Bakingamska palata

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Bakingamska palata
Bakingamska palata i spomenik kraljice Viktorije
Bakingamska palata i spomenik kraljice Viktorije
Bakingamska palata i spomenik kraljice Viktorije
Informacije
Lokacija Ujedinjeno Kraljevstvo London, Ujedinjeno Kraljevstvo
Status završena
Sagrađena 1703.
Aerial view of the palace with crowds outside celebrating Elizabeth II's official 90th birthday
Pogled iz vazduha na Bakingemsku palatu tokom zvanične proslave 90. rođendana kraljice Elizabete II 2016. Glavna fasada, istočni front, prvobitno je završena 1850. godine, a preuređena je 1913. od strane Aston Veba.

Bakingamska palata (engl. Buckingham Palace)[1] je dom britanskih monarha, kao i poznata turistička atrakcija Londona.[a][2] Sagrađena je 1703. godine, a kralj Džordž III ju je 1762. pretvorio u ličnu rezidenciju. Dom britanskih monarha postaje 1837. godine, kada je na vlast došla kraljica Viktorija.[3]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pre 1624.[uredi | uredi izvor]

U srednjem veku, mesto buduće palate činilo je deo poseda Eburi (koji se takođe naziva Ija). Močvarno tlo je natapala reka Tajbern, koja i danas teče ispod dvorišta i južnog krila palate.[4] Tamo gde je reka bila prelazna (kod Kravljeg Forda), izraslo je selo Ija kros. Vlasništvo nad lokacijom je mnogo puta menjalo ruke; vlasnici su bili Edvard Ispovednik i njegova supruga kraljica Edit od Veseksa u kasno saksonsko doba, a nakon normanskog osvajanja, Vilijam Osvajač. Vilijam je dao ovo mesto Džefriju de Mandevilu, koji ga je zaveštao monasima Vestminsterske opatije.

Godine 1531, Henri VIII je stekao bolnicu Svetog Džejmsa, koja je postala palata Svetog Džejmsa,[5] od Iton koledža, a 1536. je preuzeo posed Eberi od Vestminsterske opatije.[6] Ovi transferi su vratili lokaciju Bakingemske palate u kraljevske ruke po prvi put otkako ju je Vilijam Osvajač poklonio skoro 500 godina ranije.[7] Razni vlasnici su ga iznajmljivali od kraljevskih zemljoposednika, a slobodno vlasništvo je bilo predmet žestokih spekulacija tokom 17. veka. Do tada je staro selo Ija kros odavno propalo, a područje je uglavnom bilo pustoš.[8] Pošto mu je bio potreban novac, Džejms I je prodao deo krunskih slobodnih poseda, ali je zadržao deo lokacije na kojoj je osnovao dudovu baštu od four-acre (1,6 ha) za proizvodnju svile. (Ovo je u severozapadnom uglu današnje palate.)[9] Klement Voker u Anarchia Anglicana (1649) govori o „novopodignutim sodomama ... u vrtu Malberi kod K. Džejmsa“; ovo sugeriše da je to možda bilo mesto razvrata. Konačno, u kasnom 17. veku, slobodno vlasništvo je nasledila velika naslednica Meri Dejvis od tajkuna ser Hju Odlija.

Prve kuće na lokalitetu (1624–1761)[uredi | uredi izvor]

Bakingamska palata, c. 1710

Verovatno je prva kuća podignuta na tom mestu bila kuća ser Vilijema Blejka, oko 1624. godine.[10] Sledeći vlasnik je bio lord Goring, koji je od 1633. proširio Blejkovu kuću, koja je postala poznata kao Goringova kuća, i razvio veći deo današnje bašte, tada poznate kao Goringova velika bašta.[11][12] On, međutim, nije dobio pravo na vlasništvo nad baštom dudova. Bez znanja Geringa, 1640. godine dokument „nije uspeo da prođe Veliki pečat pre nego što je Čarls I pobegao iz Londona, što je trebalo da se obavi za legalno izvršenje“.[13] Upravo je ovaj kritični propust pomogao britanskoj kraljevskoj porodici da povrati slobodno vlasništvo pod Džordžom III.[14] Kada je nesmotreni Goring propustio da plati svoju kiriju,[15] Henri Benet, 1. grof od Arlingtona je bio u mogućnosti da kupi zakup Goringove kuće i on ju je preuzimao kada je ona izgorela 1674,[12] nakon čega je sagradio Arlingtonsku kuću na toj lokacija — mestu južnog krila današnje palate — sledeće godine.[12] Godine 1698, Džon Šefild je preuzeo zakup. On je kasnije postao prvi vojvoda od Bakingema i Normanbija.[16] Bakingemska kuća je izgrađena za Šefilda 1703. godine po projektu Vilijama Vinda. Izabrani stil je bio veliki centralni blok sa tri sprata sa dva manja bočna krila za poslugu.[17] Na kraju ju je prodao Bakingemov vanbračni sin, ser Čarls Šefild, 1761.[18] Džordžu III za 21.000 funti.[19][20][b] Šefildov najam nad baštom dudova, čije je slobodno vlasništvo još uvek bilo u vlasništvu kraljevske porodice, trebalo je da istekne 1774. godine.[21]

