43. prijedorska motorizovana brigada
 | Ovom članku potrebni su dodatni izvori zbog proverljivosti. |
| 43. prijedorska motorizovana brigada | |
|---|---|
 Grb 43. prijedorske motorizovane brigade | |
| Postojanje | 1992—1996. Mesto formiranja: Prijedor |
| Formacija | brigada |
| Jačina | 4.490[1] prosečno: 8.735 (kraj 1992)[1] |
| Deo | Vojske Republike Srpske |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja |  |
| Komandanti | |
| Komandant | Vladimir Arsić |
| Komandant 2 | Radmilo Zeljaja |
43. prijedorska motorizovana brigada je bila jedna od najjačih jedinica Vojske Republike Srpske. Naslijedila je 343. motorizovanu brigadu JNA. Štab jedinice bio je u kasarni Žarko Zgonjanin, u prijedorskom naselju Urije.
Prvi komandant bio je pukovnik Vladimir Arsić, poslije njega jedinicom je komandovao pukovnik Radmilo Zeljaja. Tokom rata u BiH brigada je bila angažovana na posavskom, romanijskom i bihaćkom ratištu i kroz nju je prošlo preko 10.000 boraca.
Organizacija[uredi | uredi izvor]
1. Oklopni bataljon, 2. Gvozdeni bataljon, 3. Tenkovski bataljon i 4. Jurišni bataljon bili su osnov organizacije brigade. Pored njih, jedinica je imala niz drugih formacija - četu Vojne policije, artiljerijski divizion, inžinjeriju, minobacačke vodove i jedinice podrške.
1991.[uredi | uredi izvor]
Na svoj ratni put je krenula krajem septembra 1991. godine na zapadnoslavonsko ratište, zajedno sa drugim jedinicama Banjalučkog korpusa. Zadatak je bio izlazak na auto-put Beograd - Zagreb u rejonu Okučana, te obezbjeđivanje putnog pravca Gradiška - Okučani i auto-puta na sekciji do Pakraca. Akcije su uspješno izvršene u sadejstvu sa čuvenom Garavom brigadom iz Banjaluke. Početkom 1992. godine jedinica se vraća u Prijedor.
1992.[uredi | uredi izvor]
30. maja 1992. godine naoružani muslimanski ekstremisti SDA, pripadnici Zelenih beretki i bojovnici HDZ-a predvođeni kriminalcem Slavkom Ećimovićem u ranim jutarnjim časovima napadaju Prijedor, forsirajući rijeku Sanu na nekoliko mjesta. Borci 43. brigade uspješno odbijaju glavninu napada u Partizanskoj ulici, a do kraja dana potpuno uništavaju džepove otpora muslimansko-hrvatskih ekstremista u Starom gradu, Puharskoj i Zanatskoj ulici. U borbama je palo 36 pripadnika vojske i policije, među njima i komandant oklopnog bataljona 43. prijedorske brigade major Zoran Karlica. Glavni gradski trg u Prijedoru danas nosi njegovo ime.
U ljeto 1992. godine 43. pmtbr. uspješno učestvuje u proboju Koridora, u borbama oko Gradačca, Jakeša, Vukosavlja, Dervente i Šamca. Poslije višečasovne artiljerijske pripreme, u zoru 24. juna, žestok tenkovski udar potpuno razbija muslimanski front na potezu Lokve - Industrijska zona Gradačac, te 43. brigada tako dolazi na manje od jednog kilometra od centra Gradačca. Komanda 2. korpusa muslimanske armije u Tuzli, vjerujući da se sprema opšti napad ka Gračanici i tuzlanskom basenu, povlači dio svojih snaga nazad ka Gradačcu, tako oslobađajući Doboj iz poluopsade. Upravo to je i bio cilj napada na Gradačac, da se neprijateljske snage izvuku sa svojih ranije utvrđenih položaja, te olakša razbijanje hrvatskih brigada sjeverno od Doboja. Ovaj manevar je takođe omogućio da 1. oklopna i 16. krajiška brigada munjevito prodru desnom obalom Bosne ka Modriči, koja je konačno oslobođena četiri dana kasnije.
Čuveni oklopni voz, koji je u jesen 1992. ugrozio muslimanske linije kod Gradačca, sklopili su inžinjeri 43. brigade, po uzoru na kninski oklopni voz Krajina-ekspres.
1993. i 1994.[uredi | uredi izvor]
1993. i 1994. godine bataljoni 43. brigade branili su linije na Vlašiću, Olovu, Orašju, oko Sarajeva i Han Pijeska, te učestvovali u operacijama Sadejstvo, Breza i Štit.
1995.[uredi | uredi izvor]
1995. godine brigada se ponovo vraća u Prijedor i uspješno brani matični grad u posljednjoj bici (Operacija Vaganj) pred naletom 5. muslimanskog korpusa iz pravca Sanskog Mosta, kada su muslimanski borci zaustavljeni u Ališića klisuri i na liniji Stara Rijeka - Ljubija. Brigada je sadejstvovala sa drugom prijedorskom jedinicom, Petom kozarskom brigadom.
Naoružanje i tehnika[uredi | uredi izvor]
Haubice kalibra 122 i 155 mm, topovi kalibra 130 i 152 mm, tenkovi T-55, T-72 i M-84, veći broj oklopnih transportera i višecijevnih bacača raketa, a od prevoznih sredstava kamioni Pincgauer, TAM 110 i TAM 150.
43. prijedorska motorizovana brigada bila je poslije 16. krajiške motorizovane brigade najjača jedinica VRS. Za hrabrost i zasluge odlikovana je najvišim priznanjem - Ordenom Nemanjića. Posebno su se istakli četa Vojne policije, artiljerijski divizion, inžinjerska jedinica, izviđačko-diverzantski odred „Brzi“ te tenkovska četa „El Manijakos” Dragana Janjetovića Janjca.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Pregled popune ljudstvom za 1992. godinu (prilog br.8): „Analiza aktivnosti po elementima borbene gotovosti u 1992. godini. Komanda 1. Krajiškog korpusa. Prilog br. 8”. icr.icty.org. Pristupljeno 21. 4. 2019.[mrtva veza]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Grb Pete kozarske brigade
- Priča o Petoj kozarskoj brigadi (jezik: srpski)
- „Analiza aktivnosti po elementima borbene gotovosti u 1992. godini. Komanda 1. Krajiškog korpusa. Prilog br. 8”. icr.icty.org. Pristupljeno 21. 4. 2019.[mrtva veza]
