Pređi na sadržaj

Grad Istočno Sarajevo

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Grad Istočno Sarajevo

Hram Svetog Vasilija Ostroškog na Veljinama

Grb Istočnog Sarajeva
Grb

Zastava Istočnog Sarajeva
Zastava
Osnovni podaci
Država  Bosna i Hercegovina
Entitet  Republika Srpska
Sjedište Lukavica[pojasniti]
Stanovništvo
Stanovništvo Rast 59.916[1] ili
Rast 61.516[2] (2013.)
Geografske karakteristike
Površina 1.425,77 km2


Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Gradonačelnik Ljubiša Ćosić (SNSD)
Poštanski broj 71123
Pozivni broj 57
Krsna slava Sveti Petar Sarajevski
Veb-sajt Grad Istočno Sarajevo

Grad Istočno Sarajevo (od 1993. do 1996. Srpski grad Sarajevo[a], od 1996. do 2005. Grad Srpsko Sarajevo[b], od 2005. Grad Istočno Sarajevo[v]) je jedinica lokalne samouprave u Republici Srpskoj, odnosno BiH. Po površini je najveći grad u Republici Srpskoj, kao i Bosni i Hercegovini, dok se po broju stanovnika nalazi na petom mjestu. Jedini je grad u ovom entitetu koji obuhvata više opština. Prema konačnim podacima Popisa stanovništva BiH 2013. godine za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku u Gradu Istočnom Sarajevu je popisano 59.916[1], a prema konačnim podacima Agencije za statistiku BiH 61.516 lica.[2] Narodna skupština Republike Srpske 2020. godine donela je Zakon o Gradu Istočno Sarajevo.[3]

Grad je nastao tokom rata u BiH, kada je veliki broj gradova podijeljen na srpske i muslimanske odnosno hrvatske dijelove. Tokom samog rata grad Srpsko Sarajevo je zahvatao mnogo veću teritoriju od one koja mu je pripala po Dejtonskom sporazumu. Tada su se u gradu pored današnjih dijelova nalazili: Ilidža, Hadžići, Ilijaš, Vogošća, kao i neka naselja samog grada Sarajeva. Administracija grada Istočno Sarajevo nalazi se u gradskom naselju Lukavica, u ulici Stefana Nemanje. Geografski gledano, grad čini jedinstvenu urbanu cjelinu sa gradom Sarajevom.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Topografska karta Istočnog Sarajeva

Istočno Sarajevo se nalazi u centralnom dijelu Bosne i Hercegovine, istočnom dijelu Republike Srpske i najveći je grad Sarajevsko-romanijske regije. Grad Istočno Sarajevo je administrativni, univerzitetski, ekonomski, kulturni i sportski centar istočnog dijela Republike Srpske Smešten je u kompozitnoj Sarajevskoj kotlini koja se pruža od istoka prema zapadu, u plodnom Sarajevskom polju, sa centralnim delovima grada uglavnom smještenim u njegovoj nizini.

Nastao je u ratnim danima od sarajevskih naselja koja su naseljavali Srbi. Danas se grad Istočno Sarajevo snažno razvija i širi, izgrađene su mnoge četvrti, nove su u izgradnji, broj stanovnika se ubrzano povećava te postaje i važan ekonomski centar.

Najjužnija tačka grada nalazi se u opštini Trnovo, u ataru naselja Kozja Luka, dok je najsjevernija locirana sjeveroistočno od naselja Gornji Drapnići u opštini Sokolac. Najzapadnija tačka je u opštini Istočna Ilidža, u podnožju planine Igman, a najistočnija tačka je u ataru naselja Točionik u opštini Sokolac. Ukupna površina grada Istočno Sarajevo iznosi 1.425,77 km². Teritorija grada se sastoji iz dva dijela, većeg sjevernog dijela (1.380,61 km²) i znatno manjeg južnog dijela (svega 45,16 km²). Veći sjeverni dio se proteže u pravcu sjever–jug 12–42 km, a istok–zapad 26–42 km. Manji južni dio u pravcu sjever–jug ima dimenzije 5–8 km, a istok-zapad 5–9,8 km. Ova dva dijela grada Istočno Sarajevo su međusobno odvojena teritorijom opštine Trnovo (FBiH), odnosno Kantona Sarajevo. Prostor grada sa aspekta geografske regionalizacije pripada planinsko–kotlinskoj regiji, odnosno, subregijama Sarajevsko-romanijske regije. U geomorfološkom smislu područje grada pripada unutrašnjim Dinaridima. Teritorija grada graniči se sa ukupno 13 opština. Granične opštine iz Republike Srpske su: Han Pijesak, Kalinovik i Rogatica. Što se tiče Federacije Bosne i Hercegovine, grad Istočno Sarajevo graniči sa opštinama Kantona Sarajevo: Stari Grad Sarajevo, Novi Grad Sarajevo, Novo Sarajevo, Centar Sarajevo, Ilijaš, Ilidža, Trnovo (FBiH); opštinom Olovo u Zeničko–dobojskom kantonu i opštinama Pale-Prača i Foča-Ustikolina iz Bosansko-podrinjskog kantona.

Vode[uredi | uredi izvor]

Područje Istočnog Sarajeva je bogato vodama, izvorima, potocima i rijekama.

Rijeke[uredi | uredi izvor]

Miljacka nastaje spajanjem Paljanske i Mokranjske Miljacke podnožju planina Romanije i Jahorine. Željeznica postaje od Hrasničkog i Godinjskog potoka, koji izviru na planini Treskavici, a sastaju se kod sela Turovi. Lukavička rijeka izvire u mjestu Gornji Miljevići i teče kroz: Donje Miljeviće, Lukavicu, gdje se spaja sa rijekom Tilava i pravi rijeku Dobrinja, koja dalje teče kroz Dobrinju, Neđariće, i dalje kroz grad Sarajevo. Rijeka Tilava protiče kroz naselja Toplik i Tilava. Kasindolska rijeka izvire u podnožju Jahorine, a uliva se u Željeznicu na Ilidži. Paljanska Miljacka izvire u Palama. Mokranjska Miljacka izvire u Kadinom Selu. Prača je lijeva pritoka rijeke Drine, izvire na sjevernim padinama Jahorine na 1.540 m nadmorske visine.

