Osman Đikić
| Osman Đikić | |
|---|---|
 Osman Đikić, pesnik | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 7. januar 1879. |
| Mesto rođenja | Mostar, Austrougarska |
| Datum smrti | 30. mart 1912. (33 god.) |
| Mesto smrti | Mostar, Austrougarska |
Osman Đikić (Mostar, 7. januar 1879 — Mostar, 30. mart 1912) bio je srpski[1] pjesnik i nacionalni radnik, autor drama, publicista i političar iz Bosne i Hercegovine.[2][3][2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Mostaru u građanskoj porodici, gdje je završio nižu gimnaziju. Zbog toga što se javno izjašnjavao da je Srbin, austrougarske vlasti su ga istjerale iz petog razreda gimnazije, pa je školovanje nastavio u Beogradu, odatle je otišao u Carigrad, pa u Beč, gdje je završio Trgovačku akademiju. Još dok je bio gimnazijalac počeo se družiti sa mostarskim pjesnicima okupljenim oko lista Zora, Aleksom Šantićem, Svetozarom Ćorovićem i Jovanom Dučićem, pod čijim je uticajem počeo da piše pjesme. Do kraja života u svom književnom i javnom djelovanju uvijek je iskazivao svoje nepokolebljivo srpstvo. Bio je bankarski činovnik u Zagrebu, Brčkom i Mostaru.
Osnivač je kulturnog društva bosanskohercegovačke muslimanske mladeži Gajret, koje je prosrpski usmjeravao, a godine 1909. izabran je za sekretara ovog društva. Tada se već preselio u Sarajevo, gdje je uređivao i istoimeni list Gajret. Pored toga bio je jedan od pokretača i urednik časopisa Musavat, koji je 1909. godine počeo da izlazi u Mostaru. Godine 1910. pokrenuo je Bosansko-hercegovački glasnik u Sarajevu a 1912. bio je među pokretačima političkog lista Samouprava i bio mu je glavni urednik. Pisao je pjesme i mnoge stvari u prozi, u Bosanskoj Vili, Zori, Carigradskom glasniku (1899)[4] i drugim književnim listovima. Iza sebe je ostavio tri zbirke pjesama: Pobratimstvo koju je 1900. u Beogradu objavio sa Avdom S. Karabegovićem i Omer-begom Sulejmanpašićem-Despotovićem. Godine 1902. Srpska dubrovačka štamparija A. Pasarića štampala mu je knjigu pjesama Muslimanskoj mladeži. Godinu dana kasnije 1903. godine, u izdanju Srpske štamparije sinova S. Mijata Radovića u Mostaru izašla mu je zbirka pjesama Ašiklije.
Umro je od tuberkuloze 1912. godine.
Napisao je i niz rodoljubivih pjesama između kojih je „Srpska vila“ posvećena Risti Raduloviću:
- Oh ne plači vilo, utri gorke suze!
- Jer već sunce milo i nama se rađa,
- Brat se s bratom miri, prestanuće svađa!
- I Srbin će stresti opet teške uze !!!
Poznate su mu pesme Oj kaduno, kono moja i Đaurko mila.
Sakupljao je narodne pjesme (rukopisna zbirka Hercegovački biser 60 pjesama) i bilježio običaje (Svadbeni običaji Muhamedanaca u Hercegovini, rukopis). U ljubavnoj lirici se oslanjao na sevdalinku i ugledao na pesnike Istoka, a pobožnom lirikom se obraćao muslimanskoj mladeži. Napisao je drame Zlatija (1905), Stana (1906) i Muhadžir (1909). Njegov pozorišni komad "Zlatija" prvi put je izveden 1927. godine u Beogradu u novoj zgradi Narodnog pozorišta. Bilo je to povodom obeležavanja 15 godina od njegove smrti.[5]
O njegovoj smrti pisao je Cetinjski vjesnik[6].
Osman Đikić umro je od tuberkuloze u Mostaru 30. marta 1912. godine, i bio je sahranjen u Velikom carinskom haremu. I njegova supruga Zora umrla je od iste bolesti 14. septembra 1914. godine, pa je njihova ljubav i tragična sudbina prerasla u romantičnu legendu koja traje do danas.
Posle njegove smrti mnoge kulturne ustanove nosile su njegovo ime. U Beogradu je Gajret nosio njegovo ime (1927).[7][8] Godine 1936. prema projektu beogradskog arhitekte i istoričara umetnosti Aleksandra Deroka , podignuto mu je spomen - turbe u haremu kod Karađoz-begove džamije u koje su preneseni i njegovi posmrtni ostaci iz Velikog carinskog harema.[9] Ustaše su spomen-turbe porušile 1941. godine a obnovljeno je posle Drugog svetskog rata. U poslednjem ratu tj. posle povlačenja vojnih i paravojnih srpskih snaga, u junu 1992. godine, spomen-turbe su minirali pripadnici HOS-a. Delimično je obnovljeno 1998. godine.
Đikić sabrana dela, u redakciji dr. Josipa Lešića, objavila je sarajevska izdavačka kuća "Svetlost" u ediciji "Kulturno nasleđe Bosne i Hercegovine" 1971. godine.
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- Pobratimstvo (sa O. Sulejmanpašićem-Despotovićem i A. S. Karabegovićem), Beograd 1900
- Muslimanskoj mladeži, Dubrovnik 1902
- Ašiklije, Mostar 1903
- Sabrana djela, Sarajevo 1971.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ [„Srbi islamske vjeroispovijesti: ‘Ja sam musliman, jezik mi je srpski, po nacionalnosti sam Srbin’ – Poskok.info[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 13. 08. 2014. g. Pristupljeno 13. 08. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć) Srbi islamske vjeroispovijesti: ‘Ja sam musliman, jezik mi je srpski, po nacionalnosti sam Srbin’ – Poskok.info]
- ^ a b „Dogodilo se na današnji dan - 7. 1. | AbrašMEDIA[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 13. 08. 2014. g. Pristupljeno 13. 08. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Vesti online / Štampano izdanje / 27-01-2012 / Feljton / Brat je mio koje vere bio[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 13. 08. 2014. g. Pristupljeno 13. 08. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
- ^ "Politika", Beograd 1927. godine
- ^ Cetinjski vjesnik, Osman Đikić umro, broj 24, ukucati br. str. 96. Cetinje. 1912. Arhivirano iz originala 06. 08. 2016. g. Pristupljeno 26. 05. 2016.
- ^ "Politika", 24. jan. 1938
- ^ "Vreme", 21. maj 1940
- ^ "Politika", 7. mart 1936
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Hamza Humo, Nacionalizam u bos.-herc. književnosti, Sarajevo, 1929.
- „Osman Đikić”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod. 1927.
- Jovo Bakić, Omer-beg Sulejmanpašić-Despotović SRPSTVU, Beograd, 2001.
