Sreten Vukosavljević

Sreten Vukosavljević
Sreten Vukosavljević, poslanik Ustavotvorne skupštine Kraljevine SHS
Lični podaci
Datum rođenja	(1881-03-05)5. mart 1881.
Mesto rođenja	Prijepolje, Osmansko carstvo
Datum smrti	9. avgust 1960.(1960-08-09) (79 god.)
Mesto smrti	Rovinj, NR Hrvatska, FNR Jugoslavija
Profesija	sociolog

Sreten Vukosavljević (Prijepolje, 5. mart 1881 — Rovinj, 9. avgust 1960) bio je srpski i jugoslovenski sociolog, političar i univerzitetski profesor. Učesnik je balkanskih i oba svetska rata.

Biografija

Rođen je 6. marta 1881. godine u Prijepolju, kao Sreten Tmušić, u mladosti je promenio prezime uzevši ime svog dede po ocu Vukosava za osnovu prezimena. Njegovi preci su se doselili iz plemena Kuči u Crnoj Gori, prvom polovinom 19. veka u selo Sopotnica, kod Prijepolja. Posle završetka osnovne škole, kao dobar đak je bio upućen na dalje školovanje. Nižu gimnaziju je učio u Pljevljima, Valjevu i Beogradu, a Učiteljsku školu je završio u Aleksincu.

Od 1901. godine je službovao kao učitelj u selima Timočke krajine, a 1905. je postavljen za upravitelja osnovne škole u Prijepolju. Godine 1909. postaje školski inspektor u Crnoj Gori, a potom 1911. prelazi u Skoplje, gde je bio upravnik srpskih osnovnih škola.

Tokom 1911. i 1912. godine komandovao je četničkim odredom na Javoru. Učestvovao je u Prvom i Drugom balkanskom ratu, 1912. i 1913. godine, a potom i Prvom svetskom ratu, od 1914. do 1918. godine. U toku Balkanskih ratova, bio je komandant dobrovoljaca iz Stare Raške i Polimlja. Sa četnicima je oslobodio Priboj. Učestvovao je u Prvom svetskom ratu, ali optužili su ga 1917. da je član Crne ruke, pa je bio suđen na Solunskom procesu.

Posle završetka rata, bio je postavljen za sreskog načelnika u Kavadaru, a 1919. godine za glavnog poverenika za agrarnu reformu u Skoplju. Za poslanika Narodne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca izabran je na izborima 1920. godine. Dva puta je bio postavljan za državnog podsekretara.

Godine 1925, zbog sve većih neslaganja sa politikom režima, bio je penzionisan u 44. godini i tada se vratio u rodno Prijepolje. Pošto se povukao iz političkog života, potpuno se posvetio naučnom radu — sociologiji sela. Svoje stavove i zapažanja o negativnom pojavama u društvenom životu na selu iznosio je u listovima „Sandžak“, „Carigradski glasnik“, „Vardar“, „Cetinjski vesnik“ i „Politika“. Zbog popularnosti koju je stekao zbog ovih tekstova, u decembru 1939. je postao honorarni predavač ruralne sociologije na Pravnom fakultetu u Beogradu.

Većnici ZAVNO Sandžaka u Pljevljima, novembra 1943. godine. Vukosavljević, šesti sleva, odnosno četvrti zdesna.

Za vreme Drugog svetskog rata, 1943. godine se priključio Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP) i u novembru iste godine je postao predsednik Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS). Bio je učesnik na Drugom zasedanju AVNOJ-a održanom u Jajcu, 29. i 30. novembra 1943. godine, na kom je izabran za člana Predsedništva AVNOJ-a.

Jula 1944. godine, na predlog predsednika Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije maršala Tita, uključen je u sastav Vlade dr Ivana Šubašića, kao ministar ishrane i obnove šuma i rude.

Kada je 7. marta 1945. godine formirana Privremena vlada Demokratske Federativne Jugoslavije, postavljen je za ministra kolonizacije. Posle završetka rata, 1945. godine biran je za narodnog poslanika Narodne skupštine FNR Jugoslavije i člana Prezidijuma Narodne skupštine NR Srbije. Bio je autor Zakona o agrarnoj reformi (1945).

Nosilac je više odlikovanja, među kojima je i Orden narodnog oslobođenja, kojim je odlikovan 26. februara 1945.

U toku Narodnooslobodilačkog rata (NOR), kao partizanski borac mu je poginuo sin Dušan.

Od 1948. do 1951. godine je bio redovni profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, a od 1951. je kao jedan od prvih utemeljivača sociologije u Srbiji i Jugoslaviji. Bio je postavljen za upravnika Instituta za izučavanje sela pri Srpskoj akademiji nauka i umetnosti (SANU), a takođe je bio i dopisni član Jugoslovenske akademije znanosti i umetnosti (JAZU). Objavio je više članaka i rasprava na temu sociologije sela.

Umro je 9. avgusta 1960. u Rovinju, a sahranjen je uz državne počasti u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Literatura

• Enciklopedija Jugoslavije (knjiga osma). „Jugoslovenski leksikografski zavod“, Zagreb 1971. godina.
• Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945 (prvi tom). „Narodna knjiga“ Beograd i „Partizanska knjiga“ Ljubljana, 1980. godina.