Hronologija radničkog pokreta i KPJ 1935.
◄ 1920—1929. | |
1940—1949. ► |
Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za Radnički pokret Jugoslavije i Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ), kao i opšta politička dešavanja koja su se dogodila u Kraljevini Jugoslaviji tokom 1935. godine.
Januar[uredi | uredi izvor]
10. januar[uredi | uredi izvor]
- Centralni komitet KP Jugoslavije, u skladu sa svojom odlukom od 5. januara o formiranju Privremenog rukovodstva SKOJ sa sedištem u Zagrebu, analizirao stanje u Savezu komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) i uputio predlog Izvršnom komitetu Komunističke internacionale da se za sekretara SKOJ postavi Boris Kidrič.[1]
17. januar[uredi | uredi izvor]
- Na Pravnom fakultetu u Beogradu došlo do sukoba između studenata-komunista i studenata-nacionalista, a povod za sukob bili su izbori za Studentsko pravničko društvo, zakazani za 20. januar, za koje se mogao nazreti rezultat u korist studenata-komunista. U sukob se umešala i policija, a Univerzitetski senat je doneo odluku o zatvaranju Univerziteta u periodu od 18. do 23. januara. Sukobi su nastavljeni i narednog dana izbijanjem studentskih demonstracija, nakon kojih je policija uhapsila veću grupu studenata-komunista i 20. januara internirala u logor u Višegradu.[2][1][3]
20. januar[uredi | uredi izvor]
- Vlasti Kraljevine Jugoslavije uputile u logor u Višegradu prvu grupu od 18 studenata-komunista, uhapšenih tokom demonstracija 18. januara. Naredne dve grupa od 28 studenata, u logor su upućene 2. i 3. februara. Pod pritiskom domaće i strane javnosti, logor je raspušten 17. marta, a u njemu se nalazilo ukupno 46 studenata, među kojima su bili — Mirko Tomić, Vukman Kruščić, Uglješa Danilović, Erih Koš, Svetozar Vukmanović, Joža Baruh, Veljko Vlahović, Dragiša Ivanović, Cvijetin Mijatović, Čeda Kruševac i dr.[4][1][5]
26. januar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu izašao prvi broj „Nedeljnih informativnih novina” (NIN), pod uredništvom Svetozara Popovića i Vojislava Vučkovića, koji su pred vlastima predstavljeni kao „vlasnici“, odnosno urednici lista. Stvarni urednik, zadužen od strane KPJ, bio je Veselin Masleša, a članovi redakcije bili su Jovan Popović, Oto Krstanović i Božidar Adžija. U listu su sarađivali i Đorđe Andrejević Kun, Čedomir Minderović, Oto Bihali Merin, Aleksandar Vučo, Hugo Klajn, Radovan Zogović i dr. Vlasti Kraljevine Jugoslavije su 7. septembra 1935, nakon izdatih 26 brojeva, zabranile dalje izlaženje lista. List je obnovljen 7. januara 1951. godine.[1]
Februar[uredi | uredi izvor]
1. februar[uredi | uredi izvor]
- U Beogradu, prilikom štrajka solidarnosti studenata Univerziteta u Beogradu sa zatočenim studentima u logoru u Višegradu, došlo do sukoba između studenata i policije, kod zgrade Pravnog fakulteta (fakultet se nalazio u zgradi današnjeg Filološkog fakulteta na Studentskom trgu). Tom prilikom ubijen je student prava Mirko Srzentić (1912—1935), a nekoliko desetina studenta uhapšeno. Grupa od 12 uhapšenih studenata-komunista je sutradan internirana u logor u Višegradu.[1][6]
11. februar[uredi | uredi izvor]
