Spori filteri za prečišćavanje vode
Spori filteri za prečišćavanje vode ili površinsko prečiščavanje svoju funkciju obavljaju filtriranjem vode kroz biološku opnu koju obrazuju mikroorganizmi na površini filterskog sloja. Odlika ovih filtera je veliko smanjenje mutnoće i veliki procenat zadržavanja bakterija (od 98 do 99%).[1]
Postupak[uredi | uredi izvor]
Postupak sporog prečišćavanje vode u ovim filterima koji se primenjuje za filtriranje nekoagulisane vode koja sadrži nisku mutnoću (retko preko 8°NTU) i koja nije hemijski tretirana, zasniva se na:[2]
Spori filteri za prečišćavanje vode koji se koriste za kondicioniranje vode koja nije hemijski tretirana, ostvaruju sledeće efekte:
Efekat taložnika — zasnovanog na taloženju i aglomeraciji čestica u međuprostorima filterske ispune.
Efekat sita — zasnovan na mehaničkom zadržavanju čestica, koje su krupnije od međurazmaka zrnaca filterske ispune.
Elektrostatički efekat — zasnovan na elektrostatičkim promenama usled kontakta suprotno nabijenih jona, što dovodi do hemijskih promene na tretiranoj vodi.
Biološki efekat — zasnovan na aktivnost mikroorganizama koji žive na filterskoj ispuni i u njenoj unutrašnjosti.
Brzina filtriranja[uredi | uredi izvor]
Ovi filteri rade na malim brzinama filtriranja, koja je obično od 0,1 do 0,3 m/h (≈ 2 do 10 m/d) i na protoku do 1.000 m3/dan. Za jako zagađene vode koristi se brzina od 2 m/d, a za relativno čiste vode 10 m/d.
Površina filtera[uredi | uredi izvor]
Površina filtera zavisi od potrebne dnevne količine vode i brzine filtriranja i određuje se po formuli:
- A = Q/v
gde je:
- A - površina filtera (m2),
- Q - maksimalna dnevna količina vode (m3/d),
- v - brzina filtriranja (m/d).
Kako je ovim filterima potrebna velika površina, to utiče na njihove relativno visoke investicione troškove.
Vrsta ispune[uredi | uredi izvor]
Filterska ispuna sporih filtera, je od peska ili šljunka i sitnije je granulacije nego kod brzih filtera, a prostor iznad ispune dimenzioniše se tako da obezbedi zadržavanje vode 3 do 15 časova, kako bi došlo do taloženja krupnijih čestica, ali i međusobnog spajanja sitnijih.
Filterska ispuna mora biti čvrsta, ne sme u sebi sadržati glinu, prašinu, trunje i druge nečistoće.
- Krupnoća i efektivni prečnik peska
Krupnoća peska i njegova granulacija (uniformnost) moraju biti unutar određenih granica kako bi se postigao pravilan odnos između efikasnosti filtriranja i hirdauličkih karakteristika filtera.
Efektivni prečnik peska (def) ili tzv. 10%-tna krupnoća treba da se kreće između 0,25 i 0,35 mm, kako bi do 10% po težini ukupne količine peska može proći kroz sito sa otvorima rupica od 0,35 mm u prečniku. Ako prečnik otvora sita kroz koji može da prode 60% po težini peska označimo sa d60, onda se odnos d60/ def = K naziva koeficijent uniformnosti, koji za dati slučaj treba da se kreće u granicama 2,5 - 3,5.
- Debljina sloja peska i šljunka
Debljina sloja peska kreće se od 60 - 120 cm, i leži na sloju šljunka 30 - 45 cm.
- Prečnik šljunka
Prečnik šljunka varira od oko 5 cm na dnu, do oko 4 mm ili manje na vrhu. Šljunak se najčešće postavlja u šest slojeva, svaki 5 - 7,5 cm debljine.
- Sloj vode
Sloj vode iznad peska iznosi 100 - 150 cm.
- Biološka opna
Pod uticajem dnevnog svetla na površini ispune (10 - 12 mm) obrazuje se tanak sloj (biološka opna) od pretežno organskog materijala sa sadržajem:
- algi, koje za svoju ishranu troše ugljen-dioksid, nitrate i fosfte iz vode, i obogaćuju je rastvorenim kiseonikom.
- protozoa, bakterija, bakteriofaga i drugi živi organizmi koji učestvuju u kondicioniranju vode uklanjanjem amonijaka, fenola, deterdženata, bakterija i boje.
Konstrukcija[uredi | uredi izvor]
Spori filteri su objekti, izrađeni od armiranog betona sa pravougaonom ili okruglom osnovom, sa ispunom, i filterskim zasipom koji se popunjava čistom vodom odozdo prema gore radi uklanjanja vazduha.
Sirova (neobrađena) vod se dovodi na filter i u njemu filtrira odozgo prema dole. Dok filter ne „sazri“, odnosno dok ne dostigne dovoljnu debljinu, prve količine profiltrirane vode moraju se odvesti, posebnim cevovodom, u kanalizaciju.
Obično se prave najmanje dva filterska polja u jednom objektu za prečišćavanje vode.
Dobra strana i mane[uredi | uredi izvor]
- Dobre strane
Dobra strana spori filtera je velika efikasnost i veoma jednostavno održavanje.
- Mane
Mana spirih filtera su:
- zauzimanje velike površine zemljišta,
- veliki početni troškovi i do dva puta veći od brzih filtera.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dr.Munir Jahić, Urbani vodovodni sistemi, Udruženje za tehnologiju vode i sanitarno inženjerstvo, Beograd, 1988.
- Dr. Munir Jahić, Priprema vode za piće, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, 1990.
