Budimljanska eparhija

Manastir Đurđevi Stupovi na Limu, katedralni manastir Budimljanske eparhije od 13. do 17. veka

Budimljanska eparhija je drevna eparhija Srpske pravoslavne crkve, koju je 1219. godine osnovao prvi srpski arhiepiskop Sava Nemanjić, sa središtem u manastiru Đurđevi Stupovi na Limu, koji je nešto ranije podigao župan Stefan Prvoslav, sinovac srpskog velikog župana Stefana Nemanje. Eparhija je obuhvatala oblast gornjeg Polimlja, a naziv je dobila po drevnoj župi Budimlji, koja je bila jedna od matičnih oblasti srednjovekovne Srbije. Prilikom proglašenja Srpske patrijaršije (1346), budimljanski episkopi su dobili počasni naslov mitropolita.

Prostorni opseg obnovljene Srpske patrijaršije tokom 16. i 17. veka

Sredinom 15. veka, ovo područje je potpalo pod tursku vlast, ali Budimljanska eparhija je uspela da opstane i počevši od 1557. godine nalazila se u sastavu obnovljene Srpske patrijaršije. Krajem 17. ili početkom 18. veka, usled velikih promena koje su nastupele kao posledica austrijsko-turskih ratova, područje Budimljanske eparhije je priključeno susednim eparhijama. Takvo stanje je ostalo sve do 1947. godine, kada je na tom području stvorena nova Budimljansko-polimska eparhija.

Vidi još

• Budimljanska župa
• Budimljansko-polimska eparhija
• Eparhija budimljansko-nikšićka
• Vikarni episkop budimljanski
• Manastir Đurđevi Stupovi (Budimlja)
• Mojsije Budimljanin
• Župa (upravna oblast)
• Župa u vreme Nemanjića
• Ljuboviđa (župa)
• Srbi u Crnoj Gori

Literatura

• Bogdanović, Dimitrije (1981). „Preobražaj srpske crkve”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 315—327. 
• Bogdanović, Jelena (2011). „Prostorni sklop crkve svetog Georgija u Budimlji i srednjovekovne graditeljske tradicije”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 95—107. 
• Vojvodić, Dragan (2011). „Postvizantijsko slikarstvo Đurđevih Stupova u Budimlji”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 553—575. 
• Dašić, Miomir (2011). „Manastir Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija u istoriji”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 17—41. 
• Zirojević, Olga (1984). Crkve i manastiri na području Pećke patrijaršije do 1683. godine. Beograd: Istorijski institut, Narodna knjiga. 
• Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku. Beograd: Istorijski institut SANU. 
• Knežević, Branka (2011). „Manastiri i crkve Budimljanske eparhije”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 249—269. 
• Mano-Zisi, Katarina (2011). „Knjige Budimljanske eparhije u 16. veku”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 533—551. 
• Medojević, Jovo (2011). „Manastirski metosi u oblasti Budimljanske eparhije”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 313—321. 
• Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres. 
• Mišić, Siniša; Miljković, Ema (2011). „Istrživanja sakralne topografije Gornjeg Polimlja (do kraja 16. veka)”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 457—463. 
• Pirivatrić, Srđan (2011). „O Stefanu Prvoslavu, ktitoru crkve Svetog Georgija u Budimlji”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 54—63. 
• Popović, Danica (2011). „Isihastirije manastira Đurđevi stupovi u Budimlji”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 323—341. 
• Popović, Svetlana (2002). „The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century”. Starinar. 51 (2001): 171—184. 
• Premović, Marijan (2011). „Naselja i stanovništvo Budimljanske župe”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 445—455. 
• Premović, Marijan (2012). Župa Budimlja u srednjem vijeku. Cetinje: Državni arhiv Crne Gore. 
• Radujko, Milan (2011). „Katedralna namena i enterijer Đurđevih stupova: Donje mesto i saprestolje”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 125—153. 
• Rakić, Zoran (2011). „Zidno slikarstvo 16. i 17. veka u Gornjem Polimlju”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 577—599. 
• Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. 1. Minhen: Iskra. 
• Tomović, Gordana (2002). „Župa Budimlja”. Mileševski zapisi. 5: 63—75. 
• Tričković, Radmila (1980). „Srpska crkva sredinom XVII veka”. Glas SANU. 320 (2): 61—164. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Čanak-Medić, Milka (2011). „Nova saznanja o najstarijem razdoblju Đurđevih stupova u Budimlji”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 109—124. 
• Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.