Nasta Rojc

С Википедије, слободне енциклопедије
Nasta Rojc
Лични подаци
Датум рођења(1883-11-06)6. новембар 1883.
Место рођењаBjelovar, Austrougarska
Датум смрти6. новембар 1964.(1964-11-06) (81 год.)
Место смртиZagreb, SFRJ
Уметнички рад
Пољеslikarstvo
Утицаји одslikarske škole Otona Ivekovića

Nasta Rojc, rođena kao Jerka Hermina Ljubica Rojc (Bjelovar, 6. novembar 1883. - Zagreb, 6. novembar 1964), bila je hrvatska slikarica, koja se bavila aktom, pejzažima, mrtvim prirodama, portretima i autoportretima. Dok je za života još i bila prisutna na izlagačkoj sceni, nakon smrti ova je slikarica polako padala u zaborav, što potvrđuje i popis njenih samostalnih izložbi – za života takve su izložbe bile relativno brojne, no nakon smrti sve ređe.[1] Naime iako njena likovna dela spadaju u vrh savremenog hrvatskog slikarstva, na njenu umetničku karijeru i istorijsko sećenje delovaće najverovatnije njena homoseksualnost, tako da se njeno likovno stvaralaštvo danas ne nalaze ni u jednoj nacionalnoj muzejsko-galerijskoj instituciji u Hrvatskoj i šire.[2]

Život i karijera[уреди | уреди извор]

Rođena je 1883. godine u Bjelovaru kao prvo od četvero dece uglednog bjelovarskog advokata, kao Nasta Jerka Hermina Ljubica Rojc. Osnovnu školu završava u rodnom Bjelovaru, a gimnaziju u Zagrebu u kome je istovremeno posećivala časove pisanja i crtanja kod slikara Josipa Hohnjeca,[а] Nakon gimnazije otac ju upisuje u samostan Sacre Ceur u Grazu. Ali ubrzo, uprkos očevom protivljenju, iz Bjelovara dolazi u Zagreb na privatne časove slikarstva kod Otona Ivekovića.[2]

Slikarsko školovanje Nasta Rojc je započela 1901. godine u privatnoj slikarskoj školi Otona Ivekovića u Zagrebu. Da bi se od 1902. godine s prekidima školovala na Kunstschule fur Frauen und Madchen u Beču u kome je završila i fotoškolu.

Godine 1908. Ponovno se vraća na Frauen Akademie u Beč 1908. godine i usavršava modeliranja. Studij slikarstva konačno je završila 1911. godine u Beču,[3] kod profesora slikar Ludwig Michalek-a, vajara Otto König-a i pripadnik bečke secesije Hans Tichy-ja.[4]

Nasta Rojc koja je od rane mladosti pokazivala homoseksualnu sklonost, stupila je u brak sklopljen 1910. godine s prijateljem i kolegom Brankom Šenoom. Nakon Prvog svetskog rata, počev od 1923. napušta supruga i otvoreno živi u lezbijskoj vezi s Alexandrinom M. Onslow, pripadnicom britanske vojske koju je upoznala neposredno po završetku Prvog svetskog rata.[5] Sa Alexandrinom nastaja je živela u Zagrebu od 1925. godine pa sve do Alexandrinine smrti 1947. godine, u kući na Rokovom perivoju br. 6 u Zagrebu, u kojoj se nalazio umetničin atelje koji je ujedno bio i salon, poput savremenih pariskih salona toga doba.[2]

Likovno stvaralaštvo[уреди | уреди извор]

Tokom školovanja kod Josipa Hohnjeca Nasta je savladala perspektivno crtanje, crtanje elemenata ornamenta i osnovna načela o harmoniji boja,124 što joj je omogućilo da se aktivno uključi u kulturno-umetničkom život na prelazu iz 19. u 20. vek.

Bavila se aktom, pejzažima i mrtvim prirodama, ali portreti i autoportreti označiće njenu umetničku karijeru, i postaće njena glavna likovna preokupacija.

U delima poput „Autoportreta s kistom” (1910.), „Autoportreta u bijeloj košulji” (1925.) i delima koja su na retrospektivnoj izložbi 1996. i 1997. bila izloženo pod nazivom „Simbolistički autoportret”, autorica prikazuje odbacujući čin identifikacije s ustaljenim predodžbama građanske ženstvenosti.

Po uzoru na londonski klub likovnih umetnica Women's International Art Club, Nasta je osnovala Klub likovnih umjetnica u Hrvatskoj, koji je ujedno bio i prvi klub te vrste na prostoru Hrvatske. Osnovni cilj kluba bio je da prikaže rad umetnica koje su u prvoj polovini 20. veka bile manje zastupljene kao slikarice u oblasti slikarstva.[6]

U svojim delima Nasta Rojc neprestano insistira na prvom licu jednine, na ličnoj zamenici „Ja”, na samoodređenju – borac, u konkretnom trenutku sopstvene istorije, koja se događa mimo normativne heteroseksualne rodne identifikacije i simboličkog poretka, poretka jezika, koji jest zakon i osnova društvenih ugovora. Nasta Rojc sebe reprezentira bez maske: građanske, heteronormativne maske ženstvenosti.[7] Zbog takvih stavova autoportret Naste Rojc se danas ne nalaze ni u jednoj nacionalnoj muzejsko-galerijskoj instituciji, već im se nakon slikaričine retrospektivne izložbe održane pred sam kraj dvadesetog veka u zagrebačkom Umetničkom paviljonu, gubi svaki trag.[8]

Napomene[уреди | уреди извор]

  1. ^ Za Josipa Hohnjeca se u Zagrebu govori da je naviše uticao na Nastino životno zvanje.

Izvori[уреди | уреди извор]

  1. ^ Poklečki, Stošić, Jasminka (април 2014). „Nasta Rojc - kritička retrospektiva”. Приступљено 8. 3. 2021. 
  2. ^ а б в Adamović, D., Medar, M. (2004.), Nasta Rojc; Život i djelo, Gradski muzej Bjelovar, str. 20.
  3. ^ Adamović, D., Medar, M. (2004.), Nasta Rojc; Život i djelo, Gradski muzej Bjelovar, str. 23.
  4. ^ Schörner, G. (1987.), Austrijski realizam na primjeru umjetnikovog života. Heinrich Zita: Kipar i njegovo vrijeme. Beč 1987., str. 12.
  5. ^ Adamović, D., Medar, M. (2004.), Nasta Rojc; Život i djelo, Gradski muzej Bjelovar, str. 30.
  6. ^ Gamulin, G.(1987.), Hrvatsko slikarstvo XX. Stoljeća, Zagreb: Naprijed.
  7. ^ Adamović, D., Medar, M. (2004.), Nasta Rojc; Život i djelo, Gradski muzej Bjelovar, str. 43.
  8. ^ Adamović, D., Medar, M. (2004.), Nasta Rojc; Život i djelo, Gradski muzej Bjelovar, str. 67.

Spoljašnje veze[уреди | уреди извор]

Преузето из „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nasta_Rojc&oldid=26773759”