Čurug
Čurug | |
|---|---|
 Čuruška pravoslavna crkva iz sredine 19. veka | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Opština | Žabalj |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  8.166 |
| — gustina | 58/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 28′ 22″ S; 20° 04′ 11″ I / 45.472662° S; 20.069758° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 76 m |
| Površina | 140,7 km2 |
.svg)  Čurug Čurug na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 21238 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | NS |
Čurug je naselje u Bačkoj, u severnom delu Šajkaške, u opštini Žabalj, na desnoj obali reke Tise, na pruzi Bečej - Novi Sad. Prema popisu iz 2011. bilo je 8166 stanovnika.
Ovde se nalaze Vetrenjača u Čurugu, Srpska pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Čurugu i arheološko nalazište Čurug - Stari Vinogradi.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Čurug se svojim severnim delom naslanja na Staru Tisu (Mrtva Tisa), što mu daje specifičnu lepotu. Preko puta se nalazi Biserno ostrvo.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Arheološka iskopavanja oko Čuruga pokazuju da su ljudi ovde neprekidno živeli od neolita (Starčevačka kultura).[1] Samo ime naselja se pominje prvi put 1238. godine. Oko 1440. godine pripadao je kao posed despotu Đurđu Brankoviću. Za vreme Turaka pripadao je Titelskoj nahiji. Od 1669. godine pripadao je vojnoj granici i imao oko 80 graničara - šajkaša.
Pored poljoprivrede, stanovnici Čuruga su se bavili zanatstvom i trgovinom. Kao veliko selo Čurug je među prvima imao svoju školu, koja je prema podacima počela sa radom 1730. godine.
Prva pravoslavna crkva u Čurugu postojala je 1742. godine, a bila je od pletera, posvećena prazniku Vaznesenju Gospodnjem. Kada se broj pravoslavnih vernika povećao, nastala je potreba za većim hramom. Rešeno je 1773. godine da se podigne nova, na jednom uglu između reke Tise i rita. Zaista je ista sagrađena je u tzv. Starom Čurugu 1774. godine od cigle, a "tronosao" iste godine episkop bački Arsenije Radivojević.[2] Ta srpska crkva bila je od strane Mađara 1849. godine spaljena. U mestu se 1830. godine bavio bečkerečki ikonopisac Georgije Popović, pa je moguće da je radio ikone u crkvi.[3] Kako je crkva bila na obali koja se neprekidno obrušavala, pa je ostalo do ambisa samo 28 metara, odustalo se od obnove izgorele svetinje. Razmatrana je mogućnost da se novi hram podigne na drugom mestu u selu, u njegovom centru. Ali nije opština imala sredstava da pre krene sa izgradnjom. Skupljena je izvesna suma pa je septembra 1856. godine održana licitacija za gradnju. Radovi bez dva tornja koštali su po predračunu 44.247 f. 57 krajcara srebra. Dogradnja dva spoljašnja tornja dozvoljena je 1858. godine, a vrednost tih dodatnih radova iznosila je 7052 f. 36 krajcara. Sledeće 1857. godine postavljen je novi temelj, osvećen na Blagovestima. Crkva je stavljena pod krov i kao gotova osvećena 17/5. novembra 1861. godine od strane prote žabaljskog Maksima Papića. „Tronosanje” je bilo od strane episkopa bačkog Platona Atanackovića, uz sasluženje koviljskog arhimandrita Isidora Kolarovića na praznik kojem je i hram posvećen - Sveto Vaznesenje Gospodnje 1862. godine.[2] Tako je 1862. godine podignuta današnja crkva, a ikonostas je izradio slikar Đorđe Krstić tek 1894. godine. To je jedna od najlepših srpskih crkava sa najvećim zvonikom na Balkanu.
Posle građanskog rata 1848-1849. pravljen je tokom jula 1850. godine izveštaj o pretrpljenoj šteti na crkvama u Šajkaškoj. U Čurugu je pravoslavni hram stradao od Mađara, pa je ta opština prijavila štetu u iznosu od 17640 f. 43 novčića. Međutim, Poverenstvo je ponudilo drugačiji, manji iznos: za crkvene utvari dobile su sve crkve po 810 f., a za opravku i unutrašnji nameštaj crkve u Čurugu su opredelili samo 6539 f. 35 novčića, što ukupno iznosi 7349 f. 35 novčića. Toliko je i Ratno ministarstvo u Beču odobrilo.[2] Crkvena služba se između 1849-1852. godine izvodila u zvoniku stare crkve, koji je doveden u stanje da se može koristiti. Zatim je bogosluženje izvođeno u zgradi - jednoj sobi nove škole.
