Crmnica (oblast)
| Dio serije |
| Srpska plemena |
|---|
 |
Crmnica je od davnina jedan od sastavnih dijelova Stare Crne Gore. Danas se administrativno nalazi na teritorije opštine Bar.
Naziv[uredi | uredi izvor]
Vladika Sava Petrović taj kraj nazova Crvnicom[1]. Milan Šuflaj naziv Crmnica povezuje sa Crvenom Hrvatskom.[2]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Nalazi se između Paštrovića, Riječke nahije, Šestana i Skadarskog jezera. Na jugu i istoku je ograđena planinama Sutormanom, Sozinom i Rumijom. Crmnica je najbogatiji kraj Crne Gore. Osim ostaloga tu uspijeva razno voće, poznata je po vinogradima i proizvodnji vina od autohtone sorte Vranac. U Crmnici ima i izvora petroleja.
Sjedište oblasti je naselje Vir (Virpazar).
Kroz Crmničko polje protiču rijeke Crmnica i Orahovštica (Oraoštica), koje se kod Vira spajaju u rijeku Viršticu, a koja se nakon kratkog toka uliva u Skadarsko jezero.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Zbog blage klime i plodnosti ova oblast je bila čuvena odavno, u njoj su zetski vladaoci podizali dvorove i manastire.
Prvi pomen o Crmnici imamo u Kraljevstvu Slovena popa Dukljanina, u drugoj polovini 12. vijeka, gdje se, u latinskoj redakciji, kao jedna od oblasti Zete navodi i Cermeniza. U povelji vranjinskom manastiru srpskog kralja Vladislava iz 1242, spominju se gotovo sva i danas poznata sela u Crmnici i kaže se, da je ona u to vrijeme bila gusto naseljena. Tada je u njoj bilo i Arbanasa kao pastira. U topografiji ovoga kraja održala su se neka arbanaška imena i do danas.
Crmnica se dijelila na 7 plemena: Dupilo, Podgor, Brčeli, Sotonići, Boljevići, Limljani i Gluhi Do. Proces formiranja plemena okončan je tokom 17. i 18. vijeka. Dio plemena Dupila doselio se u 16. vijeku iz Vasojevića. Plamenci u Boljevićima kazuju, da su iz Bosne, Štiljanovići i Nerandžići iz Primorja, Hajdukovići u Podgorima su iz Hota, Đonovići u Brčelima iz Miridita, Iličkovići iz Kuča, a Popovići iz Skadra. U Limljanima živi staro bratstvo Klisići. Iz plemena Boljevića je bio u 17. vijeku vladika Rufim. Iz istog plemena je i vladika Arsenije Plamenac, koji je u periodu 1781—1784. upravljao Crnom Gorom.
Na domaku Žabljaka, Bara, i Skadra Crmnica je bila na udaru Turcima, te je bila od njih više zavisna nego drugi dalji krajevi Crne Gore.
Iz Crmnice je odlazilo dosta pečalbara, prvo u Carigrad i Tursku, kod evropskih društava i preduzeća koja su koncesiono eksploatisala tamošnja prirodna bogatstva. Kući se vraćaju sa raznim indistrijskim proizvodima i voćkama i lozom za sađenje. U prve tri decenije 20. veka se dosta ide u Ameriku, često na rad u rudnicima. Pečalbari su po cenu mladosti i zdravlja unapređivali svoju porodicu, imovinu i zajednicu.[3]
Crmnički partizani su u Drugom svetskom ratu imali oko 500 žrtava. Pod patosom čitaonice u Podgori pred Trinaestojulski ustanak 1941. godine partizani su sakrili 72 puške, 2 puškomitraljeza, 1 mitraljez, 6 sanduka municije i 5 sanduka ručnih bombi. Za ovaj magacin bili su odgovorni Blažo Ljutica i Jovan Tomović. Ista količina oružja i municije bila je u skladištu sela Limljani. U magacinu u seocima bilo je oko 50 pušaka, 2 puškomitraljeza i veća količina municije i bombi. Magacin je čuvao Milo M. Orlandić.[4]
Naseljena mjesta[uredi | uredi izvor]
Sljedeća naseljena mjesta se nalaze u oblasti:
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Crmničani su bili sujevjerni, vjerovali su u vještice, pa ih mitropolit Petar 1830. godine kori: Ja sam po svijetu u neka mjesta hodio i nekoliko knjigah čitao i nigđe ne nađoh, niti mi ko kaza da ima vješticah i vjedogonjah, nako među slijepim i žalostnim srbskim narodom, a zašto nego zato što je slijep i zašto više laži vjeruje, negoli jevangelije Hristovo...[5]
Mašo Đurović, koji je i sam bio Crmničanin, u svojoj zdravici poručuje Nikoli I: Sačuvaj te Bog i krsna slava, gospodare:...od ljubomore crmničke...