  • rijeka Miljacka
    rijeka Miljacka
  • rijeka Željeznica
    rijeka Željeznica
  • rijeka Prača
    rijeka Prača

Jezera[uredi | uredi izvor]

U centralnom dijelu Istočnog Sarajeva, na teritoriji opštine Istočno Novo Sarajevo, nalazi se jezero, manjih dimenzija. Jezero je u proteklih par godina u fokusu javnosti Istočnog Sarajeva. Planira se sređivanje jezera, prilaza jezeru kao i same uže okoline, kako bi Istočno Sarajevo i njegovi građani dobili još jedno mjesto za odmor i rekreaciju u samom centru grada.[4] Palama. Mokranjska Miljacka izvire u Kadinom Selu. Prača je lijeva pritoka rijeke Drine, izvire na sjevernim padinama Jahorine na 1.540 m nadmorske visine.

  • jezero
    jezero
  • jezero
    jezero
  • jezero
    jezero

Planine[uredi | uredi izvor]

Grad okružuju olimpijske planine koje dosežu i 2.000 metara visine: Bjelašnica prostire se jugozapadno od grada. Jahorina prostire se olimpijska planina smještena istočno od grada. Igman prostire se jugozapadno od grada okružujući Bjelašnicu i Ilidžu. Treskavica predstavlja planinski masiv smješten južno od grada. Trebević prostire se jugoistočno od grada. Romanija je planina koja se prostire od Sokoca do Istočnog Sarajeva na južnoj strani, iznad Pala, nalazi se čuvena Novakova pećina, čiji je naziv vezan za hajduka Starinu Novaka. Na zapadnoj strani, iznad Mokrog, su poznate Crvene stijene. Crepoljsko je planina u blizini Istočnog Sarajeva na kojoj se nalazi naselje Vučija Luka.

  • Bjelašnica
    Bjelašnica
  • Jahorina
    Jahorina
  • Igman
    Igman
  • Trebević
    Trebević
  • Romanija
    Romanija

Klima[uredi | uredi izvor]

Istočno Sarajevo ima umereno kontinentalnu klimu, leži između klimatskih zona srednje Evrope na severu i Mediterana na jugu. Prosečna godišnja temperatura je 9,5 °C, uz januar (-1.3 °C) koji je najhladniji mesec u godini i jul (19.1 °C) koji je najtopliji. Najviša zabeležena temperatura je 40,0 °C 19. avgusta 1946, dok je najniža zabeležena temperatura bila -26,4 °C dana 25. januara 1942. U proseku, Istočno Sarajevo ima 68 letnjih dana godišnje (temperatura veća od 30,0 °C). Grad odlikuju izrazite zime, umereno topla leta, znatna kolebanja temperature, te obilne padavine početkom leta. U regionu su pogodni klimatski uslovi za razvoj zimskih sportova.[5]

Klima Istočnog Sarajeva
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Srednji maksimum, °C (°F) 3
(37) 		6
(43) 		10
(50) 		15
(59) 		20
(68) 		23
(73) 		26
(79) 		26
(79) 		22
(72) 		17
(63) 		10
(50) 		4
(39) 		26
(79)
Prosek, °C (°F) −0,5
(31,1) 		2,0
(35,6) 		5,5
(41,9) 		9,5
(49,1) 		14,5
(58,1) 		17,0
(62,6) 		19,5
(67,1) 		19,5
(67,1) 		16,0
(60,8) 		11,5
(52,7) 		6,0
(42,8) 		0,5
(32,9) 		10,08
(50,15)
Srednji minimum, °C (°F) −4
(25) 		−2
(28) 		1
(34) 		4
(39) 		9
(48) 		11
(52) 		13
(55) 		13
(55) 		10
(50) 		6
(43) 		2
(36) 		−3
(27) 		−4
(25)
Količina padavina, mm (in) 71
(28) 		67
(26,4) 		70
(27,6) 		74
(29,1) 		82
(32,3) 		91
(35,8) 		79
(31,1) 		71
(28) 		70
(27,6) 		77
(30,3) 		94
(37) 		85
(33,5) 		931
(366,7)
[traži se izvor]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Današnje područje grada Istočno Sarajevo je bilo naseljeno još u praistoriji, na šta ukazuje veliki broj praistorijskih nekropola (gromile) i gradina na području Glasinca, od kojih su najznačajnije Mala Gradina u Bjelosavljevićima, Gradina Puhovac, Kočev do i Taline. Po Glasinačkoj visoravni ime je dobila i jedna od najznačajnijih kultura bronzanog i željeznog doba na evropskom kontinentu. To je bila kultura jednog od najvećih ilirskih plemenskih saveza — Auterijata i podeljena je u tri faza (1800 — 800 godine p. n. e.). Ova kultura predstavlja istorijski kontinuitet sa butmirskom neolitskom kulturom (2400 — 2000. p. n. e.), čija se nalazišta nalaze u pograničnom području Federacije BiH i Kantona Sarajevo sa opštinom Istočna Ilidža. Iako je prostor današnjeg grada Istočno Sarajevo bio u sastavu Rimske Imperije, rimski odnosno antički arheološki lokaliteti nisu značajnije zastupljeni. U srednjem vijeku ovaj prostor je bio u sastavu bosanske srednjovjekovne države. U kasnom srednjem vijeku, u periodu feudalnog partikularizma, krajem 14. i početkom 15. vijeka značajnim dijelom ovog prostora Glasinac, Prača upravlja vlastelinska porodica Pavlović, koja je gospodarila dijelom istočne Bosne i Hercegovine. Iz tog perioda i ranije potiču stari gradovi i utvrđenja kao što su Vitanj, Hreljin grad i Stari grad iznad izvorišta Paljanske Miljacke.[6]

Stari grad Hodidjed iznad Miljacke bio je pod kontrolom bosanskog kralja i jedan je od prvih gradova u Bosni koji su osvojile Osmanlije. Na čitavom području su prisutne i brojne nekropole stećaka iz srednjovjekovnog perioda. Najpoznatije nekropole su nekropole stećaka u Vojkovićima, Krupcu i Hreši. Sa padom Bosne 1463. godine i ovo područje dospjeva pod tursku vlast. Značajniji spomenici iz turskog perioda su bili Selimija džamija u Knežini i Jahijino turbe u Bjelasovićima.

