Pređi na sadržaj

Opština Stara Pazova

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Opština Stara Pazova

Zgrada skupštine opštine Stara Pazova
Grb opštine Stara Pazova
Grb
Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Sremski okrug
Sedište Stara Pazova
Stanovništvo
Stanovništvo Pad 62.318 (2022)[1]
Geografske karakteristike
Površina 351 km2
Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Predsednik opštine Đorđe Radinović (SNS)
Veb-sajt http://www.starapazova.rs/

Opština Stara Pazova nalazi se u jugoistočnom delu Srema, u Vojvodini, između dva najveća grada u republici Srbiji; od Beograda je udaljena 30 km, a od Novog Sada 40 km. Više važnijih saobraćajnica prolazi kroz opštinu: auto-put Beograd-Zagreb, auto-put Beograd-Novi Sad, regionalni putevi M22, P106 i P121. Kroz opštinu takođe prolazi pruga Budimpešta-Novi Sad-Beograd-Niš.[2] Prema preliminarnim podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 62.318 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 65.792 stanovnika).[3]

Beogradski aerodrom Nikola Tesla je udaljen 15 km od centra opštine, a vojni aerodrom u Batajnici 8 km. Istočna granica opštine je omeđena Dunavom u dužini od 24 km pa je ova Opština saobraćajno povezana i plovnim putem.[2]

O opštini[uredi | uredi izvor]

Stara Pazova je sve do formiranja Nove Pazove (kraj 18. veka) imala naziv Pazova. Njen prvi pomen pod imenom Pazuha potiče s kraja 15. veka. Paroh Simeon Aranicki (1911) pominje da je Pazova dobila naziv po šancu Pazuha. Šanac predstavlja vojničko utvrđenje, što ukazuje da ovaj naziv možda potiče iz perioda Vojne Krajine (1701-1871). U istorijskim spisima Stara Pazova se pominje po nazivom Pazuha, Pazuva, Pazua i Pazova (Bojović V, 2004). Nastarija naselja su Belegiš, Vojka i Surduk, koji se prvi put pominju tokom 15. veka i Stari Banovci i Golubinci, u 16. veku. Vojka je 2016. godine proslavila 600 godina postojanja.[4] Ostala mesta nastala su tokom 18. veka. Nazivi su raznorodnog porekla, od zoogeografskog (Golubinci), geomorfološkog (Surduk) do ličnih imena Bela Kiš (Belegiš), Ban Milisav (Banovci), krčmarica Vojka (Vojka) i Krnjo (Krnješevci). Najkasnije formirana naselja dobila su pridev koji navodi da su mlađa u mreži naselja (Novi Banovci i Nova Pazova).[5]

Pogodan geografski položaj, raskršće glavnih puteva, blizina Beograda i Novog Sada, uslovili su povoljan razvoj ekonomskog i društvenog sedišta ovog dela Srema.

U XVIII i XIX veku ovo područje naseljavaju Srbi, a naročito Slovaci.

Opština Stara Pazova ima jednu od najdužih tradicija kada je u pitanju razvoj malih i srednjih preduzeća u celoj Vojvodini. Danas ovde ima oko 500 malih i srednjih preduzeća i oko 2600 zanatskih radnji od kojih se većina nalazi u Staroj i Novoj Pazovi. Razvija se i industrija: drvno-industrijski kombinat, fabrika metalnih proizvoda i fabrika mašina, ciglana i dr.

Poljoprivreda je takođe važna u lokalnoj ekonomiji. Ima oko 30000 hektara obradive zemlje, od čega je 22000 hektara u privatnom vlasništvu.

Naseljena mesta[uredi | uredi izvor]

Opština Stara Pazova u Sremskom okrugu.
Mapa opštine Stara Pazova

Opština Stara Pazova se sastoji od 9 do 11 naselja, od toga se 3 ili 4 smatraju urbanim, a 7 ruralnim.[5][6] Urbana naselja su:

Ruralna naselja su:

  1. ^ Na sajtu opštine Stara Pazova, Banovci-Dunav su navedeni kao posebno naselje.[5]
  2. ^ Na sajtu opštine Stara Pazova, Petrović Salaš nije naveden kao naselje, ali jeste na sajtu turističke organizacije Stare Pazove.[6]

Demografija[uredi | uredi izvor]

Etnička pripadnost[uredi | uredi izvor]

Osim Srba, u Staroj Pazovi živi više nacionalnih manjina, uglavnom Slovaci. Druge brojnije nacionalne manjine su Hrvati, Mađari i Romi, kao i druge manje brojne manjine.

