Vaspitanje u Antičkoj Atini
Atina je bila trgovačka država kojom je vladala pretežno trgovačka aristokratija. Teške borbe za vlast između zemljoposedničke i trgovačke aristokratije primorale su aristokratiju da računa na politički slobodan narod i da ga iskoristi u svoje svrhe. Ova zaoštrenost klasne borbe u Atini takođe je primoravala vladajuću trgovačku aristokratiju da uspostavi demokratski oblik vlasti. Otuda neprestane borbe između aristokratije i demokratije, koje su proizilazile iz sve veće i veće imovinske nejednakosti. Robovlasnička demokratija postigla je u Atini vrhunac, i to naročito za vreme Perikla u V veku pre n.e. Njena osnova je bila politička jednakost svih slobodnih građana pred zakonom. Atina je u to doba doživela ekonomski ( trgovačke veze ) i kulturni ( filozofija i umetnost ) procvat. Zbog toga je sasvim prirodno što se atinsko vaspitanje prilično razlikovalo od spartanskog vaspitanja, što su u atinskom vaspitanju, naročito kasnije, mnogo više isticali formiranje duševnih snaga i što je odnos između države i pojedinaca, s obzirom na vaspitanje, bio slobodniji nego u Sparti. To se odražavalo u sadržini, metodama i organizaciji atinskog vaspitanja. Vaspitni cilj je naravno i u Atini bio: vaspitati dobre građane, ali na način koji odgovara karakteru trgovačke i visoko kulturne atinske države. [1]
Atinski sistem vaspitanja[uredi | uredi izvor]
Vaspitanje u Atini rezultat je, u prvom redu, bogatog društvenog i ekonomskog života. Državi su bili potrebni ljudi koji su, pored vojničkog dobijali i široko opšte obrazovanje: poznavanje filozofije, politike, umetnosti, nauke i sl. Prvi put je u jednoj antičkoj državi postavljen ideal harmonijski razvijene ličnosti. Iako vaspitanje omladine nije bila stvar države, ipak je država određivala opšti smer vaspitanja, vodila računa o privatnim školama . [2]
Atinski sistem vaspitanja je predviđao:
- do 7. god vaspitanje u porodici
- od 7. do 14. godine škole gramatista i kitarista
- od 13. godine palestre
- od 16. do 18. godine gimnazija
- od 18. do 20. godine efebe
Vaspitanje u porodici[uredi | uredi izvor]
Atinski sistem vaspitanja predviđao je da se deca slobodno rođenih do sedme godine vaspitavaju u porodici. Vaspitavali su ih robovi, odnosno ropkinje. U ovo doba starali su se pre svega o telesnom razvoju, ali nisu zanemarivali ni sklonosti deteta prema igranju, ni njegov početni rad ni njegov umni razvoj i tazvoj njegove fantazije. Poznato je da su deci omogućavali razne igre ( bacanje kocke i lopte ), da su im davali igračke ( lutke, konjiće, svirale ), da su deca od plute izgrađivala, na primer, čamčiće, a od voska kućice i slično, da su im robovi pričali priče i učili ih lepom ponašanju. Devojčice su i posle navršene sedme godine ostajale kod kuće gde su se vaspitavale pod majčinim nadzorom, u prvom redu u domaćinskim poslovima, ali i u igranju i pevanju, tako da bi o praznicima mogle učestvovati u svečanostima. Samo izuzetno učile su i čitanje i pisanje.
Škole gramatista i škole kitarista[uredi | uredi izvor]
Sa navršenih sedam godina dečaci su odlazili u škole gramatista i škole kitarista i u njima ostajali približno do četrnaeste godine. Škole, koje su bile privatne su isključivo pohađala deca slobodnih građana, čije su troškove snosili đački roditelji. Te škole su bile odvojene, i dečaci su posećivali obe ujedno, ili najpre školu gramatista, pa zatim školu kitarista. U školi gramatista deca su učila da čitaju, pišu i da računaju. Nastava je bila mehanička, deca su pisala po diktatu i izgovarala reči za učiteljem. Pri računanju upotrebljavali su osim prstiju i kamenčiće i računaljke. Ipak, zbog nedostataka odgovarajućih i podesnih znakova za cifre gotovo da nisu dalje išli od sabiranja i oduzimanja. Nastava nije bila kolektivna, nego individualna. U školi kitarista učili su muziku, literaturu i recitovanje stihova, najčešće iz grčkih epova '' Ilijada '' i '' Odiseja ''. Dečaka je od kuće do škole pratio rob, nazvan Pedagog ( paidagogos - onaj koji vodi dete ). Učili su da sviraju na liri ( sa 4 do 7 žica ) i na kitari, da pevaju neke lirske i epske pesme, a uz pevanje su i igrali. Muzička nastava bila je sastavni deo obrazovanja.
Palestre[uredi | uredi izvor]
Sa 13 godina za dečake je počinjala obuka u palestri gde se sticala svestrana fizička spremnost . Naime, tokom 2-3 godine vežbalo se trčanje, skakanje, bacanje koplja, bacanje diska i rvanje ( pentatlon ). Pretpostavlja se da su deca uporedo sa obukom u palestri produžavala da uče kod gramatista i kitarista sve do 14. godine. Cilj ovog vaspitanja bio je u tome da kod dečaka razviju telesnu lepotu, snagu i gipkost. Radom u palestri besplatno su rukovodili najugledniji ljudi grada, jer je to bila počasna dužnost.
Gimnazija[uredi | uredi izvor]
Najbogatiji roditelji slali su svoje sinove u gimnazije. Te škole je delimično potpomagala država. Pored telesnog vaspitanja u gimnazijama su negovali i razgovore pomoći kojih se omladina vaspitavala politički, umetnički i filozofski ( naročito posle profesionalnih učitelja koje zovemo sofistima ).
Efebe[uredi | uredi izvor]
Atinski mladići su od 18. do 20. godine nastavljali obuku u efebi. Njihovi glavni zadaci su bili da dobiju vojno obrazovanje, da se vežbaju u ratnim pohodima, da vrše službu u gradskim posadama i u pograničnim stražama, da nauče pomorstvo i da učestvuju u državnim svečanostima, učili su da grade ratna utvrđenja, vežbali se u marševanju itd.
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]