Godine 1878. Austrougarska preuzima upravljanje Bosnom i Hercegovinom, pa tako i današnjim područjem grada Istočno Sarajevo. Vojna kasarna u Podromaniji (u sklopu današnjeg kompleksa psihijatrijske bolnice) predstavlja graditeljsko nasljeđe iz ovog perioda.

Utvrđenja[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji Istočnog Sarajeva postoje tri utvrđenja: Hodidjed — srednjovjekovni stari grad čiji se ostaci nalaze u selu Bulozi, Istočni Stari Grad, Stari grad — srednjovjekovni stari grad čiji se ostaci nalaze na sastavcima Paljanske Miljacke i Mokranjske Miljacke, Gradina — srednjovjekovno utvrđenje koje se nalazi u Gornjim Palama i postojala je kao upravni centar za područje paljanskog polja, a možda i šireg područja vlastelinske porodice Pavlovića.

  • Mjesto na kom se nalazio Hodidjed
    Mjesto na kom se nalazio Hodidjed
  • Stari grad na sastavcima dvije Miljacke
    Stari grad na sastavcima dvije Miljacke
  • Gradina
    Gradina

Formiranje grada[uredi | uredi izvor]

Kapija grada Istočno Sarajevo

Grad Srpsko Sarajevo, je konstituisan na Palama, uz prisustvo Predsjednika skupština i izvršnih odbora srpskih opština Hadžići, Ilidža, Vogošća, Rajlovac, Ilijaš, Pale, Centar, Stari Grad i Novo Sarajevo.[7]

Prva civilna vlast na teritoriji Istočnog Sarajeva formirana je, na skupštinskoj sjednici, u zgradi Mjesne zajednice Lukavica, krajem ljeta 1992. godine. U organizaciji Povjereništva Srpske opštine Novo Sarajevo, na čijem je čelu bio Povjerenik Predsjedništva Republike Srpske dr Dragan Đokanović, održana je Skupština Opštine Srpsko Novo Sarajevo koju su činili odbornici srpske nacionalnosti Skupštine, predratne sarajevske opštine, Novo Sarajevo.

Pozvani odbornici, izabrani na višestranačkim izborima 1990. godine, izabrali su opštinski Izvršni odbor, a prvi predsjednik Izvršnog odbora postao je Branko Radan.[traži se izvor]

Spomen ploča kasarni Seljo

Grad Srpsko Sarajevo se sastojao od sledećih gradskih i prigradskih opština. Gradske: Srpsko Novo Sarajevo, Srpski Stari Grad, Srpski Centar, Srpska Ilidža, Srpska Vogošća i Rajlovac. Prigradske opštine bile su: Pale, Sokolac, Trnovo, Ilijaš i Hadžići.[8]

Naziv Srpsko Sarajevo je odlukom Ustavnog suda BiH proglašen neustavnim i diskriminatorskim prema Bošnjacima, Hrvatima i ostalim građanima koji nisu srpske nacionalnosti, pa je gradu odlukom Narodne skupštine Republike Srpske promenjeno ime u Istočno Sarajevo.

U Istočno Sarajevo spadaju dijelovi predratnih opština Novo Sarajevo, Ilidža, Novi Grad, Stari Grad, od čijih dijelova su formirane nove opštine — Istočno Novo Sarajevo, Istočna Ilidža i Istočni Stari Grad, koje zajedno sa opštinama Pale, Trnovo i Sokolac čine grad Istočno Sarajevo.

Političko uređenje[uredi | uredi izvor]

Sastav Skupštine grada Istočno Sarajevo od 2017. godine.
11
9
5
4
1
1
11 9 5 4 1 1 
Od ukupno 31 mandata na pojedine partije otpada:
      SDS: 11
      SNSD: 9
      DNS: 5
      PDP: 4
      DF: 1
      Nezavisni: 1
Glavni članak: Spisak načelnika i gradonačelnika u Republici Srpskoj

Gradska administracija[uredi | uredi izvor]

Gradonačelnik grada predstavlja i zastupa grad i vrši izvršnu funkciju u Istočnom Sarajevu. Izbor gradonačelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Opštinsku administraciju, pored gradonačelnika, čini i skupština grada. Institucionalni centar grada Istočno Sarajevo je naselje Lukavica, gdje su u Administrativnom centru smješteni svi gradski organi.

Gradonačelnik Grada Istočno Sarajevo je Ljubiša Ćosić ispred SNSD, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine Grada Istočno Sarajevo je prikazan u tabeli.[9]

Povjereništvo za Grad Srpsko Sarajevo[uredi | uredi izvor]

Povjereništvo za Grad Srpsko Sarajevo je formirano 1996. godine na osnovu Tačke 2. Amandmana XXXV na Ustav Republike Srpske i Tačke 2. Odluke o obrazovanju povjereništava za opštine odnosno područja koja su u cjelini ili djelimično ušla u sastav Federacije BiH. Povjereništvo grada izvršava naloge Narodne skupštine, Predsjednika Republike i Vlade Republike Srpske i vrši poslove iz nadležnosti Skupštine Grada i Izvršnog odbora u skladu sa zakonom. Povjereništvo je obrazovano u sljedećem sastavu:[g]

  1. Mirko Šarović, predsjednik,
  2. Momčilo Ćeklić,
  3. Rajko Koprivica,
  4. Boško Lemez,
  5. Jovo Božić,
  6. Ratko Radić,
  7. Milovan Bjelica,
  8. Nenad Veselinoć,
  9. Trifko Radić.

Opštine[uredi | uredi izvor]

Grad Istočno Sarajevo je teritorijalna jedinica lokalne samouprave i ima nadležnosti nad sledećim opštinama:

Pod terminom Istočno Sarajevo u užem smislu podrazumjevaju se opštine Istočno Novo Sarajevo i Istočna Ilidža.

Glavni grad Republike Srpske[uredi | uredi izvor]

Istočno Sarajevo u užem smislu (opštine Istočna Ilidža i Istočno Novo Sarajevo)

U periodu građanskog rata, od 1992. do 1995. godine, Pale su bile privremeni glavni grad Republike Srpske. Tu su se nalazile političke i pravne institucije: Vlada i njeni organi, Skupština Republike Srpske i dr. U isto vrijeme tu su se nalazile novinska agencija SRNA, Televizijski studio Kanal S, novine Javnost i Ognjišta.

