, arhitekte su počele da iskorišćavaju bogatstvo reka i prostora Loara.

Stari zamak Luvr u Parizu je u ovom periodu ponovo obnovljen i postao je simbol toga kako renesansni dvorac treba da izgleda. Zapadno od Luvra, Katarina Mediči je podigla dvorac Tulier sa skupom i raskošnom baštom,

Sa dolaskom Anrija IV na presto je počeo period masivnog urbanizovanja Pariza tokom kog su podignuti Novi most, Place des Vosges, dvorac Dafin i delovi Luvra.

Parlement de Rouen, spoj ranije francuske gotičke arhitekture i francuskog renesansnog stila (1499–1508)
Dvorac Šenonso (franc. Château de Chenonceau) (1515-1521)
Château d'Azay-le-Rideau (1518-1527)
Dvorac Šambor (franc. Château de Chambord) (1519-1547)
Château d'Écouen (1538-1550)
The Pjer Leskot krilo Luvra (1546–1556)
Place des Vosges (1605-1612)
Palais ducal de Nevers
Château de Valençay
Château du Clos Lucé, mesto u kom je žiiveo Leonardo da Vinči do svoje smrti 1519. godine

Bašte[uredi | uredi izvor]

Francuske renesansne bašte karekteriše simetrijsko i geometrijsko sađenje drveća; biljaka u saksijama; posipanje šljunkom i peskom; podizanje terasa, stepeništa i rampa; kopanje kanala sa vodom, vodopada i velikih fontana i pravljenje veliku veštačkih pećina i larinta sa statuama mitoloških bića ili heroja. Bašte su bile produžetak dvorca koji su okruživali i dizajnirane su da ilusturju renesansni ideal proporcije.

Château de Villandry bašte
Dijanina od Poatjea bašta u Šenonsou
Dijanina fontana u bašti Fontenbla

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Murray, P. and Murray, L. The Art of the Renaissance. London: Thames & Hudson (World of Art). ISBN 978-0-500-20008-7. str. 9.
^ Michelet, Jules. History of France, trans. G. H. Smith (New York: D. Appleton, 1847)
^ Brotton, Jerry (2002). The Renaissance Bazaar. Oxford University Press. str. 21-22.
^ Brotton, J., The Renaissance: A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2006. 1963. ISBN 978-0-19-280163-0.
^ Tanaka 1992, str. 90.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Brotton, Jerry (2002). The Renaissance Bazaar. Oxford University Press. str. 21-22.
Blunt, Anthony (1993). Art and Architecture in France 1500–1700. ISBN 978-0-300-05314-2.
Chastel, André. French Art Vol II: The Renaissance. ISBN 978-2-08-013583-4.
Chastel, André. French Art Vol III: The Ancient Régime. ISBN 978-2-08-013617-6.
Hampton. Timothy. Literature and Nation in the Sixteenth Century: Inventing Renaissance France (2003) 289p.
Holt, Mack P. Renaissance and Reformation France: 1500-1648 (The Short Oxford History of France) (2002) excerpt and text search
Knecht, R. J. The Rise and Fall of Renaissance France: 1483-1610 (2002) excerpt and text search
Pitts, Vincent J. Henri IV of France: His Reign and Age (2008)
Potter, David. Renaissance France at War: Armies, Culture and Society, c. 1480-1560, (2008)
Robin, Diana; Larsen, Anne R.; and Levin, Carole, eds. Encyclopedia of Women in the Renaissance: Italy, France, and England (2007) 459p.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[murray-1] Murray, P. and Murray, L. The Art of the Renaissance. London: Thames & Hudson (World of Art). ISBN 978-0-500-20008-7. str. 9.

[2] Michelet, Jules. History of France, trans. G. H. Smith (New York: D. Appleton, 1847)

[3] Brotton, Jerry (2002). The Renaissance Bazaar. Oxford University Press. str. 21-22.

[brotton-4] Brotton, J., The Renaissance: A Very Short Introduction, Oxford University Press, 2006. 1963. ISBN 978-0-19-280163-0.

[FOOTNOTETanaka199290-5] Tanaka 1992, str. 90.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]