Od Kraljičine kuće do palate (1761–1837)[uredi | uredi izvor]

Pod novim kraljevskim vlasništvom, zgrada je prvobitno bila zamišljena kao privatno sklonište za suprugu Džordža III, kraljicu Šarlotu, i prema tome je bila poznata kao Kraljičina kuća. Preuređenje strukture počelo je 1762. godine.[22] Godine 1775. Zakonom parlamenta je regulisana imovina kraljice Šarlote, u zamenu za njena prava na obližnju kuću Somerset,[23][v] i 14 od njenih 15 dece je rođeno tamo. Deo nameštaja je prenet iz Karlton kuće, a drugi je kupljen u Francuskoj nakon Francuske revolucije[24] iz 1789. Dok je palata Svetog Džejmsa ostala zvanična i ceremonijalna kraljevska rezidencija,[23] naziv „Bakingemska palata“ je korišćen od najmanje 1791.[25] Nakon stupanja na presto 1820. godine, Džordž IV je nastavio renoviranje sa namerom da stvori mali, udoban dom. Međutim, 1826. godine, dok su radovi bili u toku, kralj je odlučio da kuću preuredi u palatu uz pomoć svog arhitekte Džona Neša.[26] [3]Spoljna fasada je dizajnirana, imajući u vidu francuski neoklasični uticaj koji je preferirao Džordž IV. Cena renoviranja je dramatično porasla, a do 1829. ekstravagancija Nešovog dizajna je rezultirala njegovim uklanjanjem sa mesta arhitekte. Nakon smrti Džordža IV 1830. godine, njegov mlađi brat Vilijam IV je angažovao Edvarda Blora da završi posao..[27][28] Vilijam se nikada nije uselio u palatu. Nakon što je Vestminsterska palata uništena u požaru 1834. godine, on je ponudio da se Bakingemska palata pretvori u novi dom parlamenta, ali je njegova ponuda odbijena.[29]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ By tradition, the British Royal Court is officially resident at St James's Palace, which means that, while foreign ambassadors assuming their new position are received by the British sovereign at Buckingham Palace, they are accredited to the "Court of St James's Palace". This anomaly continues for the sake of tradition, as Buckingham Palace is to all intents and purposes the official residence. See History of St James's Palace (Official website of the British Monarchy).
  2. ^ The purchase price is given by Wright p. 142 as £28,000.
  3. ^ The tradition persists of foreign ambassadors being formally accredited to "the Court of St James's", even though it is at Buckingham Palace that they present their credentials and staff to the monarch upon their appointment.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Buckingham”. Collins Dictionary. Pristupljeno 22. 5. 2021. 
  2. ^ „Buckingham Palace”. Royal Household. 12. 11. 2015. Pristupljeno 21. 4. 2016. 
  3. ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 97. ISBN 86-331-2075-5. 
  4. ^ Goring 1937, str. 15
  5. ^ Goring 1937, str. 28
  6. ^ Goring 1937, str. 18
  7. ^ „Chapter 1: The Acquisition of the Estate”. The Grosvenor Estate in Mayfair. Survey of London. 39. London County Council. 1977. str. 1—5. Arhivirano iz originala 13. 12. 2009. g. Pristupljeno 3. 2. 2009. 
  8. ^ Wright 1999, str. 76–78
  9. ^ Goring 1937, str. 31, 36
  10. ^ Wright 1999, str. 83
  11. ^ Goring, Chapter V
  12. ^ a b v Harris, de Bellaigue & Miller 1968, str. 21
  13. ^ Wright 1999, str. 96
  14. ^ Goring 1937, str. 62
  15. ^ Goring 1937, str. 58
  16. ^ „Who built Buckingham Palace?”. Royal Collection Trust. Arhivirano iz originala 24. 6. 2017. g. Pristupljeno 8. 3. 2016. 
  17. ^ Harris, de Bellaigue & Miller 1968, str. 22
  18. ^ Robinson, str. 14
  19. ^ Mackenzie 1953, str. 12
  20. ^ Nash 1980, str. 18 harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFNash1980 (help)
  21. ^ Mackenzie 1953, str. 12
  22. ^ Harris, de Bellaigue & Miller 1968, str. 24
  23. ^ a b Old and New London. 4. Cassell, Petter & Galpin. 1878. str. 61—74. Arhivirano iz originala 08. 10. 2010. g. Pristupljeno 10. 06. 2022. 
  24. ^ Jones, str. 42
  25. ^ Burke, Edmund, ur. (1791). The Annual Register. str. 8. Pristupljeno 25. 9. 2016. „Buckingham-palace was the dwelling house of the king.” 
  26. ^ Harris, de Bellaigue & Miller 1968, str. 30–31
  27. ^ Harris, de Bellaigue & Miller 1968, str. 33
  28. ^ „The Royal Residences > Buckingham Palace > History”. www.royal.gov.uk. Arhivirano iz originala 28. 3. 2010. g. 
  29. ^ Ziegler 1971, str. 280

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Bakingamska palata na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бакингамска_палата&oldid=27553717”