Slovaci[uredi | uredi izvor]

Grad Stara Pazova je dom najveće slovačke zajednice u Srbiji, jer Slovaci čine 31% stanovništva. Opština sadrži osnovnu školu na slovačkom jeziku „Heroj Janko Čmelik”, radio program na slovačkom jeziku, Slovačko kulturno-umetničko društvo (u okviru koga postoje folklorni ansambl Klasje i pozorišna grupa VHV) i slovačku evangelističku crkvu. Sve ove institucije predstavljaju okosnicu slovačke tradicije koja slovačkom stanovništvu u Staroj Pazovi pomaže da sačuvaju svoje običaje i kulturu.[2]

Hrvati[uredi | uredi izvor]

Od svih naselja u Staroj Pazovi, hrvatsko stanovništvo je najviše skoncentrisano u Golubincima. Pošto su Golubinci uključeni u Vojnu krajinu 1756, više hrvatskih porodica se doseljava iz Požege iz Šijačke oblasti, a zatim i više hrvatskih-šokačkih porodica iz Bačke.[7] Prvi katolici u Golubincima pripadali su komandnom kadru Regimente na čiji zahtev 1771. dolazi do formiranja rimokatoličke župe u Golubincima pod čijom nadležnošću su i sela Popinci, Vojka i Šimanovci. Naseljavanje 17 hrvatskih porodica sa nuštarskog vlastelinstva Kuena grofa Hodervarja, iz Jarmine i Opojevaca odobrio je Dvorski savet 1775. godine. 1828. je izgrađena katolička kapela, dok je današnja crkva Svetog Jurja građena od 1876. do 1885.[7] Hrvatska čitaonica je osnovana 1919. U Golubincima je za 150-tak godina službovalo 25 katoličkih sveštenika. Danas kulturnu tradiciju Hrvata neguje Hrvatsko kulturno prosvjetno društvo Tomislav.[2]

Romi[uredi | uredi izvor]

Romi su prisutni gotovo u svakom naselju u opštini. Pretpostavlja se da su Romi prisutni u naseljima opštine Stare Pazove od kada postoje ta naselja. Kao i u ostalim sredinama u Vojvodini, tokom istorije Romi su najčešće po zanimanju bili svirači, džambasi, trgovci stokom, korpari a ima ih i koji se bave zemljoradnjom. Opština Stara Pazova ima Kancelariju za inkluziju Roma koja je servisni centar, čiji je cilj unapređenje kvaliteta života romske zajednice u oblasti zdravstva, obrazovanja, stanovanja i zapošljavanja.[2]

Religija[uredi | uredi izvor]

Kako su zastupljene različite veroispovesti, u opštini postoji i više hrišćanskih crkava i to pravoslavne, katoličke, evangelistička i druge, koje neguju uzorne konfesionalne odnose.[2]

Broj stanovnika[uredi | uredi izvor]

Kretanje broja stanovnika opštine:

Nacionalni sastav opštine Stara Pazova prema popisu iz 2002. godine:

Rezultati popisa 2002.‍
Srbi
  
 54,850 81,16%
Slovaci
  
 5.992 8,86%
Hrvati
  
 1.615 2,39%
Romi
  
 1.095 1,60%
Jugosloveni
  
 754 1,11%

Nacionalni sastav opštine Stara Pazova prema popisu iz 2011. godine:

Rezultati popisa 2011.[8]‍
Srbi
  
 54.516 82,86%
Slovaci
  
 5.212 7,01%
Hrvati
  
 1.336 2,03%
Romi
  
 1.193 1,81%
ostali
  
 1.697 2,58%
neizjašnjeni
  
 1.838 2,79%
ukupno: 65.792

Sva naselja u opštini imaju većinsko srpsko stanovništvo.

