Franjo Ksaver Pejačević
| Franjo Ksaver Pejačević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 15. jul 1707. |
| Mesto rođenja | Osijek, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 7. oktobar 1781. (74 god.) |
| Mesto smrti | Požega, Habzburška monarhija |
Franjo Ksaver Pejačević (Pejacsevich) (Osijek, 15. jul 1707 — Požega, Slavonija, 7. oktobar 1781), bio je bosanski (po sopstvenom samoodređenju, bio je Bosanac[1]) istoričar i teolog, baron virovitički. U 15. godini je stupio u isusovački red, u kome je postigao doktorat filozofije i teologije. Kao profesor predavao je u Trnavi etiku, u Zagrebu filozofiju, u Ljubljani, Lincu i Beču kazuistiku; u Gracu je bio kancelar univerziteta i predavao je kanonsko pravo. Kada je postao rektor isusovačkog kolegijuma, služio je u Zagrebu, Pečuhu i Požegi do ukidanja reda. Umro je s titulom petrovaradinskog opata.
Veći dio Pejačevićevih radova je bogoslovske sadržine. Kada je izbio sukob između pravoslavnih i unijata, poslije štampanja srpskog kalendara u Beču (1771), zbog broja praznika i posebno zbog Srba svetitelja, Pejačević je odlučio da napiše srpsku istoriju: Historia Serviae seu colloquia XIII. de statu regni et religionis Serviae ab exordio ad finem, sive a saeculo VII. ad XV. Nije je uspio sam štampati, nego je izdana poslije njegove smrti od M. F. Kertice (Kaloča, 1799). Pejačević je htio u ovoj istoriji, u obliku dijaloga između Srbina i Bugarina dokazati, da su svi Srbi, naročito njihovi vladari i svetitelji, bili u vezi s rimokatoličkom crkvom i redovno pod njom, sve dok nisu dospjeli pod tursku okupaciju, i tako pod jak grčki crkveni uticaj. Na taj je način Pejačević mislio Srbima olakšati sjedinjenje s rimokatoličkom crkvom.
Pejačevićeva istorija Srbije napisana je na osnovu veoma bogate zbirke izvora, među kojima je bilo i mnogo rukopisa, i birane literature, u kojoj je i Julinčev Kratki Uvod, do kog je P. mnogo držao. Uticaj Pejačevićeve istorije Srba na razvitak moderne srpske istoriografije nije bio nikakav, zbog njene tendencije, zbog nepreglednosti dijaloga i zbog nezgodnog vremena štampanja (između Rajića i Engela).[2]
Njegov ujak je jedan od lidera takozvane katoličke propagande u bugarskim zemljama, kao i Ćiprovski ustanak.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Radojčić, Nikola (1961, 1962). Istorijski časopis 12-13, "Nepoznati" pisac rukopisa "O položaju države i vere Srba od 7. do 15. stoleća" dobro je poznat. str. 155. line feed character u
|title=na poziciji 26 (pomoć); Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:|date=(pomoć) - ^ „Pejačević, Franjo Ksaver”. Enciklopedija. Pristupljeno 31. 1. 2019.
- ^ „BЪLGARSKIЯT EZIK V PREDISTORIЯTA NA KOMPARATIVNATA LINGVISTIKA I V EZIKOVIЯ SVЯT NA RANNIЯ EVROPEЙSKI MODERNIZЪM; str. 7-8” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 21. 06. 2018. g. Pristupljeno 29. 07. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Radojčić, Nikola (1927). „Franjo Ksaver Pejačević”. Narodna enciklopedija.
