Nuruosmanije džamija
| Nuruosmanije džamija | |
|---|---|
| tur. Nuruosmaniye Camii | |
 | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Istanbul,  Turska |
| Koordinate | 41° 00′ 37″ S; 28° 58′ 13″ I / 41.0103° S; 28.9703° I |
| Religija | islam |
| Država | Turska |
| Početak izgradnje | 1755 |
| Broj minareta | 2 |
Nuruosmanije džamija (tur. Nuruosmaniye Camii) je osmanska džamija iz 18. veka koja se nalazi u naselju Čemberlitaš u okrugu Fatih u Istanbulu u Turskoj. 2016. godine upisana je na Tentativni spisak mesta svetske baštine u Turskoj.[1] Kupola džamije je specifična i četvrta je po veličini u gradu Istanbul, iza Aja Sofije, Sulejmanove džamije i Fatihove džamije. Nuruosmanije džamija je deo većeg verskog kompleksa koji deluje kao centar kulture, religije i obrazovanja za okolinu. Prva carska džamija u Istanbulu koja je u svoju izgradnju integrisala i barokne i neoklasične elemente,[2] Nuruosmanije džamija je izgrađena u osmanskom baroknom stilu.
Mukarne (svodovi od saća) džamije i njeno zakrivljeno dvorište pokazuju uticaj baroka. Džamija se nalazi na drugom brdu Istanbula, mestu džamije Fatma Huton; ta džamija je izgorela zbog požara. Područje džamije Nurosmanije je blizu Konstantinovog foruma, gde Konstantinov stub (tur. Çemberlitaş Sütunu) i dalje stoji. Oko džamije se nalazi istanbulski Veliki bazar (tur. Kapalıçarşı). Nakon izgradnje Sultan Ahmedove džamije, džamija Nurosmanije bila je prva carska džamija koja je sagrađena u 100 godina.[traži se izvor]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Smatrana jednom od najlepših primeraka džamija u osmansko-baroknom stilu, naručena je po nalogu sultana Mahmuda I 1748. godine, a završena pod njegovim bratom i naslednikom sultanom Osmanom III 1755. godine. Nazvana je Nuruosmanije džamija, što znači „sveta osmanska svetlost“, po Osmanu III, ali i zbog 174 prozora koji osvetljavaju hol džamije.[traži se izvor]
Molitvena sala je prekrivena jednom kupolom prečnika 25 metara i visine 43,50 metara iznad nivoa poda. Džamija koristi sistem gvozdenog podupiranja koje ide od poda, preko zidova do plafona kupole.[3] Materijal džamije izrađen je od rezanog kamena i mermera.[4] Opšti oblik zgrade najbolje se opisuje kao „naprezanje svuda da bi se ravne linije istopile u krivine“.[5] Kompleks ima dva minareta, svaki sa po dva balkona. Dvorište džamije je dizajnirano u obliku potkovice, bez presedana u osmanskim džamijama.
Džamija sadrži biblioteku, medresu i grobnicu.[6] U zadnjem vrtu nalazi se Turbe (grobnica) izgrađena za Šehsuvar Sultan, majku Osmana III, u kojoj se takođe nalaze i drugi članovi kraljevske porodice. Ostale komponente kompleksa su:
- Džamija ima dve kapije, istočnu i zapadnu kapiju. Zapadna kapija ima i česmu (tur. sebil). Obe kapije se otvaraju prema Velikoj čaršiji, što omogućava protok saobraćaja.[4]
- Sebil je pričvršćen na spoljni zid sklopa i tradicionalno se koristio za upotrebu vode u javnosti i za abdest (pranje ruku) pre molitve. Trenutno se koristi kao prodavnica tepiha.[7]
- Medresa, (islamska škola) se sastoji od 20 kupolastih soba i jedne velike učionice (tur. dershane).
- Imaret, ili javna narodna kuhinja se nadovezuje na medresu.
