Gospodar kancelarija ili kancelar (lat.Magister officiorum) bila je titula načelnika centralne administracije poznog Rimskog carstva u doba Dominata (293-476). Posle pada Zapadnog rimskog carstva (476), funkcija se održala u Vizantiji još neko vreme.[1] U drugoj polovini 8. veka njegove dužnosti preuzeo je logotet droma[2].
Reformama cara Dioklecijana (293-305) i Konstantina Velikog (324-337) čitavo Rimsko carstvo bilo je podeljeno u 4 pretorijanske prefekture (Istok, Ilirik, Italija i Galija), koje su se dalje delile na dijeceze (ukupno 14), a ove na provincije (ukupno oko 120). Kako bi se smanjila moć lokalnih zapovednika i mogućnost pobune protiv centralne (carske) vlasti, Dioklecijanov i Konstantinov upravni sistem uveo je načelno odvajanje vojne i civilne vlasti: vojna vlast u prefekturama bila je u rukama duksa (lat.dux), a civilna uprava bila je u nadležnosti pretorijanskog prefekta (dijecezama su upravljali vikari, a provincijama namesnici). Da bi se moć pretorijanskih prefekata dodatno smanjila, Rim i Carigrad bili su izuzeti iz njihove nadležnosti i potčinjeni svojim gradskim prefektima.[1]
Vlast provincijskih namesnika pretrpela je još veće ograničenje izgrađivanjem centralne uprave u doba cara Konstantina Velikog (324-337). Najuticajniji predstavnik centralne uprave bio je Magister officiorum. Od skromnih početaka on se uzdigao do velike moći, i to pre svega na račun prefektura, pošto su officia, kancelarije pojedinih upravnih organa (ministarstava) sa njihovim bezbrojnim činovnicima, bile točkovi birokratske upravne mašine. Njegov sopstveni officium činili su takozvani agentes in rebus, koji obilaze provincije kao carski kuriri, a ujedno kao agenti vrše i obaveštajnu službu, ispitujući rad i raspoloženje činovnika i podanika. Bilo je to veoma obimno telo koje je u 5. veku, samo u istočnom delu Carstva, brojalo preko 1.200 funkcionera.[1]
Povrh toga, kancelar je bio odgovoran za carevu ličnu bezbednost i zato je bio zapovednik carske garde, zvane palatinci (lat.sholae palatinae). Istovremeno, on je rukovodio celokupnim dvorskim ceremonijalom, a otuda je proisticala još jedna važna politička funkcija: primanje stranih poslanstava i uopšte briga o odnosima sa stranim državama. Najzad, od 4. veka kancelar rukovodi i poštanskim saobraćajem (lat.cursus publicus), koji je ranije spadao u nadležnost pretorijskih prefekata.[1]
