Strljanica
| Strljanica | |
|---|---|
 | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Bosna i Hercegovina, Evropa |
| Svetska baština Uneska | |
| Unesko oznaka | 01512 |
| Datum upisa | 2020 |
| Lokacija upisa | UNESCO |
Strljanica ili zvanično Dani kosidbe na Kupresu je tradicionalna manifestacija u Kupresu. Dugo je to bio značajan i prepoznatljiv društveni i kulturni događaj na Kupresu. Baštini viševekovni kontinuitet održavanja.[1]
Prema nekim izvorima, održava se od 1687. godine. Strljanica je bilo masovno narodno okupljanje. Na njemu su se devojke „zagledale“, a majstori su pripremili alat potreban za košenje kako bi ga mogli prodati. Stolari, kovači i trgovci prodavali su kose, kosilice, klepce, grablje, testere, brusilice, vile i drugo. Kupci su hteli da isprobaju izložene alate. Proba je prerasla u takmičenje. Brzina, širina i urednost otkosa su bili cenjeni. Najbolji kosac proglašen je za „kosbašom“. Na Kupresu je biti kosbaša najveća čast i ugled, sve do sredine 20. veka, pa čak i još neko vreme. Seno je bilo potrebno za ishranu stoke u dugim i oštrim kupreškim zimama, pa je košnja i skladištenje sena bila najvažnija i presudna aktivnost za opstanak. Zato su najbolji kosci imali reputaciju, a rođenje muškog deteta posebno se slavilo jer je rođen buduća kosac. Među mnogim pobednicima, priča o gorštacima ističe dva neprikosnovena, Đuru Bratića iz Kudilja i Stipu Ćurkovića poznatog kao Rade Sokolov. Od davnina su se na ovim livadama, osim košenja, takmičili i u tradicionalnim sportovima: planinarenje, bacanje kamenja s ramena, konjske trke, skok u dalj 'sa mesta', a zatim je dodato i potezanje konopca.[2]
Danas privlači hiljade posetilaca, a zbog mase, atraktivnosti i raznolikosti sadržaja, događaj je pečat početka letne turističke sezone u Kupresu i širem području. Posebno je jedinstveno Viteško takmičenje kosaca. Takmičenje u košenju trave ručno izrađenom kosom, kao jedinstven izraz nematerijalnog kulturnog nasleđa na ovim prostorima, ali i u drugim tradicionalnim umetnostima, zanatskim i sportskim veštinama, u vezi sa etnografijom kupreškog kraja. 2000 -ih, događaj je proširen velikim međunarodnim festivalom, sa CIOFF sertifikatom i logom. Projektu je dao međunarodni značaj, koji je 2015. i 2016. godine nagrađen visokim pokroviteljstvom UNESCO -a, kao "Primer dobre prakse".[1] U decembru 2020. godine objavljeno je da je Strljanica stavljena na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Jelena (24. 5. 2017). „CIOFF MEĐUNARODNI FESTIVAL “DANI KOSIDBE – KUPRES BiH 2017”. kupres-kultura.org. Arhivirano iz originala 13. 07. 2017. g. Pristupljeno 15. 10. 2021.
- ^ Ante B. (3. 5. 2017). „Višestoljetna tradicijska Kupreška manifestacija “Dan kosidbe na Kupresu – Strljanica”'”. Večernji list. Pristupljeno 15. 10. 2021.
- ^ Špero, Tia (18. 11. 2020). „Natjecanje u kosidbi kršnih momaka Kuprešaka sada je i na UNESCO-voj listi”. vecernji.hr. Večernji list. Pristupljeno 18. 11. 2020.