- U Cetinju, Podgorici, Baru, Ulcinju, Nikšiću, Peći i drugim mestima širom Crne Gore, u periodu od 11. do 18. februara, došlo do velikih narodnih demonstracija, povodom ubistva studenta Mirka Srzentića - tzv „Februarske demonstracije“. Najmasovnije demonstracije izvedene su na Cetinju i u Podgorici. U demonstracijama u Podgorici učestvovali su i đaci Gimnazije i Trgovačke akademije, a povodom demonstracija policija je izvršila masovna hapšenja. Zbog učešća u demonstracijama, iz podgoričke gimnazije isključeno je 47, a kažnjeno oko 150 učenika.[1]
17. februar[uredi | uredi izvor]
- U Peći policija izvršila pretres više stanova učenika pećke gimnazije, radi pronalaženja letka koji je izdao Mesni komitet KPJ, a koji su učesnici organizovano rasturali. Na zahtev policije 12 učenika je isključeno iz gimnazije.[1]
Maj[uredi | uredi izvor]
5. maj[uredi | uredi izvor]
- Održani izbori za Narodnu skupštinu Kraljevine Jugoslavije (u istoriografiji ovi izbori su poznati kao „Petomajski izbori“), na kojima je od 3.908.313 birača glasalo 2.880.964 (73,72%). Pošto je opozicija i dalje bila nezadovoljna izbornim zakonom (ostao nepromenjen od 1931), odlučila je da ne bojkotuje izbore, već da istupi zajedno u koaliciji „Udružena opozicija“, čiji je nosilac liste bio Vlatko Maček. Na izborima je učestvovala i Vladina lista — Jugoslovenska narodna stranka, čiji je nosilac bio predsednik Vlade Bogoljub Jevtić. Takođe, na izborima su učestvovale i dve marginalne liste — ZBOR Dimitrija Ljotića i Staroradikalska lista Božidara Maksimovića. Rezultat izbora bio je sledeći — „Vladina lista“ osvojila je 1.748.024 glasova (60,65%) i 303 mandata, a lista „Ujedinjene opozicije“ 1.075.389 glasova (37,32%) i 67 mandata (izborni zakon favorizovao je onu listu koja osvoji prostu većinu glasova). CK KP Jugoslavije, koji se tada nalazio izvan zemlje, doneo je preporuku članstvu da na izborima glasa za listu „Ujedinjene opozicije“.[7]
19. maj[uredi | uredi izvor]
- U Podgorici održana Druga pokrajinska konferencija SKOJ za Crnu Goru. U vreme održavanja Konferencije u Crnoj Gori je bilo 380 članova SKOJ, svrstanih u 11 mesnih komiteta i 84 ćelija SKOJ. Na Konferenciji je izabran novi Pokrajinski komitet SKOJ za Crnu Goru, Boku, Sandžak, Kosovo i Metohiji u sastavu — Vaso Zlatičanin, sekretar, Blažo Jovanović i Đoko Pejović.[8]
Jun[uredi | uredi izvor]
9. jun[uredi | uredi izvor]
- U Splitu, od 9. do 11. juna, održan Splitski plenum CK KPJ, kome je prisustvovalo 15 delegata, a iz CK KPJ bili su prisutni Milan Gorkić, Blagoje Parović i Karlo Hudomalj. Odluka o potrebi održavanja plenuma doneta je na sednici CK KPJ od 25. marta, nakon dolaska Blagoja Parovića iz Moskve, jer je trebalo razraditi novu političku liniju i izvršiti pripreme za Sedmi kongres Kominterne. Parović je na Plenumu podneo Referat o frontu narodne slobode, u kome je izneo da će buduće revolucije biti narodne revolucije. Održani su i referati o potrebi osnivanja KP Hrvatske i KP Slovenije.[8]
24. jun[uredi | uredi izvor]
- Formirana nova Vlada Kraljevine Jugoslavije na čijem se čelu nalazio Milan Stojadinović, predsednik Jugoslovenske radikalne zajednice (Vlada je postojala do 5. februara 1939. kada je zamenila Vlada Dragiše Cvetkovića.
