Sliv

Sliv (ijek. slijev) je naziv za teritoriju sa koje sve vode otiču prema nekom moru, okeanu ili jezeru. Granica dva sliva naziva se razvođe a u geografskom smislu vododelnicu čini neko brdo, greben ili planina. Vododelnica je linija koja spaja najviše tačke na razvođu. Sliv se sastoji od više rečnih slivova. Rečna razvođa mogu biti glavna i sporedna. Glavna razvođa odvajaju slivove velikih reka, a sporedna slivove pritoka (prvog, drugog, trećeg reda itd.). U svetu postoji veliki broj slivova različite površine i količine vode koja njima otiče. Najveća količina vode (oko 47% svih tekućih voda) otiče u Atlantski okean.

Mogu se izdvojiti slivovi okeana, mora, jezera i reka. U hidrologiji F²¹ označava površinu sliva izraženu u km², a na kartama se meri pomoću planimetra. Stvarni hidrogeološki sliv se u kraškim terenima često ne poklapa sa topografskom površinom neke reke ili jezera. Karakteristike rečnog sliva u znatnoj meri utiču na režim reke i vodni bilans njenog sliva.

Sliv reke Strume (žuto), Bugarska

Karakteristike sliva

Karakteristike rečnog sliva veoma su značajne za režim reke i vodni bilans njenog sliva.

1. Površina sliva (F) – Količina vode koja otekne rekom srazmerna je površini sliva. Zato reke velikih slivova raspolažu ogromnom količinom vode (Amazon na ušću oko 220000 m³/s). Izuzetak predstavljaju veće pustinjske reke koje vodu gube isparavanjem, poniranjem u pesak ili navodnjavanjem (Nil, Tarim, Kolorado...)
2. Dužina sliva (L_s), određuje se na dva načina, u zavisnosti od oblika sliva. Za slivove poput elipse pravouglog ili kružnog oblika dužina se određuje prema dužini prave koja spaja reku od izvora do ušća sa produžetkom do razvođa. Za slivove nepravilnih kontura dužina se određuje prema dužini medijane koja se na karti crta pomoću celuloidnog šablona sastavljenog od niza koncentričnih krugova sa malim prostorom u centru koji služi za stavljanje olovke. Poklapajući iste krugove sa linijom vododelnice od izvora do ušća određuje se niz tačaka podjednako udaljenih od suprotnih vododelnica.
3. Prosečna širina sliva (B_m) se određuje deljenjem površine sliva (F) sa njegovom dužinom (L): $B_{m}={\frac {F}{L_{s}}}$ . Od velikog je hidrološkog značaja.
4. Koeficijent asimetrije sliva (kₐ) određuje se formulom $k_{a}=\left({\frac {F_{1}-F_{d}}{F}}\right)\div 2$, a može se dobiti i prostije deobom dela sliva veće površine sa onim manje površine $k_{a}={\frac {F_{1}}{F_{d}}}$ ili $k_{a}={\frac {F_{d}}{F_{1}}}$. Značajan je činilac u hidrologiji, posebno za slivove velikih reka kod kojih postoje razlike u količini vode koja u njih dospe pa se javljaju i velike razlike u količini vode koja dospe do glavnog vodotoka.
5. Koeficijent punoće sliva (k_p) pokazuje koliko je sliv razvijen i što je veći, veći su i poplavni talasi na reci. Dobija se formulom $k_{p}={\frac {F}{{L_{s}}^{2}}}<1$ .
6. Prosečan pad rečnog sliva (i_F) utiče na brzinu površinskog oticanja padavina do stalnih vodotoka u slivu.
7. Koeficijent pošumljenosti utiče na ujednačenije oticanje padavina u rečni sliv i time smanjuje promene vodostaja

Tipizacija oblika rečnih slivova

B. A. Apolov i N. V. Kotlovaja smatraju da se svi slivovi mogu svrstati u neku od sledećih grupa:

• reke sa najvećom širinom sliva u srednjem toku
• reke sa najvećom širinom sliva u gornjem toku
• reke sa najvećom širinom sliva u donjem toku
• reke sa dugačkim i skoro podjednako širokim slivom
• reke sa suženim slivovima u srednjem toku

Tipizacija oblika rečnih slivova se vrši pomoću izolinija koje dele sliv na jednake delove dužinom medijane sliva.

Literatura

Gavrilović, Lj.; Dukić, D. (2008). Hidrologija

Literatura

• Dušan., Dukić (2008). Hidrologija. Gavrilović, Ljiljana. (2. izd.). Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 9788617153463. OCLC 295046463.