21. srpska divizija NOVJ
| 21. srpska divizija | |
|---|---|
 Povratak 21. divizije sa Sremskog fronta, Beograd, maj 1945. | |
| Postojanje | 20. maj 1944. |
| Formacija | 4. srpska brigada 5. srpska brigada 6. srpska brigada |
| Jačina | 1000 vojnika i oficira |
| Deo | NOV i POJ Jugoslovenska armija |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Miloje Milojević |
Dvadeset prva srpska udarna divizija bila je divizija Narodnooslobodilačke vojske (NOVJ) i Jugoslovenske armije (JA). Formirana je 20. maja 1944. od Četvrte, Pete i Šeste srpske brigade. Prvobitno je nazivana Prva srpska divizija, a 14. juna 1944. preimenovana je u 21. srpsku diviziju, kada je dobila naziv udarna.[1][2]
Nakon rasformiranja Šeste brigade, 1. septembra 1944, u sastavu divizije bile su Druga proleterska udarna brigada (od 1. septembra do 18. decembra), 31. srpska brigada (od 9. novembra) i 21. srpska brigada (od 18. decembra 1944. do 13. januara 1945). Dana 20. decembra 1944. u sastavu divizije formirana je Artiljerijska brigada od tri diviziona.[1][2]
Na dan formiranja, divizija je imala 1000, a u decembru 1944. 5463 borca. Do 13. avgusta 1944, divizija je bila pod komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije, a potom pod komandom Štaba Operativne grupe divizija od 15. septembra; zatim u sastavu Prve armijske grupe i od 1. januara 1945, u sastavu Prve armije JA.[1][2]
Borbeni put 21. divizije[uredi | uredi izvor]
U sadejstvu sa 22. srpskom divizijom razbila je 20. maja 1944. Jablanički, Južnomoravski i Vardarski korpus JVUO. Značajnije borbe vodila je protiv delova Južnomoravske i Rasinsko-topličke grupe korpusa JVUO 3. i 4. juna 1944. godine. Dana 23. juna oslobodila je Brus i Aleksandrovac. U Topličko-jablaničkoj operaciji snosila je glavni teret borbi i uspešno prelazila u protivnapad.
U sastavu Operativne grupe divizija bezuspešno je napala Požegu 13. septembra, a oslobodila Gornji Milanovac 28/29. septembra. Posebno se istakla u Beogradskoj operaciji u borbama protiv nemačke korpusne grupe „Štetner“, zbog čega je bila pohvaljena od Vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Josipa Broza Tita.
Na Sremskom frontu 3. januara 1945. vodila je teške borbe protiv delova nemačkog 34. armijskog korpusa. Sa 48. divizijom je posle četvoročasovne borbe, oslobodila Vinkovce 13. aprila. U sadejstvu sa Šestom proleterskom brigadom učestvovala je u borbi protiv 47. i 65. nemačkog puka 22. divizije, oslobodila je Đakovo 16. aprila, sa Prvom proleterskom divizijom Novu Gradišku i Novu Kapelu 23. aprila, zatim Okučane 25. aprila, pa Novsku 2. maja 1945. godine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Vojna enciklopedija 2 1971, str. 589.
- ^ a b v Leksikon NOR 1 1980, str. 290.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vojna enciklopedija tom II. Beograd. 1971. COBISS.SR 72915207
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
