Pređi na sadržaj

Džon Ešberi

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Džon Ešberi
Džon Ešberi 2010. godine
Lični podaci
Puno imeJohn Lawrence Ashbery
Datum rođenja(1927-07-28)28. jul 1927.
Mesto rođenjaRočester, Njujork, Sjedinjene Američke Države
Datum smrti3. septembar 2017.(2017-09-03) (90 god.)
Mesto smrtiHadson, Njujork, Sjedinjene Američke Države
Književni rad
Period1949–2017

Džon Lorens Ešberi (engl. John Lawrence Ashbery; Ročester, 28. juli 1927 – Hadson, 3. septembar 2017) bio je američki pesnik, autor više od dvadeset knjiga poezije i dobitnik najvećih američkih nagrada za poeziju, među kojima je i Pulicerova nagrada 1976. godine za zbirku Autoportret u konveksnom ogledalu (Self-portrait in a Convex Mirror).[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Džon Ešberi je rođen u Ročesteru, u američkoj državi Njujork, i odrastao je na farmi u blizini reke Ontario. Pisanje poezije započeo je u školi Deerfield Academy, gde je čitao dela autora kao što su Vistan Hju Oden i Dilan Tomas. Njegova rana želja je bila da bude slikar, pa je u periodu školovanja pohađao časove u umetničkom muzeju u Ročesteru.

Diplomirao je na Harvardu 1949. godine. Svoj završni rad pisao je o poeziji V. H. Odena. Posle kratkog studiranja na Njujorškom univerzitetu, diplomu master studija je stekao na Univerzitetu Kolumbija 1951. godine.

Tokom 1965. godine je, kao Fulbratjov stipendista, živeo u Francuskoj. U tom periodu je radio kao saradnik i likovni kritičar u različitim časopisima, što je nastavio u po povratku u SAD. Tada je ostvario i saradnju sa Endijem Vorholom o čijem radu je pisao vrlo pozitivne kritike. Početkom 70-ih počeo je da predaje na Koledžu u Bruklinu. Bio je izabran za člana Američke akademije nauka i umetnosti 1983. godine. Od tada, paralelno sa pesničkim traje i njegov akademski rad.

Pesnički rad[uredi | uredi izvor]

U prvim pesničkim delima uočljiv je uticaj Odena, kao i Volasa Stivensa, Borisa Pasternaka i francuskih nadrealista. U poznim 50-im Džon Bernard Majers svrstao je Ašberijevu avangardnu poeziju, kao i rad Keneta Koha, Frenka O’Hare, Barbare Gest i drugih, u tzv. Njujoršku školu.

Kritika je tokom 70-ih poklonila pažnju Ešberijevom delu koji je sve manje shvatan kao kontroverzni avangardni pesnik, postajući jedan od najznačajnijih pesnika Amerike. Posle knjige Tri poeme (Three Poems, 1973), došla je zbirka Autoportret u konveksnom ogledalu (Self-portait in a Convex Mirror), za koju je dobio pri najveće američke nagrade za poeziju: Pulicerovu (Pulitzer Prize), Nacionalnu književnu nagradu (National Book Award) i Nacionalnu nagradu kritike (National Book Critics Award).

Prevodi na srpski[uredi | uredi izvor]

Obimno pesničko delo Džona Ešberija nije mnogo prevođeno na srpski, i može se pronaći poneki prilog u periodici. Među prevodiocima su David Albahari COBISS.SR 164220423, Srba Mitrović COBISS.SR 159970823, Sonja Veselinović COBISS.SR 307550983 i dr. Jedna Ešberijeva pesma inspirisana je olujom koja je pogodila Beograd 24. maja 1937. godine, o čemu je kao devetogodišnjak čitao u časopisu Life.[2] Opis ovog strašnog nevremena koji je časopis preneo 21. juna 1937. pod naslovom "Hail Makes History in Belgrade" inspirisao je Ešberija da napiše pesmu “The Hailstorm in Belgrade, May 24th 1937.” koja je objavljena u izdanju sabranih pesama Collected poems 1991-2000.[3]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

  • 2017 - The Raymond Roussel Society Medal
  • 2011 - National Humanities Medal
  • 2011 - New York Writers Hall of Fame
  • 2011 - National Book Foundation*
  • 2008 - America Award in Literature
  • 2008 - Robert Creeley Award
  • 1995 - Robert Frost Medal
  • 1984 - Bollingen Prize in Poetry A Wave (1984)
  • 1984 - Lenore Marshall Poetry Prize A Wave (1984)
  • 1976 - Pulitzer Prize in Poetry Self-portrait in a Convex Mirror (1975).
  • 1976 - National Book Award Self-portrait in a Convex Mirror (1975).
  • 1976 - National Book Critics Circle Award Self-portrait in a Convex Mirror (1975).
  • 1956 - Yale Younger Poets Prize, Some Trees (1956)

Dela[uredi | uredi izvor]

Poezija[uredi | uredi izvor]

  • Turandot and other poems (1953)
  • Some Trees (1956)
  • The Tennis Court Oath (book)|The Tennis Court Oath (1962)
  • Rivers and Mountains (1966)
  • The Double Dream of Spring (1970)
  • Three Poems (1972)
  • The Vermont Notebook (1975)
  • Self-portrait in a Convex Mirror (1975)
  • Houseboat Days (1977)
  • As We Know (1979)
  • Shadow Train (1981)
  • A Wave (1984)
  • April Galleons (1987)
  • Flow Chart (1991)
  • Hotel Lautréamont (1992)
  • And the Stars Were Shining (1994)
  • Can You Hear, Bird? (1995)
  • The Mooring of Starting Out: The First Five Books of Poetry (1997)
  • Wakefulness (1998)
  • Girls on the Run (poem) (1999)
  • Your Name Here (Ashbery (2000)
  • As Umbrellas Follow Rain (2001)
  • Chinese Whispers (Ashbery book) (2002)
  • Where Shall I Wander (2005)
  • Notes from the Air: Selected Later Poems (2007)
  • A Worldly Country (2007)
  • Planisphere (2009)
  • Collected Poems 1956-87 (2010)
  • Quick Question (2012)
  • Breezeway (2015)
  • Commotion of the Birds (2016)

Proza, drame i prevodi[uredi | uredi izvor]

  • A Nest of Ninnies (1969)
  • Three Plays (1978)
  • The Ice Storm (1987)
  • Reported Sightings: Art Chronicles, 1957-1987 (1989)
  • 100 Multiple-Choice Questions (2000)
  • Selected Prose 1953-2003 (2005)
  • Martory, Pierre The Landscapist Ashbery (2008)
  • Rimbaud, Arthur Illuminations Ashbery (2011)
  • Collected French Translations: Poetry (2014)
  • Collected French Translations: Prose (2014)

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „John Ashbery 1927–2017”. Poetry Foundation. Pristupljeno 3. 11. 2017. 
  2. ^ „Nevreme u Beogradu 24.5.1937.”. Serbian meteo - forum. Pristupljeno 3. 11. 2017. 
  3. ^ „John Ashbery: Collected Poems 1991–2000”. Library of America. Pristupljeno 3. 11. 2017. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Džon Ešberi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џон_Ешбери&oldid=27356702”