- Biblioteka je zasebna jednospratna zgrada u Kuliju sa privatnim ulazom za sultana. Knjige i rukopisi, od kojih se neki i danas čuvaju na licu mesta, deo su veće biblioteke Sulejmanije. U tim delima su se prvobitno nalazile lične kolekcije Mahmuda I i Osmana III sa ukupno 7.600 tomova, od čega su 5052 rukopisi.
- Koliba Hunkar Kasri, koliba za sultana i kraljevsku porodicu, je trospratnica sa privatnim pristupom. U slučaju džamije Nuruosmanije, kuća ima pristup Hunkar Mahfili u okviru molitvene sale.[8]
- Svetla: Prozori na zidovima džamije omogućavaju pristup prirodnog svetla. Kružno dvorište je još jedan put kroz koji teče prirodna svetlost. Pored toga, kružne lampe u osmanskom stilu omogućavaju svetlost noću.
- Ornamenti: Svodovi džamije su barokni i glavni oblik ukrasa. Džamija je obložena zlatnom kuranskom kaligrafijom i ima medaljon sa imenom Alaha i Muhameda na pendantivima strukture. Dva tanka minareta koje ukrašavaju spoljašnjost džamije primer su osmanske strukture zajedno sa glavnom polukupolom i mini polukupolima dvorišnih zidova.
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Džamija stoji na drugom brdu Istanbula. S obzirom da je džamija uzdignuta iznad okoline, ulaz je stepenicama i do kapije. Lokacija kompleksa je okružena mnogim prodavnicama, preduzećima i Velikim bazarom. Sultan je znao, budući da je to bilo tako napredno i komercijalno aktivno područje, da će muslimanima biti pogodno mesto za pohađanje molitve. Džamija je takođe služila kao podsetnik narodu na prisustvo države i sultana tokom vremena političke i ekonomske nesreće. Ahmed Resmi Efendi priča priču o tome kako je sultana, pre izgradnje kompleksa, dočekivao duhovni starac, koji je plakao, molio se za njegovo zdravlje i preklinjao da odluči i da sagradi džamiju na tom određenom parčetu zemlje. Nakon ovog incidenta Sultan je navodno odlučio da započne izgradnju.[9] Kompleks se takođe nalazi preko puta Kapije 1 za Veliku čaršiju. Konstantinov stub, istorijska džamija Gazi Atik Ali Paša i moderna železnička stanica Čemberlitas nalaze se direktno južno od džamije na 400 metara.
Obnova (2010–2012)[uredi | uredi izvor]
Kompleks je tokom svog života nekoliko puta preuređivan, ali kombinacija faktora okoline, neodržavanja, zagađenja vazduha i originalnih građevinskih nedostataka značajno je pogoršala stanje kompleksa. Kao rezultat, od 2010-2012. godine arhitekte FOM grupe sprovele su kampanju obnove od 20 miliona lira (3,5 miliona američkih dolara).[10] Najteže pitanje kompleksa bilo je pitanje vode. Kupole koje su curile ponovo su zapečaćene gotovo originalnim olovnim premazom primenjenim na tradicionalan način, drenažni sistemi su očišćeni od peska i šljunka i obnovljeni, a podrumi su obnovljeni. Zidovi džamije bili su jako pocrneli, bilo je potrebno peskarenje i pranje pod pritiskom. Ostale komponente džamije kao što su mermer, drvo, gvožđe i staklo sečene su i zamenjivane ako su bile ozbiljno oštećene.[traži se izvor]
Tokom kampanje restauracije došlo je do nekoliko otkrića koja unapređuju status džamije kao arhitektonskog dostignuća i istorijskog područja:
- U procesu struganja starih dotrajalih laminarnih ukrasa pronađeni su, sačuvani i postavljeni čak i stariji ručno crtani ukrasi.[traži se izvor]
- Otkriće aktivne cisterne ispod džamije, koja je prema rečima provincijskog direktora Fondacija Ibrahima Ozekincija zahtevala uklanjanje sluzi iz cisterne od "420 kamiona". Tada su postale vidljive veličanstvena galerija, cisterna i vodomer. Osmanlije su koristile savremeni sistem prema savremenim propisima o zemljotresima.[11] Cisterna se prostire na površini od 2.242 kvadratna metra, ima 825 kvadratnih metara korisne površine i smatra se budućom lokacijom muzeja.
