Čokto (narod)
 Grb Čokto Indijanaca | |
 Portreti poznatih Čokto Indijanaca | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 160.000 (2005) | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
| SAD (Oklahoma, Kalifornija, Misisipi, Luizijana, Teksas, Alabama) | |
| Jezici | |
| engleski, Čokto | |
| Religija | |
| protestantizam, katolicizam, tradicionalna verovanja | |
| Srodne etničke grupe | |
| Čikaso, Maskogi (Krik) i kasnije Seminoli |
Čokto (engl. Choctaw), su jedno od najslavnijih naroda američkih Indijanaca porodice Muskogi u područjima severnoameričkog jugoistoka na području Misisipija i Alabame. Prema starim predanjima nekad su činili jedan narod sa Čikasoima, od kojih su se odvojili. Danas žive u Oklahomi i po rezervatima u Misisipiju, Alabami i Luizijani.
Ime[uredi | uredi izvor]
Ime Čokto nije tačno razjašnjeno. U svakom slučaju ovo pleme vršilo je deformaciju lobanje pa su ih Čipeva Indijaci prozvali imenom Pljosnata glava ili Flat heds. Naziv Flat Heds još je jedno ime zbog običaja koji su vršili nad malenom decom, odnosno bebama. Postoji i mišljenje da je ta reč došla od španskog čato, isto u značenju pljosnata glava.
Čokto Indijanci su bili podeljeni na 3 lokalna plemena, to su zapadni, severoistočni i jugoistočni ili južni Čokto.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Sredinom 18. veka Čokto žive u nekih 60 ili 70 sela duž reka Perl, Čikasavaj i Paskagoula, a ima ih oko 20.000. Njihove kuće bile su kolibe od balvana ili kore, oblepljene blatom i prekrivene slamom. Bili su napredni farmeri u čemu su se isticali među Jugoistočnim Indijancima, a proizvodili su čak i viškove namenjene trgovini. Kukuruz, pasulj i tikva, poznati među Indijancima kao 'tri sestre', bile su njihove glavne kulture. Uz ovo bavili su se i lovom i ribolovom. Jelen i medved bili su glavna i najvažnija lovina Čokta.
Dolaskom evropskih naseljenika Čokti su bili na strani Francuza u borbi protiv Engleza i drugih indijanskih plemena. Nakon francuskog poraza u Francuskom i indijanskom ratu (1754—1763), Čokti prepuštaju svoju zemlju SAD i prelaze reku Misisipi. U 19. veku u Evropi raste velika potražnja za pamukom, i pojačava se pritisak za akvizicijom čoktaške zemlje, pa oni 1820. prepuštaju 20.234 km² (5.000.000 akara) u zapadnom delu središnjeg Misisipija. Zajedno sa Maskogijima (Kricima), Čirokijima, Čikasama i delom Seminola proterani su 1830.-tih na područje sadašnje Oklahome. Ovde će naredne tri četvrtine stoleća svako pleme imati vlastitu kvazi-autonomnu upravu nastalu po modelu na Sjedinjene Države. Prava su im delom ukinuta 1906. godine, ali još postoji u ograničenom obliku. Kako se Indijanska teritorija pripremala da 1907. postane država, zemlja je Indijancima dodeljena pojedinačno, a ostatak je otvoren za naseljavanje belih doseljenika.
Bili su prvo od „Pet civilizovanih plemena“ koji su preseljeni sa jugoistoka SAD, jer su savezne i lokalne vlade želele indijanske zemlje za šireću anglo-zajednicu. Zajedno sa plemenima Krik, Čiroki, Čikasa i Seminole, pokušali su obnoviti svoj tradicionalni način življenja i vladu u novoj domovini. Čokti, koji su bili prisilno preseljeni na Indijansku teritoriju (današnja Oklahoma) između 1831. i 1838, organizovali su se kao Čokta narod Oklahome. Oni koji su potpisali član 14 Sporazuma na Dansing Rebit Kriku, kasnije su formirali „Misisipi zajednicu Čokto indijanaca“.
1831. su desetine hiljada Čokta prešli put dug 800 km u Oklahomu, poznat kao Staza suza, pri čemu su mnogi pomrli. Preseljavanja su trajala do početka 20. veka. Do početka 20. veka, Čokto su izgubili veći deo suvereniteta i plemenskih prava u pripremi Indijanskih teritorija, koji je postao država Oklahoma 1907. godine.[1]
Struktura društva[uredi | uredi izvor]
Organizacija Čokta bila je po bratstvima ili klanovima. Svako bratstvo i po četiri klana koje je obuhvatalo bili su egzogamni i matrilinearni, odnosno ženidba unutar istih nije bila dozvoljena, a nasleđivala se po majčinoj liniji. Nasledstvo i položaj poglavice nasledan je unutar roda. Srodni Čokto indijanci organizovani su na isti način, po imenovanim bratstvima, ali su nazivi klanova kod njih drugačiji.
Čokto Indijanci danas[uredi | uredi izvor]
Poznati su po nekoliko stvari. U 19. veku su bili poznati kao jedno od pet civilizovanih plemena jer su u prihvatili brojna kulturna i tehnološka dostignuća evropskih doseljenika.
Zapamćeni su i po velikodušnosti, kada su dali humanitarnu pomoć za vreme velike gladi u Irskoj 1845—1849, dvadeset godina pre nego je osnovan Crveni krst. Proslavili su se i u svetskim ratovima, zbog njihove uloge u jedinicama za vezu. Naime, njihov jezik je govorilo vrlo malo ljudi, tako da nije trebalo razvijati složeni kôdni sistem, a bio je jako teško razumljiv i nerazgovetan slušaocima, tako da su neprijateljski dekoderi bili ostajali nemoćnima u pokušaju prevođenja njihovih poruka.
Danas su organizovani u dve glavne odvojene grupe, to je pleme u Misisipiju i druga, narod u Oklahomi. Ostale grupe su u Luizijani, i u Alabami.
Broj Čokto indijanaca početkom 18. veka iznosio je oko 19.000. Nakon asimilacije okolnih susednih plemena, kao i velikog broja i crnaca i belaca, početkom 20. veka. broje oko 59.000 duša, od čega ou 40.000 u Oklahomi. Ostali su naseljeni po rezervatima drugih država, i to 6.000 u Alabami, 4.000 u Luizijani i 9.000 u Misisipiju.[2]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ "Choctaw Indian Code Talkers of World War I" (notes/letters), Phillip Allen, Oklahoma University, 2000, webpage: CodeTalkers Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. oktobar 2007).
- ^ HUD CodeTalk Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. mart 2009) Celebrities of Native American Heritage
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Misisipi zajednica Čokto indijanaca (official site)
- Čokto zajednica Oklahome (official site)
- Jena Band of Choctaw Indians (official site) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. novembar 2020)
- Mowa Choctaw
| Državne | |
|---|---|
| Umetničke | |
| Ostale | |