Ustav Republike Srpske navodi Sarajevo kao glavni grad; uglavnom se podrazumeva da se ova odredba odnosi na današnje Istočno Sarajevo jer obuhvata teritoriju prijeratnog Sarajeva koja danas pripada Republici Srpskoj.[traži se izvor]

Republičke institucije[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji grada Istočno Sarajevo, smještene su sljedeće republičke i državne institucije:

  • Republička uprava civilne zaštite, Republička uprava civilne zaštite je do 1997. godine u Republici Srpskoj bila u sastavu Ministarstva odbrane Republike Srpske. Od 1997. godine civilna zaštita se izdvaja iz Ministarstva odbrane RS i donosi Zakon o civilnoj zaštiti u RS.
  • Okružni sud u Istočnom Sarajevu, Okružni sud u Istočnom Sarajevu osnovan je u maju 1992. godine pod nazivom Viši sud u Sarajevu. Zakonom o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu BiH provedena je reforma pravosuđa. Tom reformom konstituisani su pravosudni organi u skladu sa novim propisima.
  • Okružno tužilaštvo u Istočnom Sarajevu, Okružno tužilaštvo u Istočnom Sarajevu ustanovljeno je na osnovu Odluke Visokog sudskog i tužilačkog savjeta Republike Srpske, dana 10. novembar.2003. godine. Okružno tužilaštvo u svom sastavu ima dvije područne kancelarije, u Višegradu i Vlasenici.
  • Okružni privredni sud
  • Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Republike Srpske, Odlukom Vlade Republike Srpske od 4. septembar 1992. godine osnovan je Republički izdavački zavod „Prosvjeta“. Ovaj Zavod od 1. avgust 2004. godine na osnovu odredaba Zakona o izdavačkoj djelatnosti, posluje pod firmom Javno preduzeće „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“.
  • Kinoteka Republike Srpske, Kinoteka Republike Srpske osnovana je odlukom vlade kao ustanova od posebnog interesa za Republiku Srpsku početkom 2009. godine, kada je zvanično prestala sa radom djelatnost „Srna filma“, čiji je Kinoteka pravni sljedbenik.
  • Crveni krst Republike Srpske, Jedinstvena humanitarna, dobrovoljna nevladina organizacija koja djeluje u oblasti zdravstva i socijalne politike na teritoriji Republike Srpske.
  • SRNA, Novinska agencija Republike Srpske — SRNA, ranije Srpska novinska agencija, zvanična je novinska agencija Republike Srpske.
  • Šume Republike Srpske, Osnovano je kao Javno preduzeće šumarstva Srpske Republike Bosne i Hercegovine odlukom Vlade Srpske Republike Bosne i Hercegovine broj 03-599 od 8. juna 1992. godine.[10]

Državne institucije[uredi | uredi izvor]

  • Državna agencija za istrage i zaštitu (SIPA)
  • Agencija za forenzička ispitivanja i vještačenja
  • Agencija za nadzor nad tržištem
  • Agencija za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije
  • Imigracioni centar Službe za poslove sa strancima
  • Institut za standardizaciju

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji Istočnog Sarajeva prije posljednjeg rata, živjelo je znatno manje stanovništva, ali je ovaj kraj naseljen u ratnim i poslijeratnim godinama srpskim izbjeglicama iz sarajevskih opština koje su kontrolisali Bošnjaci.

Istočno Sarajevo je novi grad nastao zahvaljujući društveno-političkim dešavanjima u BiH, 1992—1995. Istočno Sarajevo su proširili i izgradili domaći stanovnici i izbjegli sarajevski Srbi koji su utočište našli u, predratnim, prigradskim naseljima — Lukavica, Kasindo, Pale, Sokolac i od njih stvorili nova naselja koja se sve više šire i povezuju u jedinstvenu gradsku cjelinu.

∗ Popisi stanovništva 1961-1981

  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1961. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1961. godine
  • Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 1961. godine
    Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 1961. godine
  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1971. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1971. godine
  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1981. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1981. godine

∗ Popis stanovništva 1991. godine

  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1991. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1991. godine
  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1991. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 1991. godine
  • Udeo Muslimana u Sarajevu po naseljima 1991. godine
    Udeo Muslimana u Sarajevu po naseljima 1991. godine
  • Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 1991. godine
    Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 1991. godine
  • Udeo Hrvata u Sarajevu po naseljima 1991. godine
    Udeo Hrvata u Sarajevu po naseljima 1991. godine

∗ Popis stanovništva 2013. godine

  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 2013. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 2013. godine
  • Etnički sastav Sarajeva po naseljima 2013. godine
    Etnički sastav Sarajeva po naseljima 2013. godine
  • Udeo Bošnjaka u Sarajevu po naseljima 2013. godine
    Udeo Bošnjaka u Sarajevu po naseljima 2013. godine
  • Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 2013. godine
    Udeo Srba u Sarajevu po naseljima 2013. godine
  • Udeo Hrvata u Sarajevu po naseljima 2013. godine
    Udeo Hrvata u Sarajevu po naseljima 2013. godine
Sastav stanovništva – grad Istočno Sarajevo
2013.[11]
Ukupno61 516 (100,0%)
Srbi57 953 (94,21%)
Bošnjaci2 429 (3,949%)
Hrvati442 (0,719%)
Neizjašnjeni238 (0,387%)
Ostali80 (0,130%)
Romi74 (0,120%)
Crnogorci60 (0,098%)
Bosanci57 (0,093%)
Nepoznato51 (0,083%)
Jugosloveni40 (0,065%)
Muslimani23 (0,037%)
Bosanci i Hercegovci20 (0,033%)
Makedonci17 (0,028%)
Slovenci17 (0,028%)
Ukrajinci11 (0,018%)
Albanci4 (0,007%)

    Religija[uredi | uredi izvor]

    Na teritorija grada Istočnog Sarajeva, najveći broj stanovništva, je pravoslavne vjeroispovijesti, i pripadaju srpskoj pravoslavnoj crkvi. Pored pravoslavaca, postoji i određen broj rimokatolika, kao i pripadnika islamske vjeroispovijesti.

