Carigradski univerzitet

Bista cara Teodosija II, osnivača Carigradskog univerziteta, muzej Luvr

Carski univerzitet u Carigradu, poznat i kao Pandidakterion (grčki: Πανδιδακτήριον) je bio univerzitet vizantijske prestonice koji je postojao u periodu od 425. do 1453. godine. Osnovao ga je vizantijski car Teodosije II, a po turskom osvajanju Carigrada je pretvoren u Univerzitet u Istanbulu.

Istorija

Vizantijski car Teodosije II (408-450) vladao je pod uticajem svoje energične sestre Pulherije, a zatim i pod uticajem svoje supruge Atenaide-Evdokije. Atenaida je bila ćerka jednog paganskog profesora retorike u Atini. Atenaida se predala novoj veri, a kao književnica je pisala i svetovne i crkvene pesme. Njenom uticaju treba pripisati to što je Teodosije 425. godine u Carigradu, reorganizacijom i proširivanjem visoke škole iz vremena Konstantina Velikog, osnovan univerzitet (Pandidakterion) na Kapitolu. Carigradski univerzitet postao je najvažnije kulturno žarište Vizantijskog carstva. Na njemu su predavali deset grčkih i deset latinskih profesora gramatike, pet grčkih i tri latinska profesora retorike, jedan filozof i dva pravnika. Univerzitet je zvanično osnovan 27. februara 425. godine. Usled nedostatka izvora teško je pratiti dalji razvoj Carigradskog univerziteta. Poznato je da je neku vrstu visokoškolske ustanove obnovio na Magnavarskom dvoru cezar Varda, ujak cara Mihaila III, sredinom 9. veka. Period novog opadanja počinje sa latinskim osvajanjem Carigrada u Četvrtom krstaškom ratu 1204. godine. Univerzitet je opstao pod zaštitom crkve sve do 1453. godine. Nakon osmanskog osvajanja Carigrada, sultan Mehmed II ga je pretvorio u Istanbulski univerzitet koji postoji i danas i predstavlja prvu visokoškolsku instituciju osmanske prestonice.

Izvori

• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.