Vizuelni korteks
| Vizuelni korteks | |
|---|---|
 Prikazani su dorzalni tok (zeleno) i ventralni tok (ljubičasta). Oni potiču iz primarnog vizuelnog korteksa. | |
| Detalji | |
| Deo | Centralni nervni sistem |
| Lokacija | Potiljačni režanj |
| Funkcija | Obrada vizuelnih informacija |
| Identifikatori | |
| Latinski | Cortex visualis |
| MeSH | D014793 |
| NeuroLex ID | nlx_143552 |
| FMA | 242644 |
| Anatomska terminologija | |
Vizuelni korteks mozga je oblast moždane kore koja obrađuje vizuelne informacije. Nalazi se u okcipitalnom režnju. Senzorni unos koji potiče iz očiju putuje kroz lateralno genikulativno jezgro u talamusu, a zatim stiže do vizuelnog korteksa. Područje vizuelnog korteksa koje prima senzorni unos od lateralnog genikulatnog jezgra je primarni vizuelni korteks, takođe poznat kao vizuelna oblast 1 (V1), Brodmanova oblast 17 ili prugasti korteks. Ekstrastrijska područja se sastoje od vizuelnih oblasti 2, 3, 4 i 5 (poznate i kao V2, V3, V4 i V5, ili Brodmanova oblast 18 i sva Brodmanova oblast 19).
Obe hemisfere mozga uključuju vizuelni korteks; vizuelna kora u levoj hemisferi prima signale iz desnog vidnog polja, a vizuelna kora u desnoj hemisferi prima signale iz levog vidnog polja.
Vizuelni putevi[uredi | uredi izvor]
Signal koji svetlost generiše u fotoreceptorima prostire se kroz mrežnjaču i aktivira ganglijske ćelije. Glavno naredno mesto kuda stižu signali iz mrežnjače nalazi se u centru koji se naziva talamus, a odatle signali stižu iz okcipitalnog (potiljačnog) korteksa. Nervni put kojim signali stižu od mrežnjače do talamusa čine optički nerv i optički trakt, a put kojim signal stiže od talamusa do korteksa naziva se optička radijacija. Osim ovog glavnog puta, informacija iz mrežnjače stiže na još neka mesta u mozgu. Nervna vlakna čiji snop čini optički nerv su aksoni ganglijskih ćelija. Svaki od dva optička nerva sadrži i do milion vlakana.[1]
Optička hijazma je struktura gde se dva optička nerva ukrštaju. U hijazmi, dva snopa vlakana ne spajaju se fizički, već prolaze jedni mimo drugih. Kod ljudi i drugih sisara je ukrštanje kombinovano, odnosno jedan deo nervnih vlakana se prostire kontralateralno, a drugi ipsilateralno. Način prostiranja nervnih vlakana zavisi od koje polovine mrenjače potiču.[2]
Supkortikalni vizuelni centri[uredi | uredi izvor]
Posle hijazme, optički nervi se ne nazivaju nervima, već optički traktusi ili trakti. Aksoni ganglijskih ćelija stižu iz oka u nekoliko subkortikalnih centara u levoj i desnoj moždanoj hemisferi. Najveći deo vlakana odlazi glavnim putem i stiže u talamus, i to u njegov deo koji se zove bočna kolenasta tela, odnosno lateralni genikulatni nukleusi (LGN). Postoje dva LGN-a, jedan u levoj, a drugi u desnoj polovini mozga. Naziv ovog centra potiče od toga što se taj deo nalazi sa bočne strane talamusa, a slojevi od kojih se sastoji nisu ravni već povijeni, pa podsećaju na malo koleno. Manji deo vlakana odlazi u centre pod imenom gornje kvržice, područja koja kontrolišu mišiće koji pokreću oči. Preostali deo vlakana odlazi u druga područja mozga koja igraju ulogu u vizuelnom opažanju. Na primer, jedan deo vlakana nosi informaciju o količini svetlosti koja pada na mrežnjaču, čini deo refleksnog luka kojim se kontroliše veličina otvora zenice.[2]
Vizuelni korteks[uredi | uredi izvor]
Primarni vizuelni korteks[uredi | uredi izvor]
Primarni vizuelni korteks je najviše proučavana vizuelna oblast u mozgu. Kod sisara se nalazi u zadnjem polu potiljačnog režnja i predstavlja najjednostavnije, najranije kortikalno vizuelno područje. Veoma je specijalizovan za obradu informacija o statičnim i pokretnim objektima i odličan je u prepoznavanju obrazaca.
Primarni vizuelni korteks, koji je definisan svojom funkcijom ili stadijumom u vizuelnom sistemu, približno je ekvivalentan prugastom korteksu, takođe poznatom kao Brodmanova oblast 17, koja je definisana njegovom anatomskom lokacijom. Naziv „prugasti korteks“ potiče od Genarijeve linije, karakteristične pruge vidljive golim okom[3] koja predstavlja mijelinizovane aksone iz bočnog genikulisanog tela koje završava slojem 4 sive materije.
