Pređi na sadržaj

Aleja velikana na Novom groblju u Beogradu

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Aleja velikana na Novom groblju, pogled od strane Arkada (iz pravca Ruzveltove ulice)

Aleja velikana je prva prostorna celina na Novom groblju u Beogradu, namenjena sahranjivanju istaknutih ličnosti.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Beogradska opština je započela njenu izgradnju 1926. godine, sa namerom da se tamo sahrane ličnosti koje su ili hrabro poginule ili ostavile toliko dubok trag u Srbiji, da država nije stigla da im se oduži za života, podrazumevajući da će sa njima biti sahranjene i njihove porodice. Aleja se nalazi se na prostoru između Arkada i Aleje streljanih rodoljuba.[1]

Od 1927. godine u ovoj Aleji nisu pravljena nova grobna mesta.[2]

Jedna od prvih ličnosti sahranjenih u Aleji velikana je Velimir Teodorović (vanbračni sin Mihaila Obrenovića i osnivač Velimirijanuma), čija je kapela izgrađena 1927. godine, prema projektu Pere Popovića i Mihaila Mihailoviča Androsova, arhitekata Ministarstva građevina.[1]

Neke grobnice srpskih velikana iz 19. veka su u ovu aleju prenete sa starog Tašmajdanskog kod crkve Svetog Marka, na Novo groblje.[1]

Aleju velikana ne treba mešati sa Alejom zaslužnih građana, ni sa Arkadama (gde je među prvima sahranjen Nikola Pašić).[1] zatim Milenko Vesnić i armijski general Janko Vukotić.[3] Mnoge novine, radio i TV stanice, ali i učesnici u brojnim emisijama, nenamerno prave greške, mešajući ove aleje.[4]

Istaknute ličnosti[uredi | uredi izvor]

Neke od istaknutih ličnosti sahranjenih u Aleji velikana su:[5]

  1. Miloš Vasić (1859—1935), divizijski general
  2. Stevan Vladislav Kaćanski (1829—1890), nacionalni revolucionar i pesnik
  3. Mihailo Kovačević (1878—1927), brigadni general
  4. Branislav Kojić (1899—1987), arhitekta
  5. Petar Kočić (1877—1916), književnik i političar
  6. Milan Kujundžić Aberdar (1842—1893), filozof i političar
  7. Dušan Marković (1879—1935), divizijski general
  8. Ilija Milosavljević Kolarac (1789—1878), trgovac i zadužbinar
  9. Jovan Popović (1905—1952), književnik
  10. Milan Pribićević (1877—1937), oficir i političar
  11. Milorad Ruvidić (1863—1914), arhitekta
  12. Milunka Savić (1890—1973), učesnica Balkanskih i Prvog svetskog rata
  13. Milan Srškić (1880—1937), pravnik i političar
  14. Kornelije Stanković (1831—1865), kompozitor
  15. Velimir Mihailo Teodorović (1849—1898) dobrotvor i zadužbinar
  16. Dimitrije Tucović (1881—1914), teoretičar socijalizma i političar
  17. Kosta Hristić (1852—1927), pravnik i diplomata
  18. Stevan Hristić (1885—1958), kompozitor i dirigent
  19. Jovan Cvijić (1865—1927), geograf

Grobna mesta u Aleji[uredi | uredi izvor]

