Agiazma

Agiazma je posuda za čuvanje osvećene vode na Bogojavljenje. Uobičajeno, agiazma se pogrešno naziva krstionicom. U ovoj posudi se, tokom godine, čuvala voda osvećena na Bogojavljenje. Prema svetootačkom učenju, ta voda nije bila kvarljiva. Imala je čudotvorna svojstva. Čin osvećenja vršen je na večernji uoči Bogojavljenja, a obuhvatao je dva vodoosvećenja: večernje i jutarnje. Večernje se obavljalo nad agiazmom.

Istorijat

Agiazma u porti manastira Žiča

U pripratama crkava sačuvali su se brojni primerci srednjovekovnih agiazmi. To su kameni polukružni recipijenti sa kalotastim poklopcem postavljenim na niskom stubu. Verovatno najstarija agiazma nalazila se pred zapadnom fasadom Bogorodičine crkve u Studenici. Iz perioda 13. i, naročito, 14. veka sačuvan je znatan broj ovih posuda (Mileševa, Hilandar, Sopoćani, Pećka patrijaršija, Dečani, Lesnovo, Treskavac). Mermerna agiazma kir Matera iz Markovog manastira redak je primer agiazme sa očuvanim natpisom. Potiče iz 1393. godine. U srpskim srednjovekovnim crkvama agiazme su se, po pravilu, nalazile na južnoj strani priprate. Dva vodoosvećenja propisuju se i u srpskim tipicima iz 14. veka - tipiku arhiepiskopa Nikodima (1319) i Hilandarskom tipiku iz vremena vladavine cara Dušana.

Literatura

• Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade, ur. (1999). Leksikon srpskog srednjeg veka (The Lexicon of Serbian Middle Ages). Beograd: Knowledge.