20. dalmatinska divizija NOVJ

**Dvadeseta dalmatinska divizija NOVJ**
Dvadeseta dalmatinska divizija NOVJ
Postojanje	10. oktobar 1943. Mesto formiranja:; Vrdovo na Dinari
Formacija	. Osma dalmatinska brigada NOVJ; Deveta dalmatinska brigada NOVJ; Deseta dalmatinska brigada NOVJ;
Jačina	. 10. oktobra 1943. 3.110 boraca; 31. decembra 1943. 4.001 borac; 31. avgusta 1944. 4.385 boraca; 30. novembra 1944. 6.723 boraca; 31. decembra 1944. 7.856 boraca; 28. februara 1944. 11.106 boraca; 31. marta 1945. 11.345 boraca; 30. aprila 1945. 9.134 boraca;
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Operacija Citen; Aprilska ofanziva u Dalmaciji 1944; Oslobađanje Dalmacije 1944; Kninska operacija 1944; Mostarska operacija 1945; Ličko-primorska operacija 1945; Tršćanska operacija 1945
Odlikovanja	novembra 1944. proglašena udarnom
Komandanti
Komandant	Velimir Knežević
Politički komesar	Živko Živković

Dvadeseta dalmatinska divizija NOVJ formirana je 10. oktobar 1943. u Vrdovo na Dinari. U njen sastav su ušle Osma (šibenska), Deveta (trogirska) i Deseta (cetinska) sa oko 3.100 boraca. U periodu februar-april 1944. u sastavu divizije bila je i Peta prekomorska brigada.

Od osnivanja, pa do kraja rata, divizija je bila u sastavu Osmog dalmatinskog korpusa. Osnovno operativno područje divizije bila je srednja Dalmacija s osloncem na Dinaru, Svilaju i Dalmatinsku zagoru.

Srednja Dalmacija jednim delom spadala je u zonu nemačkog 15. brdskog korpusa, a drugim 5. SS korpus Druge oklopne armije. Na teritoriji Dvadesete divizije operisao je deo nemačke 264. divizije, deo 118. lovačke divizije i snage 7. SS divizije. Pored nemačkih, u borbama sa snagama 20. divizije učestvovale su i četničke, ustaške i domobranske snage. Najznačajnije borbe su: protiv nemačkih snaga na pravcu Sinj-Livno tokom operacije Citen. Kao protivtežu nemačkim dejstvima divizija je decembra 1943. napala i oslobodila Vrliku.

Divizija je vodila teške borbe u odbrani slobodne teritorije na Dinari prilikom ofanzive nemačkih, ustaških i četničkih snaga aprila 1944. Tokom protivdejstava maja 1944. oslobodila je Aržano u kome je uništila bojnu ustaša.

Tokom septembra 1944. počela je ofanziva NOVJ za oslobeđenje Dalmacije, u kojoj je učesvovala i Dvadeseta divizija.

Nakon koncentrisanja ostalih snaga Osmog korpusa pokrenuta je Kninska operacija, kojom je likvidirana osnovna uporišna tačka na desnom krilu nemačke „zelene linije“ fronta u Jugoslaviji i uništena 264. divizija.

Od 20. marta 1945. divizija je u sastavu 4. armije učestvovala u Ličko-primorskoj i Tršćanskoj operaciji protiv nemačkog 15. i 97. brdskog korpusa, koji su u ovim operacijama uništeni.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vojna enciklopedija, Beograd 1975.
Nikola Anić: Osmi dalmatinski korpus NOVJ, Split 2005.