    Vjerski objekti[uredi | uredi izvor]

    Grad Istočno Sarajevo ima dragocene spomenike duhovne kulture, pravoslavne crkve i manastire, katoličke i islamske bogomolje.[12]

    Srpska pravoslavna crkva[uredi | uredi izvor]

    Crkva Sv. Vasilija Ostroškog u Istočnom Sarajevu

    Istočna Ilidža

    Istočni Stari Grad

    Istočno Novo Sarajevo

    Pale

    Sokolac

    Trnovo

    Rimokatolička crkva[uredi | uredi izvor]

    Pale

    Islamska zajednica[uredi | uredi izvor]

    Pale

    • Džamija u Podvitezu

    Sokolac

    • Džamija Hilmija u Kaljini
    • Džamija u Novoseocima
    • Džamija u Košutici
    • Džamija Selimija u Knežini
    • Džamija u Kruševcima
    • Džamija u Šaševcima
    • Džamija u Šahbegovićima

    Trnovo

    • Džamija u Kijevu

    Privreda[uredi | uredi izvor]

    Autobuska stanica Istočno Sarajevo, naselje Soko.

    Grad Istočno Sarajevo je administrativno, industrijsko, ekonomsko i kulturno središte istočnog dijela Republike Srpske. Pozicija Istočnog Sarajeva je strateški važna jer se nalazi u neposrednoj blizini Sarajeva, glavnog i najvećeg grada Bosne i Hercegovine, sa kojim čini jedinstvenu urbanu cjelinu. Preko Međunarodnog aerodroma Sarajevo, Istočno Sarajevo je povezano sa velikim brojem svjetskih metropola.

    Zahvaljujući tržištu od gotovo 600.000 ljudi, u Istočnom Sarajevu su otvoreni veliki tržni centri kompanija „Tuš“, „Tom“, „Aleksandrija“, „Tržnica“,"Bartula“ i drugi, te predstavništva brojnih kompanija i banaka.

    Na području grada nalazi se Olimpijski centar Jahorina koji, sa svojim rekreativnim skijaškim terenima i takmičarskim ski — stazama, predstavlja svjetski poznatu turističku i sportsku destinaciju.[13]

    Nosioci razvoja na području Istočnog Sarajeva su industrija, šumarstvo, ugostiteljsko-turističke djelatnosti i trgovina. Zbog geografskih i klimatskih karakteristika područja, djelatnost poljoprivrede je slabije razvijena. Po završetku ratnih dejstava, počeo je razvoj i u oblasti građevinarstva, a naročito u oblasti male privrede. Industrijski razvoj uglavnom je orijentisan na metalnu, drvnu i tekstilnu industriju. U Sokocu je sjedište i nekoliko velikih preduzeća od republičkog i regionalnog značaja, kao što su: „Srpske šume“, „Telekom Srpske“ — Radna jedinica Istočno Sarajevo, „Srpske pošte“ — Radna jedinica Istočno Sarajevo i AD „Romanijaputevi“.

    Na teritoriji današnjeg Grada Istočno Sarajevo, u periodu SFRJ, nalazio se veliki broj privrednih subjekata. Firme koje su uspjele da se reorganizuju nakon Odbrambeno-otadžbinskog rata, znatno su smanjile proizvodnju, i danas posluju sa umanjenim kapacitetima, dok su neke tokom procesa privatizacije doživjele krah u poslovanju, i nakon neuspjelih stečaja su ugašene. Dovođenjem stranih investitora, određen broj firmi je preregistrovan i uspješno nastavio proizvodnju.

    • Mofas d.o.o. Istočno Sarajevo, je firma nastala preregistracijom, nekadašnjeg privrednog giganta Fabrike motora Sarajevo (FAMOS). "Famos" je bila fabrika kamionskih mjenjača i dizel motora smještena u naselju Hrasnica. Nakon rata, dio proizvodnje fabrike "Famos" je iseljen u Lukavicu, gdje je nastavio proizvodnju, sve do 2015. godine kada je između fabrike "Famos" i strateških partnera iz Njemačke i Tešnja potpisan ugovor o osnivanju zajedničkog preduzeća "Mofas". U novom preduzeću reorganizacijom poslova, biva organizovana proizvodnja radilica, bregastih osovina, glava i blokova motora, te kjunača. Nova firma je preuzela prostorije bivšeg "Famosa", u naselju Sloboda, opština Istočno Novo Sarajevo, kao i ostale nepokretnosti i kompletan zaposleni kadar.[14]
    • Energoinvest — Elektroenergetska oprema (EEOP) d.o.o. Istočno Sarajevo, je privredni subjekt registrovan 2014. godine na imovini bivšeg privrednog giganta, Rasklopne opreme. "EEOP" nudi svojim kupcima optimalan izbor srednjonaponskih i visokonaponskih aparata i postrojenja za prenos, distribuciju i upravljanje električnom energijom. Kompletna proizvodnja ovog preduzeća je namjenjena stranom tržištu.[15]
    • Lasta a.d. Istočno Sarajevo je preduzeće koje se bavi proizvodnjom bicikala i saobraćajne signalizacije. Pored ovih djelatnosti, "Lasta" se bavi i proizvodnjom, turističkih tabli i panoa, za tim vrši metaloprerađivačke uslužne djelatnosti, površinsku zaštitu lakiranja i pocinčavanje. Preduzeće a. d. "Lasta" osnovano je 1950. godine kao UNIS "Lasta", Fabrika bicikala Signalizacije i sportske opreme. Nakon izmještanja proizvodnih kapaciteta na teritoriju današnjeg Istočnog Sarajeva, fabrika nastavlja sa radom pod ovim imenom, sve do 2. novembra 2001. godine, od kada posluje kao Akcionarsko društvo AD "Lasta" Fabrika bicikla i signalizacije.[16]
    • Termoaparati (TAT) a.d. Istočno Novo Sarajevo je firma koja se bavi proizvodnjom procesne opreme i metalnih konstrukcija. Proizvodni pogoni fabrike su smješteni u centralnom dijelu Istočnog Novog Sarajeva, u neposrednoj blizini "EEOP-a" i Fabriek "Lasta".[17]
    • IFSFA-MOS d.o.o. Pale, je privredni subjekt osnovan sredinom 2016. godine na Palama, nakon nakon kupovine proizvodih pogona biše fabrike Famos-Koran. Ugovor su potpisali stečajni upravnik bivšeg a.d. "Famos" Fabrike "Koran" Pale Radoslav Bratić i vlasnik kompanije "Kapital grupa" Idris Fatih Šahin 4. avgusta. U planu je pokretanje proizvodnje nove moderne linije zupčanika i ležajeva bez ulja. Između ostalog, planirana je i proizvodnja novog motora do 880 kilovata, odnosno do 1.200 konjskih snaga i motor savremene konstrukcije. Osim tog finalnog proizvoda, fabrika će raditi i dijelove za novi motor. U planu je i postavljanje sasvim nove linije za proizvodnju zupčanika, koja će se odvijati na bazi najsavremenije tehnologije, jer je riječ o zupčanicima i mjenjačima koji će raditi bez ulja.[18]
    • FATES a.d. Sokolac je fabrika za proizvodnju i prodaju tepiha. Akcionarsko Društvo "FATES" Sokolac, osnovano je 1976. godine, a osnovna djelatnost jeste proizvodnja i prodaja tepiha. Trenutno posluje kao akcionarsko društvo u u većinskom privatnom vlasništvu.[19]

    Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

    Preko teritorije grada prelaze četiri značajne drumske saobraćajnice prema Srbiji i Crnoj Gori: Istočno Sarajevo–Sokolac–Zvornik–Loznica, Istočno Sarajevo–Sokolac–Rogatica–Višegrad–Užice, Istočno Sarajevo–Pale–Goražde–Višegrad–Užice, Istočno Sarajevo–Trnovo–Dobro Polje–Foča–Crna Gora. Željeznički saobraćaj nije prisutan na teritoriji grada. Najbliža željeznička stanica je Centralna željeznička stanica Sarajevo, a najbliža željeznička pruga je pruga Zenica–Sarajevo–Mostar. Do 1970–ih godina prošlog vijeka preko teritorije grada je prolazila uskotračna željeznička pruga Sarajevo–Pale–Prača–Ustiprača–Višegrad–Užice. Međunarodni aerodrom Sarajevo gotovo prostorno graniči sa gradom Istočno Sarajevo, u području opštine Istočna Ilidža.[20]

    Komunikacija i Mediji[uredi | uredi izvor]

    Kako je sam grad Istočno Sarajevo, onakav kakav je danas, nastajao u periodu posle Odbrambeno-otadžbinskog rata, tako je i većina medija nastala u tom periodu. Istočno Sarajevo ima dvije televizijske stanice, i veći broj radio stanica. Tokom ratnog perioda i par godina nakon rata, tadašnje Srpsko Sarajevo je kao dejure i defakto glavni grad Republike Srpske, bilo sjedište državne televizije Republike Srpske, Glasa Srpske, srpske novinske agencije Srna. Na teritoriji grada postoje dopisništva BN televizije iz Bijeljine, Alternativne televizije iz Banja Luke, Elta televizije iz Doboja, koja u svom programu emituje Hroniku Istočnog Sarajeva, kao i dopisništva novinskih agencija, Glas Srpske, Blic i srpske novinske agencije Srna.

    • Radio-televizija Istočno Sarajevo je medijska kuća, televizijska i radio stanica sa sjedištem u Istočnom Sarajevu. RTV IS je medij mjesnog karaktera, jer je idejno i tematski posvećen prvenstveno gledaocima grada Istočno Sarajevo. Počela je sa emitovanjem televizijskog programa 12. septembra 2008. godine. Sjedište ove TV stanice nalazi se u ulici Stefana Nemanje 13 u Istočnom Sarajevu.
    • Televizija OSM je privatna televizijska stanica sa sjedištem u Istočnom Sarajevu. TV OSM je moderna i ambiciozna komercijalna televizija, sa pokrivanjem cijele BiH. Po prirodi ova stanica je komercijalna, uređivački samostalna, a žanrovski je opšteg tipa.
    • Sokolački radio osnovan je 1975. godine kada su postavljeni temelji informisanja na području opštine Sokolac. Iz studijskih prostorija koje su bile smještene u objektu Srednjoškolskog centra, 30. novembra 1975. godine, odjeknula je romanijska pjesma kojom se oglasio signal Radio Romanije.[21]
    • Oslobođenje (ratno) ili "Srpsko Oslobođenje", a zvanično samo NIŠP "Oslobođenje", je dnevni list koji je zvanično izdavan na teritoriji Republike Srpske od početka 1992. godine do kraja 1996. godine. Sjedište ovoga dnevnog lista se nalazilo u Srpskom Sarajevu, a glavni i odgovorni urednik je bio Draženko Đukanović. Dnevni list „Oslobođenje“ je štampan na srpskoj ćirilici, koristeći ekavski i ijekavski izgovor srpskog jezika (Romanijsko-raški dijalekat srpskog jezika).
    • Radio televizija Republike Srpske na teritoriji grada djeluje kroz Informativno-tehnički centar Istočno Sarajevo. Studio S, buduća Srpska televizija (SRT) je 6. maja 1992. iz studija u Palama emitovala prvi televizijski Dnevnik. Jedini način informisanja stanovnika istočnog dijela Republike Srpske bile su informacije dobijene preko državne televizije sa Pala. Tehničkim uvezivanjem studija u Palama sa studijom u Banjaluci počelo je emitovanje programa za prostor skoro čitave BiH. Ovakav način rada trajao je do 1998. godine, od kada se centralni studio u Banjaluci, a studio u Palama nastavlja rad kao informativno tehnički centar. Sjedište ITC-a u julu 1999. godine premješteno je iz Pala u Lukavicu. Trenutno u ITC-u Istočno Sarajevo zaposleno je 39 radnika Televizije i 8 radnika Radija.[traži se izvor]

    Kultura[uredi | uredi izvor]

    U gradu Istočno Sarajevo egzistiraju četiri kulturna centra i to: KC Istočno Novo Sarajevo, KC Pale, KC Sokolac, KC Trnovo i Ustanova za kulturu Pero Kosorić Sokolac.[22]

    Narodno pozorište

    Matična biblioteka Istočno Sarajevo je osnovana odlukom Skupštine grada Istočno Sarajevo 1996. godine, a od 28. juna iste godine počela sa radom. Danas raspolaže sa preko 100.000 knjiga smještenih u pet odjeljenja (Dječje odjeljenje, Odjeljenje beletristike, Odjeljenje stručne i naučne knjige, Odjeljenje strane knjige, Odjeljenje periodike). Svih šest opština u sastavu grada, imaju narodne biblioteke, s tim što su opštine Istočno Novo Sarajevo i Istočna Ilidža formirali jednu, zajedničku biblioteku. Matična biblioteka Istočno Sarajevo, je matična biblioteka ze regiju Sarajevsko-romanijsku, i rukovodi radom ostalih biblioteka, školskih, fakultetskih, narodnih i specijalnih. Biblioteke koje egzistiraju na teritoriji grada Istočno Sarajevo su:

    Galerija Kućanski je po prvobitnom projektu zamišljena kao legat akademika i umjetnika Boška Kućanskog, ali kasnijom promjenom plana, i znatnim proširenjem objekta dobija namjenu muzeja. Nalazi se u Lukavici.