Broj stanovnika u Čurugu je tokom 19. veka rastao, a Srbi pravoslavci dominiraju. Godine 1880. bilo je u selu: 4961 Srba, 981 Mađara, 181 Nemaca, 2 Slovaka, 5 Rutena, ostalih 276, ukupno - 6406 stanovnika. Godine 1890. bilo je: 5867 Srba, 1544 Mađara, 323 Nemaca, 9 Slovaka, 1 Ruten i ostalih 29, što je ukupno - 7773 žitelja.[2]
Po pravoslavnoj parohijskoj statistici krajem 1891. godine u mestu je bilo: 5709 pravoslavaca sa 1658 pravoslavnih domova, dva sveštenika, 694 učenika u šest osnovnih škola.[4]
U Čurugu je 1885. godine bilo dosta ratara i zanatlija koji su prešli u nazarenstvo. Imali su lepu svoju bogomolju. Tamošnji pravoslavni sveštenici Uroš Vučerić i Svetozar Popović nisu se ozbiljnije bavili sektaštvom u svojim parohijama.[5]
Čurug je bio i ostao poznat po vetrenjačama. Danas je ostala još jedna „Rođina“ vetrenjača (nalazi se na izlasku iz sela prema Bačkom Gradištu).
Posle Prvog svetskog rata Čurug postaje deo Kraljevine SHS (Dunavska banovina). Pred početak Drugog svetskog rata Čurug je imao oko 10.000 stanovnika (oko 75% Srba, a od drugih nacionalnih zajednica najviše je bilo Mađara). Raspadom Kraljevine Jugoslavije aprila 1941. godine, u Čurug je ušla mađarska fašistička vojska. Okupatorska fašistička vojska uz saradnju dela domaćih Mađara izvršila je raciju za pravoslavni Božić 1942. godine, kada je u Čurugu pobijeno 893 ljudi (muškaraca, žena i dece), i bačeno pod led Tise.
Poznati Čuružani[uredi | uredi izvor]
- Anđelija Vesnić — glumica
- dr Jovan Tucakov — akademik, farmakolog
- dr Lazar Paču — državnik i lekar, ministar finansija u Vladi Nikole Pašića
- Petar Konjović — kompozitor
- Miloš Cvetić — dramski pisac i glumac
- Teodor Ilić Češljar — slikar
- Radivoj Ćirpanov — Narodni heroj
- dr Milenko Braca Berić — lekar, ginekolog
- patrijarh srpski Porfirije
- Episkop dalmatinski Fotije
- Zdravko Rajkov — sportista, fudbaler
- Danilo Kekić — društveno-politički radnik, predsednik Predsedništva SAP Vojvodine (1982-1983)
- Vukosava Jurković — glumica, glumila u prvom srpskom filmu „Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa”
- Lazar Lečić — akademski slikar i ikonopisac
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 2002. Čurug je imao 8882 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 8987 stanovnika).
U naselju Čurug živi 6846 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,7 godina (37,4 kod muškaraca i 40,0 kod žena). U naselju ima 2831 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,07.
Stanovništvo Čuruga u velikoj većini čine Srbi, kojih ima oko 92% (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad broja stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 18 | 20 | ||
| 80+ | 59 | 109 | ||
| 75—79 | 87 | 165 | ||
| 70—74 | 193 | 232 | ||
| 65—69 | 233 | 310 | ||
| 60—64 | 259 | 284 | ||
| 55—59 | 180 | 235 | ||
| 50—54 | 306 | 265 | ||
| 45—49 | 372 | 310 | ||
| 40—44 | 354 | 298 | ||
| 35—39 | 312 | 297 | ||
| 30—34 | 310 | 293 | ||
| 25—29 | 292 | 267 | ||
| 20—24 | 270 | 273 | ||
| 15—19 | 317 | 274 | ||
| 10—14 | 318 | 284 | ||
| 5—9 | 303 | 266 | ||
| 0—4 | 252 | 265 | ||
| Prosek : | 37,4 | 40,0 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 3.562 | 1.163 | 2.140 | 151 | 105 | 3 |
| Ženski | 3.632 | 715 | 2.154 | 617 | 144 | 2 |
| UKUPNO | 7.194 | 1.878 | 4.294 | 768 | 249 | 5 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.951 | 698 | 3 | 7 | 493 |
| Ženski | 919 | 314 | 0 | 2 | 148 |
| UKUPNO | 2.870 | 1.012 | 3 | 9 | 641 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 19 | 166 | 204 | 27 | 122 |
| Ženski | 4 | 7 | 153 | 23 | 18 |
| UKUPNO | 23 | 173 | 357 | 50 | 140 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 3 | 28 | 61 | 28 | 32 |
| Ženski | 4 | 23 | 21 | 62 | 112 |
| UKUPNO | 7 | 51 | 82 | 90 | 144 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 25 | 3 | 0 | 32 | |
| Ženski | 12 | 6 | 0 | 10 | |
| UKUPNO | 37 | 9 | 0 | 42 | |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Trifunović, Stanko.„Davno nestale kulture (praistorija)“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Arheološko nalazište Čurug — Stari Vinogradi, Muzej Vojvodine, 2006.
- ^ a b v g "Srpski sion", Karlovci 1893. godine
- ^ Vasilije Jovanović: "Sigfrid i Genoveva", Budim 1830. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1885. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Curug Inn nezavisni portal
- Arheološko nalazište Čurug, Stari vinogradi / Archaeological Site Čurug — Stari Vinogradi (1997-2006), sajt i elektronska monografija, 2006.
- „Razglednica iz Čuruga”. dotkomsite.com. 28. 9. 2016. Pristupljeno 30. 3. 2019.
Naseljena mesta opštine Žabalj | ||
|---|---|---|
 | ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
