Mate Vidaković

mate vidaković
Mate Vidaković
Lični podaci
Datum rođenja	1907
Mesto rođenja	Prkovci, kod Vinkovaca, Austrougarska
Datum smrti	15. avgust 1941.(1941-08-15) (33/34 god.)
Mesto smrti	Skela, kod Obrenovca, Srbija
Profesija	obućarski radnik
Delovanje
Član KPJ od	od pre rata
Učešće u ratovima	Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Španska republikanska armija

Grob Mate Vidakovića u Aleji streljanih rodoljuba na Novom groblju u Beogradu

Matija Mate Vidaković (Prkovci, kod Vinkovaca, 1907 — Skela, kod Obrenovca, 15. avgust 1941) bio je obućarski radnik, učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe.

Biografija

Rođen je 1907. godine u selu Prkovci, kod Vinkovaca.

Posle završene osnovne škole, izučio je obućarski zanat. Kao mladi radnik pristupio je revolucionarnom radničkom pokretu. Zbog komunističke aktivnosti je bio uhapšen i 18. novembra 1930. godine od Državnog suda za zaštitu države osuđen na dve godine zatvora.

Tokom robije u Sremskoj Mitrovici, bio je član zatvorske partijske ćelije KPJ. Kao instruktor Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije u leto 1932. godine započeo je političku aktivnost u Vojvodini. Radio je na formiranju i učvršćivanju partijskih organizacija u Petrovgradu, Novom Sadu, Subotici i drugim mestima.

Zbog opasnost od hapšenja, napušta Jugoslaviju i odlazi u Sovjetski Savez, gde se partijski školovao. Februara 1937. godine odlazi u Španiju, gde na strani Republikanske armije učestvuje u Španskom građanskom ratu. Posle poraza Španske repubilke, 1939. godine, vratio se u Jugoslaviju.

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, došao je u Beograd sa specijalnim zadatkom da radi na izradi tempiranih mina. Ilegalno je živeo i radio na izradi tempiranih mina, kojima su pripadnici Narodnooslobodilačkog pokreta izvršavali diverzije u okupiranom Beogradu.

U toku rada na jednoj mini, 4. jula 1941. godine, došlo je do eksplozije u stanu u Dragačevskoj ulici broj 17 (posle rata ulica Filipa Kljajića, a danas ulica Patrijarha Varnave). Mate je tom prilikom bio teško ranjen - mina mu je otkinula obe ruke. Tom prilikom je bio uhapšen od strane Gestapoa i prebačen u bolnicu. Zajedno sa Matom, na izradi mina radila je Milica Šuvaković, ali je ona prilikom eksplozije bila lakše ranjena i uspela je da pobegne. Pored Mate, Gestapo je uhapsio i njegove stanodavce Jelenu i Danu, koje su kasnije bile streljane.

Mate Vidaković je streljan 15. avgusta 1941. godine u selu Skeli, kod Obrenovca, zajedno sa 42 zatvorenika, dovedena iz Banjičkog logora i zatvora Specijalne policije i 15 meštana. Ovo streljanje izvršeno je u znak odmazde za ubistvo jednog nemačkog oficira i tri podoficira. Tom prilikom okupator je spalio pola sela, a tela streljanih su bila obešena i ostavljena da vise ceo dan.

Posle rata njegovi posmrtni ostaci su sahranjeni u Aleju streljanih rodoljuba 1941—1944. na Novom groblju u Beogradu.

Ukazom Predsedništva AVNOJ-a posthumno je 6. jula 1945. odlikovan Ordenom zasluga za narod prvog reda.

Njegova nesreća sa minom, bila je inspiracija scenaristima televizijske serije „Otpisani“ i prikazana je u epizodi „Garaža“. Njegovim imenom posle rata nazvana je jedna ulica na Crvenom Krstu u Beogradu, ali je najpre 1997. preimenovana u Bojansku, a potom 2019. godine u Ulicu Velimira Bate Živojinovića.

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta, Beograd 1959. godina.
• Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945 (prvi tom). „Narodna knjiga“ Beograd i „Partizanska knjiga“ Ljubljana, 1980. godina.