Reljef[uredi | uredi izvor]

Reljef opštine Stara Pazova nastao je delovanjem tektonskih pokreta i radom egzogenih sila. Uzajamnim delovanjem svih pomenutih geomorfoloških faktora stvorene su tri reljefne celine: lesna zaravan, lesna terasa i aluvijalna ravan.[9]

Lesna zaravan je od aluvijalne ravni Dunava jasno odvojena visokim odsekom, prema zapadu blago opada i bez jasno izražene granice prelazi u lesnu terasu. Najviša je severozapadno od Surduka i iznosi 120m, dok kod Stare Pazove i Nove Pazove opada na 80m i 78m. Površina lesne zaravni na teritoriji opštine Stara Pazova ispresecana je dolinama potoka, predolnicama i surducima. Najveću dolinu je načinio potok Budovar. Surduci su česti na ivici lesnog odseka prema dolini Dunava, a visoki su i do 40m.[9]

Lesna terasa zahvata jugozapadni deo opštine. Granica prema višoj lesnoj zaravni je slabo izražena. U njenim južnijim delovima sve češći oblici fosilnih tokova zatrpani lesom. Na lesnoj terasi je krnješevačka depresija. Velika ili krnješevačka depresija je plitka, relativne dubine oko 5m. Njeno dno je najniža tačka sremske lesne terase, a nalazi se između Krnješevaca i Ugrinovaca na visini od 75m.[9]

Aluvijalna ravan Dunava zauzima uzak pojas zemljišta na krajnjem istoku, između korita reke i visokog lesnog odseka, a njoj pripadaju i tri dunavske ade. Najveću širinu dostiže južno od Belegiša, gde je široka i do 1,5km. Aluvijalnu ravan prekrivaju debele naslage peska i mulja. Visina ovog geomorfološkog člana opada niz Dunav i kreće se od 72m do 74m kod Surduka do 71 m kod Novih Banovaca.[9]

Klima[uredi | uredi izvor]

U opštini Stara Pazova vlada umereno – kontinentalna klima sa jasno izraženim godišnjim dobima i sa velikom temperaturnom promenljivošću. Leta su topla i pretežno suva, zime su hladne sa snegom, dok proleće i jesen odlikuje toplije vreme sa velikim količinama padavina. Najhladniji mesec sa najnižim temperaturama je januar, sa dnevnim prosečnim temeraturama od -1 °C do 5 °C. Najtopliji meseci u godini su jul i avgust, sa dnevnim prosečnim temeraturama od 16 °C do 30 °C. Prosečna godišnja temperatura iznosi 11 °C.[10] Na ovom području su česti vetrovi koji duvaju iz različitih pravaca. Košava je jugoistočni vetar koji duva brzinom i do 120 km/h, nekoliko dana za redom tokom cele godine, izuzev u letnjim mesecima i najčešći je vetar.[10] Severac duva sa severa, a hladniji je i sporiji od Košave. Najvetrovitiji mesec je februar.[9][10]

Prosečna godišnja količina padavina iznosi 648mm.[9] Količina padavina sa smanjuje od zapada prema istoku. Najviše kišnih padavina ima u maju, dok se minimalne padavine beleže u oktobru.[10] Srednja godišnja oblačnost u proseku iznosi 54% pokrivenosti neba. Najvedriji mesec je avgust, a najoblačniji je decembar. Srednja godišnja suma osunčavanja je 2.167,3 časova. Najsunčaniji mesec u godini je jul, dok najmanje sunca ima u decembru, koji je pretežno oblačan.[9]

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Nauka, književnost, kultura i edukacija[uredi | uredi izvor]

Sportisti[uredi | uredi izvor]

Vojna lica[uredi | uredi izvor]

Ostali[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)” (PDF). popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023. 
  2. ^ a b v g d đ „Opšte informacije - Opština Stara Pazova”. starapazova.rs. Opština Stara Pazova. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  3. ^ „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014. 
  4. ^ „I najmlađi učestvuju u proslavi jubileja Vojke”. rtvstarapazova.rs. Radio-televizija Stare Pazove. 20. 5. 2016. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  5. ^ a b v „Banovci-Dunav - Opština Stara Pazova”. starapazova.rs. Opština Stara Pazova. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  6. ^ a b „Petrović Salaš”. turizampazova.rs. Turistička organizacija opštine Stara Pazova. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  7. ^ a b „Rimokatolička crkva Sv. Jurja — Golubinci”. turizampazova.rs. Turistička organizacija opštine Stara Pazova. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  8. ^ RZS | Rezultati izveštaja Arhivirano 2013-04-16 na sajtu Archive.today, Pristupljeno 31. 3. 2013.
  9. ^ a b v g d đ e „Reljef i klima”. turizampazova.rs. Turistička organizacija opštine Stara Pazova. Pristupljeno 11. 1. 2022. 
  10. ^ a b v g „lima Stara Pazova”. meteoblue.com. MeteoBlue. Pristupljeno 11. 1. 2022. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Општина_Стара_Пазова&oldid=27735241”