Redni broj Grobno mesto
Slika O sahranjenim ličnostima
1. Grob Dimitrija Tucovića
Dimitrije Tucović (1881—1914), teoretičar socijalizma i osnivač Srpske socijaldemokratske partije, učesnik Prvog balkanskog i Prvog svetskog rata, sahranjen je u Aleji velikana 2016. godine kada su njegovi posmrtni ostaci preneti sa trga Slavija, gde su se nalazili od 1949. godine.
2. Porodična grobnica Miloša Vasića
Miloš Vasić (1859—1935), general Srpske vojske i divizijski general Jugoslovenske vojske, ministar vojni Kraljevine Srbije i ministar vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije, reformator vojnog zakona po kome je uveden vojni čin vojvode. Pored Vasića ovde je sahranjena njegova supruga Zorka (1868—1945), kao i njegovi rođaci.
3. Porodična grobnica Petra Kočića
Petar Kočić (1877—1916) književnik i političar, sahranjen je u Aleji velikana 1927. godine kada je njegov grob prenet sa Tašmajdanskog groblja. Pored Kočića ovde su sahranjeni i članovi njegove porodice — sin Slobodan (1910—1913), supruga Milka (1882—1966), ćerka Dušica Pavić (1914—1994), kao i potomci njegove ćerke.
4. Porodična grobnica Dušana Markovića
Dušan M. Marković (1879—1935) divizijski general Jugoslovenske vojske, od 1929. do 1935. godine je bio komandant celokupne žandarmerije. Pored Markovića ovde je sahranjena njegova rano preminula ćerka Branislava (1912—1933), kao i drugi članovi porodice.
5. Porodična grobnica Aleksandra Kneževića
Aleksandar Knežević (1845—1892) inspektor železničke direkcije, sahranjen je u Aleji velikana 1927. godine kada je njegova grobnica preneta sa Tašmajdanskog groblja. U porodičnoj grobnici su sahranjeni i njegovi rođaci, među kojima — Milorad Ruvidić (1863—1914), arhitekta i Dragoslav Todorović (1909—1964), profesor Ekonomskog fakulteta.
6. Grob Milana Srškića
Milan Srškić (1880—1937), pravnik i političar, bio je ministar u više Vlada, a u dva mandata od 1932. do 1934. godine bio je predsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije.
7. Porodična grobnica Milana Kujundžića Aberdara
Milan Kujundžić Aberdar (1845—1892), filozof i političar, profesor Velike škole, sekretar Srpskog učenog društva (1873—1882), ministar prosvete, predsednik Narodne skupštine (1880—1885) i član Srpske kraljevske akademije od osnivanja, sahranjen je u Aleji velikana 1927. godine kada je njegova grobnica preneta sa Tašmajdanskog groblja. Pored njega u porodičnoj grobnici su sahranjeni njegova sestra Nerandža Ugrinov umrla 1929, zet general Vladimir Ugričić umro 1921. godine, kao i njihove ćerke — Petra, Nasta, Bosiljka Bosa i Zora.
8. Porodična grobnica Radivoja Jovanovića
9. Grob Jovana Cvijića
Jovan Cvijić (1865—1927), geograf, osnivač Srpskog geografskog društva, predsednik Srpske kraljevske akademije (1921—1927) profesor i rektor Beogradskog univerziteta (1906—1907 i 1919—1920). Pored Cvijića ovde je sahranjena i njegova supruga Ljubica.
10. Porodična grobnica Milana Pribićevića
Milan Pribićević (1877—1937), oficir, učesnik Balkanskih i Prvog svetskog rata i političar, jedan od lidera Zemljoradničke stranke. Pored Pribićevića, ovde su sahranjene njegova majka Hristina Pribićević (1844—1921) i supruga Ruža Pribićević (1890—1968).
11. Grob Stevana Kaćanskog
Stevan Vladislav Kaćanski(1829—1890), nacionalno-politički radnik i revolucionar. Bio je najpopularniji srpski patriotski pesnik u drugoj polovini XIX veka, čije su pesme bile inspirisane poetskim snom o oslobođenju i ujedinjenju Srba. Sahranjen je u Aleji velikana 1927. godine, kada su njegovi posmrtni ostaci prenti sa Tašmajdanskog groblja, a spomen-grobnica mu je otkrivena 12. maja 1929. godine.
12. Grob Jovana Popovića
Jovan Popović (1905—1952), književnik i učesnik Narodnooslobodilačkog rata, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti; nosilac Partizanske spomenice 1941. Pored Popovića ovde je sahranjena i njegova supruga Bosa Popović (1910—1984).
13. Porodična grobnica Ilije Milosavljevića Kolarca
Ilija Milosavljević Kolarac (1789—1878), trgovac i zadužbinar, u Aleji velikana je sahranjen 1927. godine kada mu je grob prenet sa Tašmajdanskog groblja. Ovde je sahranjena i njegova supruga Sinđelija.
14. Porodična grobnica—kapela Lazarević-Spužić
15. Porodična grobnica—kapela Hristić
16. Porodična grobnica Simonović
17. Kapela Mihaila Todorovića
Velimir Mihailo Teodorović (1849—1898) dobrotvor i zadužbinar. Vanbračni sin kneza Mihaila Obrenovića i Slovenke Marije Berghauz. Kršten je u rimokatoličkoj crkvi kao Viljem. Sahranjen je u Aleji velikana 1927. godine kada su njegovi posmrtni ostaci preneti sa sa groblja u Minhenu, gde su se nalazili od 1898. godine.
18. Porodična grobnica Jevrema Simića
Jevrem Simić (1876—1936) pravnik i diplomata Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Pored njega, u istoj grobnici su sahranjeni njegova supruga Danica Simić (1891—1980), Nastas Nedić (1921—1928) i Nadežda Nedić (1920—2010).
19. Grob Mihajla Kovačevića
Mihailo Kovačević (1878—1927), brigadni general Jugoslovenske vojske i učesnik Balkanskih i Prvog svetskog rata. Ubijen je u Štipu 5. oktobra 1927. godine u atentatu, koji su izveli članovi VMRO. Pored Kovačevića, ovde je sahranjena i njegova supruga Zorka.
20. Grob Miloša Savčića
Miloš Savčić (1865—1941) jedan od najbogatijih Evropljana svog vremena, ministar građevina, gradonačelnik Beograda, građevinski inženjer, preduzetnik, savetnik, saradnik i rukovodilac brojnih privrednih objekata u Kraljevini Srbiji i Kraljevini Jugoslaviji.
21. Grob Milunke Savić
Milunka Savić (1890—1973), učesnica Balkanskih i Prvog svetskog rata, heroina srpske vojske i i jedna od žena sa najviše odlikovanja u istoriji ratovanja. Sahranjena je u Aleji 2013. godine, kada su njeni posmrtni ostaci preneti iz porodične grobnice.
22. Porodična grobnica Gavre Jovanovića
23. Porodična grobnica Kornelija Stankovića
24. Porodična grobnica Kojić
25. Porodična grobnica Đura Paunkovića
26. Porodična grobnica Pere Slijepčevića
napomena: Grobna mesta u tabeli su poređana prema rasporedu po kome se nalaze, krećući se iz pravca Arkada (od strane Ruzveltove ulice) ka Aleji streljanih rodoljuba.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Srbija danas & 12. 3. 2017.
  2. ^ Grad Beograd & 13. 3. 2006.
  3. ^ Vodič & Aleja velikana, str. 10.
  4. ^ Kocić & 21 1. 2018.
  5. ^ Latanović & 23 3. 2006.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Aleja velikana na Novom groblju u Beogradu na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Алеја_великана_на_Новом_гробљу_у_Београду&oldid=26808587”