    Značajni datumi[uredi | uredi izvor]

    Krsna slava Grada Istočno Sarajevo je Sveti Petar Sarajevski. Spisak ostalih značajnih datuma koji se obilježavaju na teritoriji grada Istočnog Sarajeva:

    Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

    Glavni članak: Univerzitet u Istočnom Sarajevu

    Istočno Sarajevo je jedan od dva najveća društvena univerzitetska centra Republike Srpske. U sastavu Univerziteta u Istočnom Sarajevu nalazi se 16 fakulteta i 2 akademije. Na Univerzitetu studira preko 12.000 studenata. Univerzitet u Istočnom Sarajevu je zakonski sukcesor Univerziteta u Sarajevu koji je osnovan 1949. te baštini istoriju i tradiciju tog univerziteta. Najveći broj fakulteta se nalazi u opštinama Istočno Novo Sarajevo i Pale. Rektorat Univerziteta je smješten u Istočnom Novom Sarajevu.[23]

    Od institucija koje se bave naučno — istraživačkim radom na području grada Istočno Sarajevo postoje samo tri registrovane institucije i to: Energoinvestovi instituti — Institut za elektroenergetiku (IRCE), Institut za osiguranje kvaliteta u naselju Lukavica i Unis institut zaštite i ekologije u opštini Pale.[24]

    Pored Univerziteta, na području Istočnog Sarajeva postoji devet osnovnih škola, Škola za osnovno muzičko obrazovanje, četiri srednje škole: Srednja škola “28. juni” u Istočnom Novom Sarajevu, Srednjoškolski centar Istočna Ilidža, Srednjoškolski centar Pale i SŠC Vasilije Ostroški Sokolac. U Istočnom Sarajevu se nalazi Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

    • Srednje škole u Istočnom Sarajevu
      Srednje škole u Istočnom Sarajevu
    • Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Republike Srpske
      Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Republike Srpske

    Turizam[uredi | uredi izvor]

    Skijanje na Jahorini

    Područje opštine Pale svojim prirodnim uslovima pogoduje razvoju ugostiteljsko-turističke privrede. Vrlo je privlačan za turiste Olimpijski centar Jahorina, sa prekrasnim terenima za skijanje, gdje zimska sezona traje pet mjeseci. Smučarima i drugim turistima stoji na raspolaganju više od 20 km dobro uređenih staza za alpsko smučanje povezanih sa sedam žičara i šest ski-liftova, savremena ski-škola i ski-servis.

    Osim pogodnosti za zimski turizam, opština Pale raspolaže i izvrsnim uslovima za lovni turizam, sa izvanrednim lovištima povezanim magistralnim, regionalnim i šumskim putevima, kao i lovačkim domovima.

    Od prirodnih znamenitosti, najznačajnija je pećina Orlovača, koja je uređena za turističke posjete. U pećini Orlovača su pronađeni ostaci pećinskog medvjeda (Ursus spelaeus), kao i insekt iz porodice Coleoptera.[25]

    Parkovi i rekreacione površine[uredi | uredi izvor]

    Na teritoriji grada Istočnog Sarajeva, postoji veliki broj, parkova, rekreacionih površina, planinskih i pješačkih staza. U samom urbanom jezgru Istočnog Sarajeva nalaze se tri parka, na Palama jedan, dok su na Sokocu izgrađena tri parka. U Trnovu i Istočnom Starom Gradu, kao i na Palama postoji veći broj pješačkih staza, šumskih i planinskih obilježenih staza i puteva.

    Spomenik Gavrilu Principu u Istočnom Sarajevu

    Park Sunca je park u Istočnom Novom Sarajevu u naselju Lukavica. Prvi je izgrađen i uređen park u Istočnom Sarajevu. Velike je površine, sa stazama za šetnju i prostorima za odmor i rekreaciju. Park Čiča je park u obuhvatu bivše vojne kasarne Slaviša Vajner Čiča, a današnjeg studentskog doma Čiča.

    Izgradnja Gradskog parka, koji je nakon završetka dobio ime Principov park počela je u decembru 2013. godine u samom centru Istočnog Sarajeva, na teritoriji opštine Istočno Novo Sarajevo (naselje Lukavica). Park je svečano otvoren na Vidovdan 2014. godine, kao dio ceremonije obilježavanja stogodišnjice Velikog rata. U parku dominira spomenik Gavrilu Principu, koji gleda prema Sarajevu u daljini i dječijem igralištu u sklopu parka, spajajući time prošlost i budućnost. Šetalište je novi projekat koji realizuju opštine Istočno Novo Sarajevo i Istočna Ilidža. Prostire se od kapije grada preko naselja Veljine do naselja Dobrinja I.

    Na Palama se nalazi Olimpijski park, sa spomenikom Olimpijska pahuljica, na kojoj je urezano 16 imena paljanskih olimpijaca koji su učestvovali na Olimpijadi u Sarajevu 1984. godine.

    Pored Olimpijskog parka, na Palama se nalazi i Spomen park Srđanu Kneževiću, sa izgrađenim spomenikom legendarnom komandantu jedinice Beli vukovi, Srđanu Kneževiću.

    Na Sokocu postoje tri parka. Park boraca Romanije u Sokocu izgrađen je 1978. godine uz Spomen-kosturnicu u Sokocu na kojoj su ispisana imena 969 partizanskih boraca poginulih na području opštine Sokolac u Drugom svjetskom ratu. U parku su postavljene biste deset narodnih heroja ovog kraja: Pera Kosorić, Milana Šarca, Gruja Novakovića, Marka Ećimovića, Danila Đokića, Milanka Vitomira, Mihajla Bjelakovića, Slaviše Vajnera Čiče, Pavla Goranina. Ovaj prostor je mjesto okupljanja mladih. Park srpskih boraca se nalazi u blizini zgrade opštine Sokolac uz Centralno spomen- obilježje srpskim borcima poginulim u odbrambeno- otadžbinskom ratu na ratištima u okolini Sarajeva. Na ovom obilježju ispisana su imena 1250 boraca VRS. Park solunskih boraca je izgrađen krajem 2008. godine postavljanjem spomenika srpskim dobrovoljcima, učesnicima ratova za odbranu Srbije od 1912—1918. godine. Spomenik je izgrađen po uzoru na obilježje srpskom ratniku koje se nalazi ispred crkve Ružica na Kalemegdanu. Na ovom spomeniku ispisana su imena 360 dobrovoljaca sa područja Romanije.

