Pređi na sadržaj

Josip Kraš

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
josip kraš
Josip Kraš
Lični podaci
Datum rođenja(1900-03-23)23. mart 1900.
Mesto rođenjaVuglovec, kod Ivaneca, Austrougarska
Datum smrti18. oktobar 1941.(1941-10-18) (41 god.)
Mesto smrtiKarlovac, ND Hrvatska
Profesijapekarski radnik
Delovanje
Član KPJ od1928.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od26. jula 1945.

Josip Kraš (Vuglovec, kod Ivaneca, 23. mart 1900 — Karlovac, 18. novembar 1941) bio je revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 20. marta 1900. godine u selu Vuglovcu, kod Ivaneca, grada na severu Hrvatske. Potiče iz radničke porodice, njegov otac Valentin je bio rudar.[1]

Godine 1920. postao je član uprave Sindikata prehrambenih radnika u Zagrebu, a istovremeno je bio i tehnički urednik „Borbe“ i njen kolporter koji ju je često u poslednji čas ilegalno izvlačio iz štamparije. Stalno je bio proganjan od policije, jedanaest puta hapšen, a posle definitivne zabrane izlaženja „Borbe“, 1929. godine, osuđen je od Suda za zaštitu države na pet godina robije, koju je izdržao u Sremskoj Mitrovici. Kao za sve komuniste, i za Kraša je robija bila samo nova politička škola, u kojoj je stekao solidno marksističko obrazovanje.[1]

Godine 1934, posle izlaska iz zatvora, ponovo se aktivirao u Ujedinjenom radničkom sindikalnom savezu Jugoslavije u Zagrebu, a istovremeno održavao veze s rudarima u Ivanecu, gde je organizovao štrajkove (1936. i 1937) i osnovao partijsku ćeliju. Pred kraj 1939. godine, upućen je u u zatvor u Lepoglavu, ali je ubrzo pušten. Godine 1940, zbog organizovanja štrajka pekarskih radnika u Zagrebu, ponovno je uhapšen.[1]

Na Osnivačkom kongresu Komunističke partije Hrvatske, 1937. godine, izabran je za Člana Centralnog komiteta, a na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, održanoj u Zagrebu oktobra 1940. godine, za člana Centralnog komiteta KPJ.

U danima neposredno posle napada Nacističke Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju, zajedno s Vladimirom Bakarićem, Kraš je posetio podbana dr Svetozara Ivkovića, i tražio da se radnicima i svim antifašistima podeli oružje zbog odbrane zemlje, ali je bio odbijen.[1]

Posle okupacije Jugoslavije, u maju 1941. godine, Kraš odlazi u Karlovac kao delegat Centralnog komiteta KP Hrvatske, da izvrši pripreme za oružani ustanak. Tu je osnovao Vojni komitet za Kordun, Baniju i Gorski kotar. Nedugo posle Kraševog dolaska u Karlovac, u gradu su formirane udarne omladinske trupe i počele oružane akcije. Oštećen je dalekovod Ozalj-Karlovac-Zagreb, srušena pruga između Mostanja i Duge Rese, organizovana pobuna u domobranskom garnizonu, a istovremeno su radnici i omladinci upućivani u prve partizanske odrede.[1]

Kraš je 18. oktobra 1941. godine primećen na ulici i u borbi je ubijen s leđa od jednog ustaše.[1]

Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 26. jula 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.[2]

Njegovi posmrtni ostaci su posle rata, preneseni u Zagreb i sahranjeni u Grobnicu narodnih heroja groblju Mirogoj.[1]

Josip Kraš je uz Radu Končara, bio jedna od najvećih partizanskih ikona u posleratnoj Hrvatskoj i Jugoslaviji. Godine 1950. Fabrika za proizvodnju slatkiša „Kraš“ je dobila ime po njemu, a 1965. godine Opština Ivanec je od njegove rodne kuće napravila memorijalni muzej.[1]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 425.
  2. ^ „Služben list FNRJ 96/45” (PDF). www.slvesnik.com.mk. 11. 12. 1945. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јосип_Краш&oldid=26798923”