U govoru lokalnog stanovništva ova oblast se naziva Crmica, a njeni stanovnici Crmičani.
Manastiri i crkve[uredi | uredi izvor]
U Crmnici se nalaze tri manastira i više crkava Srpske pravoslavne crkve:
Poznati Crmničani[uredi | uredi izvor]
- Jovan Plamenac, političar i serdar
- Jovan Plamenac, politički filozof i profesor na Univerzitetu Oksford
- Ilija Plamenac, vojvoda, vojskovođa, političar i prvi gradonačelnik Podgorice (1879-1886)
- Petar Plamenac, političar i diplomata
- Rade Turov Plamenac, serdar
- Mašo Đurović, vojvoda
- Rufim Boljević, mitropolit cetinjski Pećke patrijaršije
- Arsenije Plamenac, mitropolit cetinjski
- Jovan Plamenac, paroh barski
- Jovan Tomašević, organizator KP u Crnoj Gori
- Svetozar Vukomanović Tempo, revolucionar, učesnik NOB-a, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije
- Blažo Joša Orlandić, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Blažo Joka Orlandić, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Milo Bošković, ljekar, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Branko Đonović, grafički radnik, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Risto Lekić, revolucionar, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Vladimir Vlado Popović - Španac, učesnik Španskog građanskog rata i NOB-a, društveno-politički radnik i diplomata SFRJ i narodni heroj Jugoslavije
- Niko Rolović, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Vladimir Vlado Rolović, učesnik NOB-a, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore, ambasador i narodni heroj Jugoslavije
- Jovan Stojanović, učesnik NOB-a i narodni heroj Jugoslavije
- Darko Pajović, političar i diplomata Crne Gore
- Srđan Milić, političar
- Igor Lukšić, političar, ministar i predsjednik Vlade Crne Gore
- Branimir Gvozdenović, političar
- Zoran Srzentić, političar i predsjednik opštine Bar
- Janko Đonović, pjesnik
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Crmnica, kao jedna od jezerskih župa u XI vijeku -
Pohod vojske na Bar, preko Crmnice, 1448. godine -
Jezerske župe XI vijeka. -
Dioklitijsko jezero u XI vijeku.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mladenović, Aleksandar (1996). Pisma: (izbor) / vladika Danilo, vladika Sava, pismo 120. Cetinje: Obod.
- ^ Šuflaj, Milan. Srbi i Arbanasi. Zagreb.
- ^ "Politika", 11. avg. 1940, str. 12
- ^ Ustanak naroda Jugoslavije 1941., zbornik, knjiga prva, Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo", Beograd, 1962.. str. 706-716.
- ^ Petrović Njegoš, Petar I (2015). Sveti Petar Cetinjski, Između molitve i kletve, sabrana djela, Crmničanima 9. avgusta 1830., str. 184., 185. Cetinje: Svetigora.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- P. Rovinski, Černogorija, II (ruski).
- Narodna enciklopedija (1927), članak napisao Petar Šobajić
