Staka Bokonjić
Staka Bokonjić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 27. oktobar 1885. |
| Mesto rođenja | Bosanska Gradiška, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 10. oktobar 1954. (68 god.) |
| Mesto smrti | Sarajevo, FNRJ |
Staka Bokonjić rođena Čubrilović (Gradiška, 27. oktobar 1885 — Sarajevo, 10. oktobar 1954) bila je lekarka, dermatovenerolog.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođena je u Gradišci 27. oktobra 1885. godine, od majke Savke, rođene Lazarević i oca Jove. Majka je bila Krajiškinja,[2] jedan brat joj je bio direktor banke, a drugi sveštenik. Bila je pismena, što je predstavljalo pravu retkost među njenim vršnjakinjama.[3] Otac je bio poreklom iz Krupe na Vrbasu, odakle potiču mnogi Čubrilovići. Otac se bavio trgovinom, učestvovao je u Ustanku 1875–1878 i bio dobrovoljac u Srpsko-turskom ratu 1876.[2]
U porodici je bilo desetoro dece, koji su se rađali prema sledećem redosledu: Jovanka, Čedo, Zdravko, Staka, Veljko, Lepa, Vida, Milorad, Branko i Vaso. Troje prvorođenih su rano umrli.[3]
Kako je otac rano umro (1898), a desetak godina kasnije umrla je i majka, brigu o deci je vodio očev ujak Vaso Vidović,[4] koji je važio za uglednog trgovca u Gradišci. Brigu o mlađoj deci su kasnije preuzeli Veljko i Staka i Vida.[2]
Osnovnu školu je završila u Gradišci, s odličnim uspehom, iz svih predmeta.[3] Gimnaziju je započela u Prvoj, a završila 1905. u Trećoj beograskoj gimnaziji.[1] Na Karlovom univerzitetu u Pragu[3] je 1911. završila studije medicine, kao stipendistkinja Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjete“. Nakon studija je stažirala u Državnoj bolnici u Sarajevu.[1]
Po početku Prvog balkanskog rata 1912, s dozvolom austrougarskih vlasti je radila dobrovoljno u Rezervnoj vojnoj bolnici u Kragujevcu. Bolnica je bila vrlo sređena. Među ranjenicima je bila veoma omiljena. Oni su tvrdili da „leči rečima i pogledom, više nego drugi higijenom i lekovima“. U bolnici je bilo dosta kolega ne mnogo starijih od nje. Posebno se zbližila sa ginekologom Jovom Bokonjićem.[3]
Nakon Sarajevskog atentata 28. juna 1914, njena braća su osuđena zbog veleizdaje, Vaso, kao učesnik u atentatu, na 16 godina najstrožeg zatvora[5] Veljko, zbog pomaganja da se oružje prenese iz Priboja, Tuzlu, na istom suđenju na smrt vešanjem, a Branko u Banjalučkom procesu na 14 teške tamnice.
Austrijska policija je tajno otvorila i pročitala jedno njeno pismo, poslato bratu Branku u Banjaluku, u kome je, izveštavajući ga o Veljkovoj smrti, navela kako im je brat „bio junak i da je mirno umro”. Okružni sud u Sarajevu joj je 26. juna 1915. godine, zbog veličanja zločinstva, izrekao 15 dana zatvora bez prava prigovora. Smatrajući to nedovoljnim, Vrhovni sud je 1. oktobra 1915. tu kaznu povisio na šest nedelja,[6] bez priznavanja olakšica za političke krivce, mada su kao uzroci njenog negativnog političkog stava, navedeni njen rad kao predsednice antiakoholičarskog društva „Pobratimstvo”, te kao potpomažućeg člana „Srpskog Sokola”[7]
U Prvom svetskom ratu je radila u bolnici Milosrdnih sestara u Zagrebu, odakle je pomagala srpskim borcima.[1] Nakon rata, se vratila u Kragujevac, gde se udala za Jovu Bokonjića i sa njim je imala sinove, koji su takođe postali lekari: Nenad, neuropsihijatar i Rajko, internista.[3]
Specijalizovala se za dermatovenerologiju kod profesora Dragutina Mašeka u Zagrebu, a zatim se vratila u Sarajevo, gde je sve do penzije 1948. radila na Dermatovenerološkoj klinici u okviru Državne bolnice.[1]
Sarađivala je u „Liječničkom vjesniku” i bila redovna članica Zbora liječnika Hrvatske, Savonije i Međumurja u Zagrebu (istupila 1923[8]), koji je izdavao taj list.[9] Bila je aktivna u Kolu srpskih sestara, Društvu lekara za Bosnu i Hercegovinu, Materinskom udruženju, Crvenom krstu. Bila je počasni član Francuskog kluba u Sarajevu.[1]
Dobitnik je Ordena Svetog Save IV reda.[1]
Sahranjena je u Sarajevu.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž Malenković 2004, str. 693.
- ^ a b v Balkanika 2000, str. 139.
- ^ a b v g d đ e Babić & 18. 8. 2012.
- ^ Svetlišić & Krajšić 1997.
- ^ Čubrilović 1983.
- ^ Lopušina & 16. 11. 2013.
- ^ Ćorović 2002.
- ^ Vijesnik 1923.
- ^ Vijesnik 1921.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Malenković, Miloš (2004). Srpski biografski rečnik, knjiga 1, A-B. Novi Sad: Matica Srpska. ISBN 978-86-83651-49-8.
- Jelovšek, Vladimir; Thaller, Lujo, ur. (1921). „Imenik članova Zbora u godini 1920.” (PDF). Liječnički Vijesnik. Zagreb: Zbor liječnika Hrvatske, Savonije i Međumurja u Zagrebu. 1. Arhivirano iz originala (PDF) 09. 09. 2017. g. Pristupljeno 8. 9. 2017.
- Svetlišić, Ksenija; Krajšić, Ljiljana (1997). Vuksanović, Miro, ur. Vasa Čubrilović (1987-1990) katalog izložbe. Novi Sad: Biblioteka Matice srpske. Pristupljeno 8. 9. 2017.
- „Vasa Čubrilović (1897–1990) osnivač i prvi direktor Balkanološkog instituta SANU” (PDF). Balkanika. Beograd: Balkanološki institut. XXX - XXXI. 2000. ISSN 2406-0801. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 08. 2017. g. Pristupljeno 4. 9. 2017.
- Babić, Jovan (8. 9. 2012). „Zvijezde Zmijanja: Dr Staka Čubrilović-Bokonjić”. Banja Luka: Zavičajno društvo ”Zmijanje”. Arhivirano iz originala 02. 09. 2017. g. Pristupljeno 2. 9. 2017.
- Ćorović, Vladimir (1920). Crna knjiga: Patnje Srba Bosne i Hercegovine za vreme Svetskog Rata 1914-1918 (1. izd.). Beograd-Sarajevo.
- Lopušina, Marko (16. 11. 2013). „Austrija progonila porodice atentatora”. Večernje Novosti onlajn. Beograd: Kompanija Novosti. Pristupljeno 9. 9. 2017.
- Jelovšek, Vladimir; Thaller, Lujo, ur. (1923). „Razne vijesti - Istupili” (PDF). Liječnički Vijesnik. Zagreb: Zbor liječnika Hrvatske, Savonije i Međumurja u Zagrebu. 3. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 09. 2017. g. Pristupljeno 10. 9. 2017.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