- Otkriveno je da džamija leži na starijoj strukturi koja je izgrađena pomoću temelja sa šipovima. Najstariji takav temelj u istoriji turske arhitekture pronađen do danas.[12]
Trenutna uloga[uredi | uredi izvor]
Istorijsko mesto i zapažena znamenitost u istanbulskom turizmu, džamija se svakodnevno koristi kao bogomolja. Izložba umetnosti Jeditepe Bijenale, organizovana pod upravom turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana,[13] koristila je cisternu kompleksa za prikazivanje umetničkih dela koja su predstavljala i tradicionalnu i modernu tursku umetnost.[14]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Odeljak i plan džamije objavio Kornelijus Gurlit 1912. -
Istorijska fotografija iz 1870-ih. -
Minaret -
Prozori -
Trem -
Fontana i ulaz u džamiju Nuruosmanije -
Nuruosmanije džamija sa juga -
Eksterijer džamije Nuruosmanije -
Eksterijer džamije Nuruosmanije -
Eksterijer džamije Nuruosmanije -
Nuruosmanije džamija, detalj ulaza iz dvorišta -
Unutrašnjost džamije Nuruosmanije -
Nuruosmanije džamija sa odeljkom za sultana -
Unutrašnjost džamije Nuruosmanije -
Unutrašnjost džamije Nuruosmanije
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Nuruosmaniye Complex”. UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Pristupljeno 8. 6. 2018.
- ^ Suman, Selva (2011). „Questioning an "Icon of Change": The Nuruosmaniye Complex and the Writing of Ottoman Architectural History” (PDF). METU Journal of the Faculty of Architecture: 145—166. doi:10.4305/METU.JFA.2011.2.7
. Arhivirano iz originala (PDF) 12. 10. 2022. g. Pristupljeno 20. 05. 2021.
- ^ Saliba, Nada (2019). „The Significance and Representation of the Nuruosmaniye Mosque as a Baroque Monument”. Chronos. 21: 167—186. doi:10.31377/chr.v21i0.486 .
- ^ a b Rüstem, Ünver, author. (2019-02-19). Ottoman Baroque: the architectural refashioning of eighteenth-century Istanbul. ISBN 978-0-691-18187-5. OCLC 1032673873.
- ^ LEVEY M., 1975, The World of Ottoman Art, London, Thames and Hudson, 152 p.
- ^ „Nuruosmaniye Külliyesi”. Archnet. Pristupljeno 2019-12-09.
- ^ „NURUOSMANIYE SEBILI” (na jeziku: turski). Arhivirano iz originala 20. 05. 2021. g. Pristupljeno 2019-11-22.
- ^ „Nuruosmaniye Complex”. UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Pristupljeno 8. 6. 2018.
- ^ Efendi, Ahmed (1918). Târih-i Câmi'-i Şerif-i Nûr-i. Istanbul, Turkey.
- ^ „Still-active cistern beneath Istanbul mosque”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-11-22.
- ^ „Still-active cistern beneath Istanbul mosque”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-11-23.
- ^ „Structure similar to Basilica Cistern found under mosque”. worldbulletin.net/ (na jeziku: turski). Pristupljeno 2019-11-24.
- ^ „T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI : "Son 15 yılda diğer birçok alanda olduğu gibi kültür ve sanat alanında da tabuları yıktık"”. www.tccb.gov.tr. Pristupljeno 2019-12-04.
- ^ „Biennial | Yeditepe Bienali”. www.yeditepebienali.com. Arhivirano iz originala 17. 01. 2020. g. Pristupljeno 2019-12-04.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Images of Nuruosmaniye Mosque Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. septembar 2009)
- 19th century images of mosque
- Nuruosmaniye Complex at ArchNet.org
- Nuruosmaniye Mosque Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. april 2015) at GreatIstanbul.com
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