Primarni vizuelni korteks je podeljen na šest funkcionalno različitih slojeva, označenih od 1 do 6. Sloj 4, koji prima najviše vizuelnog inputa od lateralnog genikulacionog nukleusa (LGN), dalje je podeljen na 4 sloja, označena sa 4A, 4B, 4Cα, i 4Cβ. Sublamina 4Cα prima uglavnom magnocelularni ulaz od LGN, dok sloj 4Cβ prima ulaz od parvocelularnih puteva.[4]
Prosečan broj neurona u primarnom vizuelnom korteksu odraslog čoveka na svakoj hemisferi je procenjen na 140 miliona.[5]
Sekundarni vizuelni korteks[uredi | uredi izvor]
Vizuelno područje V2, ili sekundarni vizuelni korteks, takođe nazvan prestrijatni korteks,[6] je drugo glavno područje u vizuelnom korteksu i prvi region u oblasti vizuelne asocijacije. Prima jake veze unapred od V1 (direktne i preko pulvinara) i šalje jake veze na V3, V4 i V5. Takođe šalje jake povratne veze na V1.
Što se tiče anatomije, V2 je podeljen na četiri kvadranta, dorzalni i ventralni prikaz u levoj i desnoj hemisferi. Zajedno, ova četiri regiona pružaju kompletnu mapu vizuelnog sveta. V2 ima mnogo zajedničkih svojstava sa V1: ćelije su podešene na jednostavna svojstva kao što su orijentacija, prostorna frekvencija i boja. Odgovori mnogih V2 neurona su takođe modulisani složenijim svojstvima, kao što su orijentacija iluzornih kontura, binokularni disparitet i da li je stimulus deo figure ili zemlje. Nedavna istraživanja su pokazala da ćelije V2 pokazuju malu količinu modulacije pažnje (više od V1, manje od V4), podešene su za umereno složene obrasce i mogu biti vođene višestrukim orijentacijama u različitim podregionima unutar jednog receptivnog polja.
Tvrdi se da je ceo ventralni vizuelni tok-hipokampalni tok važan za vizuelno pamćenje.[7] Ova teorija, za razliku od dominantne, predviđa da bi promene memorije za prepoznavanje objekata (ORM) mogle da budu rezultat manipulacije u V2, oblasti koja je veoma međusobno povezana unutar ventralnog toka vizuelnih korteksa. U mozgu majmuna, ovo područje prima snažne veze unapred od primarnog vizuelnog korteksa (V1) i šalje snažne projekcije drugim sekundarnim vizuelnim korteksima (V3, V4 i V5). Većina neurona ove oblasti kod primata je podešena na jednostavne vizuelne karakteristike kao što su orijentacija, prostorna frekvencija, veličina, boja i oblik. Anatomske studije impliciraju sloj 3 oblasti V2 u vizuelno-informacionoj obradi. Za razliku od sloja 3, sloj 6 vizuelnog korteksa se sastoji od mnogih tipova neurona, a njihov odgovor na vizuelne stimuluse je složeniji.
U jednoj studiji, otkriveno je da ćelije sloja 6 korteksa V2 igraju veoma važnu ulogu u skladištenju memorije za prepoznavanje objekata, kao iu konverziji kratkoročnih sećanja objekata u dugoročna sećanja.[8]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Todorović 2010, str. 32.
- ^ a b Todorović 2010, str. 32, 33.
- ^ Glickstein M., Rizzolatti G. Francesco Gennari and the structure of the cerebral cortex Trends in Neurosciences, Volume 7, Issue 12, 464–467, 1 December 1984.
- ^ Hubel, D.H., Wiesel, T.N.. Laminar and columnar distribution of geniculo-cortical fibers in the macaque monkey. Journal of Comparative Neurology, Issue 146, 421–450, 1972.
- ^ Leuba, G.; Kraftsik, R. (1994). „Changes in volume, surface estimate, three-dimensional shape and total number of neurons of the human primary visual cortex from midgestation until old age”. Anatomy and Embryology. 190 (4): 351—366. PMID 7840422. S2CID 28320951. doi:10.1007/BF00187293.
- ^ Gazzaniga, Ivry & Mangun: Cognitive neuroscience, 2002
- ^ Bussey, T.J.; Saksida, L.M. (2007). „Memory, perception, and the ventral visual-perirhinal-hippocampal stream: Thinking outside of the boxes”. Hippocampus. 17 (9): 898—908. PMID 17636546. S2CID 13271331. doi:10.1002/hipo.20320.
- ^ López-Aranda, Manuel F.; López-Téllez, Juan F.; Navarro-Lobato, Irene; Masmudi-Martín, Mariam; Gutiérrez, Antonia; Khan, Zafar U. (2009). „Role of Layer 6 of V2 Visual Cortex in Object-Recognition Memory”. Science. 325 (5936): 87—89. Bibcode:2009Sci...325...87L. PMID 19574389. S2CID 23990759. doi:10.1126/science.1170869.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Todorović, Dejan (2010). Čulo vida. Laboratorija za eksperimentalnu psihologiju.
