Razvijajuća nastava

Osnove razvijajuće nastave postavio je svojim istraživanjima i radovima poznati psiholog L. S. Vigotski čije su ideje razrađivali i oblikovali u nastavne modele D. B. Elkonjin zajedno sa V. V. Davidovom, L. V. Zankov i još neki stručnjaci. Konstatovano je da u obrazovnoj praksi egzistiraju dve koncepcije obrazovanja – reproduktivna i inovativno-razvijajuća.

Pod razvijajućom nastavom podrazumeva se aktivno delatnosna koncepcija obrazovno-vaspitnog procesa kojom se znatno smanjuje ili zamenjuje reproduktivna predavačka koncepcija nastave. Temelji se na fomiranju kritičkog mišljenja. Učenici ovladavaju misaonim operacijama pomoću kojih usvajaju i koriste znanja. Sadržaji, metode i oblici organizacije razvijajuće nastave zasnivaju se na zakonitostima razvoja učenika. Nastavnik ima podsticajno-instruktivnu, organizatorsku, savetodavnu i vaspitnu ulogu. U procesu razvijajuće nastave učenik se nalazi u ulozi samostalnog subjekta koji stupa u interakciju sa obrazovnom sredinom. Njegova interakcija obuhvata sve etape nastavnog procesa: definisanje ciljeva, planiranje, organizaciju i evaluaciju ostvarenih rezultata. Učenik je subjekt saznajne aktivnosti. Ne usvaja gotova znanja već ih sam stiče i otkriva. Ova nastavna koncepcija podstiče formiranje procesa mišljenja a ne samo pamćenja, podstiče samorazvoj, samoobrazovanje i samoregulaciju. Nastavni proces se zasniva na prioritetu teorijskog mišljenja nad empirijskim i misaonog procesa od opšteg ka pojedinačnom. Struktura razvijajuće nastave predstavlja lanac nastavnih zadataka koji se postepeno usložnjavaju što kod učenika izaziva potrebu za sticanjem odgvorajućeg znanja i kontinuirano intelektualnog razvoja. Osnovu razvijajuće nastave čini proces samostalnog sticanja znanja i drugih vrednosti na način koji obezebeđuje intelektualni i moralni razvoj ličnosti pojedinca.