Akuminkum
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Akuminkum | |
|---|---|
 Ostaci Akuminkuma, Stari Slankamen | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Stari Slankamen |
| Opština | Inđija |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | predrimsko doba |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
Akuminkum (lat. Acumincum, na srpskom Gradina) je antičko utvrđenje i srednjovekovna tvrđava koji su se nalazili na obali Dunava, na lesnom platou, kod današnjeg Slankamena, u opštini Inđija. Sam naziv Akuminkum je izvorno keltska reč.[1]
Opis nepokretnog kulturnog dobra[uredi | uredi izvor]
Rimsko utvrđenje podignuto na praistorijskom opidumu. Srednjevek. Tvrđava sagrađena u 14. veku. U periodu od 1. do 3. veka, na osnovi keltskog opiduma podignuto je rimsko utvrđenje. Iz najstarijeg antičkog sloja od arheoloških nalaza javljaju se keramika, opeka i tegule. Tokom 2. i 3. veka utvrđenje, kao i građevine unutar njega su obnovljene. Zidovi su bili od kamena. Ovde je bila stacionirana kohorta 1. lat. Campanorum). I ovo utvrđenje je bilo prilagođeno konfiguraciji terena.
Od grada su ostale ruševine Gornje i Donje tvrđave iz druge polovine 15. veka. Na istočnom zidu sačuvane su po jedna pravougaona i polukružna kula. U neposrednoj okolini tvrđave nalaze se sledeći lokaliteti Humka, Tanackov salaš i Dugorep, na kojima su utvrđeni kulturni slojevi od praistorije do srednjeg veka. Ispod same tvrđave, u podrumu vinarije “Akuminkum”, nekadašnjeg župnog doma, sačuvani su ostaci turskog hamama iz 16. veka.
Paralelno u podnožju Gradine razvijalo se civilno naselje. Iz utvrđenja, kao i sa šireg područja današnjeg Starog Slankamena, potiču brojni nalazi rimskog novca, od Galijena do Justinijana, kao i kameni spomenici koji se čuvaju u Arheološkom muzeju u Zagrebu. U 5. ili 6. veku, za vreme velike seobe naroda, naselje je porušeno od strane Gepida, Huna ili Avara. Na to ukazuju tragovi paljevine između antičkog i srednjovekovnog sloja, kao i značajni tragovi pustošenja na rimskim bedemima i ostalim građevinama, pa se pretpostavlja da je Akuminkum delio sudbinu drugih kastruma u ovom delu Limesa.
U blizini Starog Slankamena nađen je nadgrobni spomenik podignut Titu Flaviju Prokulu, koji je nosio titulu princeps praefectus Scordiscorum, iz 2. polovine 1. veka p. n. e.[2]
Istorija istraživanja[uredi | uredi izvor]
Arheološkim iskopavanjima od 1955- 1958. godine utvrđeno je da je Gradina višeslojno nalazište, čiji najstariji slojevi pripadaju poznom brozanom dobu i naselju Skordiska od koga su sačuvani delovi bedema.[3]
Na nalazištu su na ostacima antičke otkriveni ostaci srednjovekovne tvrđave, koja se u izvorima 1072. godine pominje kao Kastrum Zelenkamen. Početkom 15. veka utvrda je bila u posedu srpskih despota Lazarevića i Brankovića. U to vreme u Slankamenu se nalazio jedan od važnijih prepisivačkih centara. Turci su grad zauzeli 1521. godine, a zatim se često pominje u Austro-turskim ratovima, pored ostalog i kao poprište bitke kod Slankamena, 1691. godine, u kojoj je austrijska vojska pod zapovedništvom Ludviga Badenskog pobedila tursku vojsku.
Iz najstarijeg antičkog sloja pronađeni su skromni ostaci arhitekture zidani lomljenim kamenom sa blatom kao vezivnim agregatom, kao i u tehnici suhozida, dok se od pokretnih arheoloških nalaza javljaju keramika, opeka, imbreksi i tegule.
Napomena, rimska osvajanja ovih krajeva počela su 146. godine p. n. e. i trajala su sve do 15 godine naše ere kada su Rimljani uspeli da slome Skordiske i ovaj deo Podunavlja priključe Rimskoj imperiji.
Značaj[uredi | uredi izvor]
Odluka o utvrđivanju arheološkog lokaliteta pod nazivom Akuminkum, Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS broj 1332/48. od 16.08.1948. godine.[4] Kategorija - Kulturna dobra od velikog značaja Broj i datum službenog glasila odluke o kategorizaciji: "Službeni list Autonomne pokrajine Vojvodine" broj 28/91.[5]
Teritorijalno nadležan zavod za arheološki lokalitet je Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ https://tvrdjave.rs/akuminkum/
- ^ http://indjijatravel.rs/tvrdjava-akuminkum/
- ^ http://spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs/spomenik.php?id=1311
- ^ https://nasledje.gov.rs/media/odluka_o_utvrdjivanju/Re%C5%A1enje%20ZZNPSK%20NRS%20broj%201332_48%20od%2016.08.1948.%20god%20Ostaci%20Gornje%20i%20Donje%20tvr%C4%91ave%20u%20Slankamenu.pdf
- ^ https://nasledje.gov.rs/media/odluka_o_kategorizaciji/Odluka%20o%20kategorizaciji%20Sluzbeni%20%20list%20APV%2028%20od%2030%20decembra%201991,%20Tvr%C4%91ava%20-%20Stari%20Slankamen.pdf
Literatura[uredi | uredi izvor]
- P. Petrović, Rimski limes na Dunavu u Donjoj Panoniji, Fruška gora u antičko doba, Novi Sad 1995,9-29.
- M. Đorđević, Stari Slankamen, Utvrđenja, Spomeničko nasleđe Srbije, nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja, Beograd, 1998, 394. - M. Đorđević, Stari Slankamen, Utvrđenja, Spomeničko nasleđe Srbije, nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja, Beograd, 2007, 399.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Ovaj članak vezan za arheologiju je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |
| Normativna kontrola: Geografske |
|---|
