HeLa ćelija
HeLa ćelija (HeLa) ili Hela je tip ćelije u umrtvljenoj ćelijskoj liniji koja se upotrebljava u naučnim istraživanjima [1]. Ona je najstarija i najšire upotrebljavana linija ljudskjkih ćelija [2]. Linija je izvedena iz ćelija kancera grlića maternice, koje su uzete 8. februara 1951[3] od Henrijete Laks, pacijenta koja je umrla od raka, 4. oktobra 1951. Za ćelije je utvrđeno da su izuzetno izdržljive i proliferativne (brzodeleće), što opravdava njihovu široku primenu u naučnim istraživanjima [3].
Ćelije Henrijetinog tumora su bile uzete bez bez njenog znanja ili pristanka istraživača Džordža Geja, koji je utvrdio da su se mogle održavati u životu [4]. Pre toga, ćelije koje su kultivirane iz drugih ćelija mogle su preživeti samo nekoliko dana.
Naučnici su proveli više vremena pokušavajući da ćelije drže u životu nego na stvarna istraživanja o njima, ali neke ćelije iz uzorka Henrijetinog tumora ponašale su se drugačije od drugih. Džordž Gej je uspeo da izoluje jednu specifičnu ćeliju, umnoži je i pokrene liniju ćelija. Gej je tu liniju nazvao uzorak HeLa, prema početnim slovima imena Henrijete Laks. To su bile prve ljudske ćelije uzgojene u laboratoriji koje su bile "besmrtne", odnosno da nisu umrle nakon nekoliko ćelijskih podela, i kao takve su se mogle koristiti za obavljanje mnogih eksperimenata. To predstavlja ogromnu blagodat za medicinska i biološka istraživanja [5]
Stabilan rast HeLa ćelija omogućio je istraživačima u bolnici Univerziteta Minesota Hospital da postignu uspešan razvoj polio virusa, omogućavajući razvoj odgovarajuće vakcine [6], a 1954, Džonas Salk, upotrebom ovih ćelija, razvio je vakcinu za polio virus. Da bi testirali Salkovu novu vakcinu, ćelije su stavili u masovnu proizvodnju u prvoj laoboratoriji koja je ikada proizvodila ćelije [7].
1955. godine HeLa ćelije su bile prve ljudske ćelije koje su uspešno klonirane [8]. Potražnja za HeLa ćelija brzo je rasla. Budući da su stavljene u masovnu proizvodnju, Harijetine ćelije su koristili naučnici širom sveta za "istraživanje raka, AIDS-a, efekata zračenja i otrovnih materija, mapiranje gena, i bezbroj drugih naučnih težnji. HeLa ćelije se i danas koriste za testiranje ljudske osetljivosti na trake, lepkove, kozmetiku, i mnoge druge proizvode. Naučnici su umnožili oko 20 tona njenih ćelija, a zaštićeno je gotovo 11.000 patenata koji uključuju HeLa ćelije [9].
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Rahbari, Raheleh; Sheahan, Tom; Modes, Vasileios; Collier, Pam; Macfarlane, Catriona; Badge, Richard M. (april 2009). „A novel L1 retrotransposon marker for HeLa cell line identification”. BioTechniques. 46 (4): 277—284. ISSN 0736-6205. PMC 2696096
. PMID 19450234. doi:10.2144/000113089.
- ^ Scherer, William F.; Syverton, Jerome T.; Gey, George O. (1953-05-01). „STUDIES ON THE PROPAGATION IN VITRO OF POLIOMYELITIS VIRUSES”. The Journal of Experimental Medicine. 97 (5): 695—710. ISSN 0022-1007. PMC 2136303 . PMID 13052828.
- ^ Capes-Davis, Amanda; Theodosopoulos, George; Atkin, Isobel; Drexler, Hans G.; Kohara, Arihiro; MacLeod, Roderick A. F.; Masters, John R.; Nakamura, Yukio; Reid, Yvonne A. (2010). „Check your cultures! A list of cross-contaminated or misidentified cell lines”. International Journal of Cancer (na jeziku: engleski). 127 (1): 1—8. ISSN 1097-0215. doi:10.1002/ijc.25242.
- ^ News, A. B. C. „How One Woman's Cells Changed Medicine”. ABC News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-24.
- ^ Jones, Howard W. (1997-06-01). „Record of the first physician to see Henrietta Lacks at the Johns Hopkins Hospital: History of the beginning of the HeLa cell line”. American Journal of Obstetrics and Gynecology (na jeziku: engleski). 176 (6): s227—s228. ISSN 0002-9378. doi:10.1016/S0002-9378(97)70379-X.
- ^ Turner, Timothy (novembar 2012). „Development of the Polio Vaccine: A Historical Perspective of Tuskegee University’s Role in Mass Production and Distribution of HeLa Cells”. Journal of health care for the poor and underserved. 23 (4 0): 5—10. ISSN 1049-2089. PMC 4458465 . PMID 23124495. doi:10.1353/hpu.2012.0151.
- ^ „Baltimore Sun: Baltimore breaking news, sports, business, entertainment, weather and traffic”. baltimoresun.com. Pristupljeno 2022-01-24.
- ^ Puck, Theodore T.; Marcus, Philip I. (1955-07-15). „A RAPID METHOD FOR VIABLE CELL TITRATION AND CLONE PRODUCTION WITH HELA CELLS IN TISSUE CULTURE: THE USE OF X-IRRADIATED CELLS TO SUPPLY CONDITIONING FACTORS*”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 41 (7): 432—437. ISSN 0027-8424. PMID 16589695.
- ^ „HeLa Cell Line Origins, Contamination, Controversy, and Cytogenetics.” (na jeziku: engleski). 2014-07-17. Pristupljeno 2022-01-24.