27. jun[uredi | uredi izvor]
- Centralni komitet KPJ objavio odluku o formiranju Zemaljskog biroa (Zembilj) KPJ, koji je stvoren na osnovu odluke donete na Četvrtoj zemaljskoj konferenciji, decembar 1934. godine. CK KPJ je novembra 1934. doneo prvu odluku o formiranju Zemaljskog biroa, ali ona nije sprovedena u delo, pa je nova odluka doneta nakon Splitskog plenuma. Zemaljski biro bio je operativni borio Centralnog komiteta za neposredno rukovođenje radom partijskih organizacija, a sačinjavali su ga — Srđa Prica, Drago Marušić, Boris Kidrič i Đorđe Mitrović, sekretar.[8]
29. jun[uredi | uredi izvor]
- U okolini Zagreba, održana Pokrajinska konferencija SKOJ za Hrvatsku i Slavoniju, na kojoj su sumirani rezultati rada na obnovi organizacija nakon Šestojanuarske diktature. U vreme održavanja Konferencije na području Hrvatske i Slavonije delovalo je oko 400 članova SKOJ organizovanih u 18 fabričkih, 6 uličnih, 12 seoskih, 20 studentskih i 22 srednjoškolske ćelije.[9]
kraj juna[uredi | uredi izvor]
- U blizini Solina, održana Pokrajinska konferencije SKOJ za Dalmaciju, kojoj je prisustvovalo oko 25 delegata iz Splita i okoline, kao i Vladimir Bakarić, član Privremenog rukovodstva SKOJ. Na Konferenciji su usvojeni novi zadaci i izabrano novo rukovodstvo Pokrajinskog komiteta SKOJ — Lovro Kurir, sekretar, Pjero Šegvić, Zdenka Šegvić, Vjeko Ivanišević i Roko Peračić.[9]
Jul[uredi | uredi izvor]
25. jul[uredi | uredi izvor]
- U Moskvi, od 25. jula do 21. avgusta, održan Sedmi kongres Komunističke internacionale (Kominterna).[10]
Avgust[uredi | uredi izvor]
30. avgust[uredi | uredi izvor]
- U Zagrebu, 30. i 31. avgusta, održana Četvrta zemaljska konferencija SKOJ, kojoj je prisustvovalo 14 delegata, 3 člana Privremenog rukovodstva SKOJ, 2 instruktora SKOJ i predstavnik CK KPJ. Konferencijom je rukovodio Boris Kidrič, koji se od maja 1935. nalazio na čelu Privremenog rukovodstva SKOJ. Tokom Konferencije podneta su četiri referata — O radu i zadacima SKOJ, s posebnim osvrtom na Narodni front slobode i Rad SKOJ među studentskom i đačkom omladinom, Borisa Kidriča; Rad SKOJ među seljačkom omladinom, Ivan Saboleka i Rad SKOJ na marksističko-lenjinsitičkom vaspitanju, Franca Čepelnika. Na Konferenciji je izabran SK SKOJ, od 15 članova, u koji su ušli — Boris Kidrič, sekretar, Ivan Sabolek, Vladimir Bakarić i dr.[11]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Hronologija 1 1980, str. 225.
- ^ Vukmanović 1971, str. 46—52.
- ^ Kovačević 2006, str. 152.
- ^ Vukmanović 1971, str. 53—55.
- ^ Kovačević 2006, str. 153–157.
- ^ Kovačević 2006, str. 156.
- ^ Hronologija 1 1980, str. 228.
- ^ a b v Hronologija 1 1980, str. 229.
- ^ a b Hronologija 1 1980, str. 230.
- ^ Hronologija 1 1980, str. 231.
- ^ Hronologija 1 1980, str. 233.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pregled istorije Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Institut za izučavanje radničkog pokreta. 1963. COBISS.SR 54157575
- Vukmanović, Svetozar Tempo (1971). Revolucija koja teče tom I. Beograd: Komunist. COBISS.SR 95490311
- Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom I 1919—1941. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 1539739342
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Izdavački centar „Komunist”; Narodna knjiga; Rad. 1985. COBISS.SR 68649479
- Kovačević, Jelena (2006). „Studenti Beogradskog univerziteta u logoru u Višegradu 1935.”. Glasnik Udruženja arhivskih radnika Republike Srpske. 8: 151—158.
Hronologija radničkog pokreta, Saveza komunista i Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije | ||
|---|---|---|
Hronologija je podeljena na tri oblasti — Hronologija radničkog pokreta i KPJ (1919—1941), Hronologija Narodnooslobodilačke borbe (1941—1945) i Hronologija SFRJ i SKJ (1945—1992) | ||
| do 1899. | .svg) .svg) | |
| 1900—1919. | ||
| 1920—1929. | ||
| 1930—1939. | ||
| 1941—1949. | ||
| 1950—1959. | ||
| 1960—1969. | ||
| 1970—1979. | ||
| 1980—1983. | ||
| 1990—1992. | ||