    Mini zoološki vrt Kula se nalazi u sklopu restorana Kula u istoimenom naselju. Narodno pozorište Istočno Sarajevo — jedina institucija ovakvog tipa izgrađena nakon rata. Zgrada je pri kraju izgradnje.

    Sport[uredi | uredi izvor]

    Glavni članak: Spisak sportskih klubova u Istočnom Sarajevu

    Najznačajniji sportovi u Istočnom Sarajevu su: fudbal, košarka, odbojka kao i borilačke vještine. Istočno Sarajevo je sjediše velikog broja sportskih klubova od kojih je najznačajniji član premijer lige BiH, fudbalski klub Slavija,[26] zatim KK Slavija koji se takmiči u ligi Bosne i Hercegovine.

    Stadioni i dvorane[uredi | uredi izvor]

    Sportsko-rekreacioni centar Slavija

    Sportska takmičenja[uredi | uredi izvor]

    Tradicionalna takmičenja
    • Božićni turnir u malom fudbalu — Istočno Novo Sarajevo
    • Ljetni turnir u malom fudbalu — Pale
    • Jahorina kup (alpsko smučanje) — Jahorina
    • Ciljevi i snovi — nordijsko trčanje i biatlon — Dvorišta — Pale
    • Prvenstvo Grada za mlađe kategorije u raznim sportovima
    • Krosovi osnovnih i srednjih škola
    • Međuopštinske omladinske sportske igre (MOSI), Sokolac
    • Odbojkaški turnir — Pale
    • Tradicionalni međunarodni atletski miting — Sokolac
    • Džudo prvenstvo RS — Istočna Ilidža
    • Vaskršnji turnir u karateu — Pale
    • Ulična trka — Istočno Novo Sarajevo
    • Romanijski višeboj — Ravna Romanija, Sokolac
    • Tradicionalna manifestacija Izbor sportiste grada

    Memorijalna takmičenja

    • Memorijal Dragan Renovica — nordijsko skijanje, Sokolac
    • Memorijal Mladen Grujić — nordijsko skijanje, Istočni Stari Grad
    • Memorijal Vlajko i Dražen — nordijsko skijanje, Pale
    • Memorijal Rajko Kušić — džudo, Pale
    • Memorijal Boško Vujadin — fudbal, Istočna Ilidža
    • Memorijal Radomir Mićić-Šućo — fudbal, Istočna Ilidža

    Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]

    Istočno Novo Sarajevo
    Pale
    Sokolac‎

    Napomene[uredi | uredi izvor]

    1. ^ Zakon o Srpskom gradu Sarajevo za vreme ratnog stanja ili neposredne ratne opasnosti („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 25/93)
    2. ^ Zakon o gradu Srpsko Sarajevo („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 8/96)
    3. ^ Zakon o izmjenama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 103/05)
    4. ^ Službeni glasnik Republike Srpske 12/96

    Reference[uredi | uredi izvor]

    1. ^ a b „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA”
    2. ^ a b „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. — konačni rezultati popisa” (PDF). popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. 2013. Pristupljeno 13. 7. 2017. 
    3. ^ „Zakon o gradu Istočno Sarajevo”. https://advokat-prnjavorac.com/. 2020. Pristupljeno 24. 4. 2023.  Spoljašnja veza u |website= (pomoć)
    4. ^ JEZERO U OPŠTINI ISTOČNO NOVO SARAJEVO — lukavicaonline.com
    5. ^ „Sarajevo, BIH Weather”. Weather.msn.com. Arhivirano iz originala 12. 2. 2008. g. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    6. ^ „Istorija Istočnog Sarajeva”. Arhivirano iz originala 01. 09. 2015. g. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    7. ^ [„e-novine.com — Konstituisano "srpsko Sarajevo"”. Arhivirano iz originala 14. 8. 2016. g. Pristupljeno 11. 7. 2016.  e-novine.com — Konstituisano "srpsko Sarajevo"]
    8. ^ „Istorija/Istočno Sarajevo”. Virtual-srpska.com. Arhivirano iz originala 13. 9. 2014. g. Pristupljeno 22. 1. 2014. 
    9. ^ „Odbornici u skupštini Grada”. Grad Istočno Sarajevo. Pristupljeno 23. 5. 2017. 
    10. ^ „Službeni glasnik srpskog naroda u Bosni i Hercegovini“, broj 9/92
    11. ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021. 
    12. ^ „Religija u Istočnom Sarajevu”. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    13. ^ „Office for security of airport, East Sarajevo”. Vasapolicija.ba. Arhivirano iz originala 18. 2. 2012. g. Pristupljeno 13. 8. 2012. 
    14. ^ „Istočno Sarajevo: Potpisan ugovor o osnivanju preduzeća "Mofas"”. RTRS. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    15. ^ „“EeOp” će se ponovo “izravnati” sa najvećim svjetskim proizvođačima”. kapital.ba. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    16. ^ „Fabrika bicikala i saobraćajne signalizacije "Lasta" opstala zahvaljujući radnicima”. eKapija. Arhivirano iz originala 16. 9. 2016. g. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    17. ^ „Termoaparati, a.d. Istočno Sarajevo”. Poslovni imenik. Arhivirano iz originala 11. 9. 2016. g. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    18. ^ „"FAMOS KORAN " KREĆE NOVIM PUTEM RAZVOJA I NAPRETKA!”. SRNA. Arhivirano iz originala 16. 9. 2016. g. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    19. ^ „O nama”. FATES. Arhivirano iz originala 15. 4. 2017. g. Pristupljeno 8. 9. 2016. 
    20. ^ „Saobraćaj Istočnog Sarajeva”. Arhivirano iz originala 01. 09. 2015. g. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    21. ^ Velemir Elez:Četiri decenije sokolačkog radija
    22. ^ „Kulturni centri”. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    23. ^ „Univerzitet u Istočnom Sarajevu”. Unssa.rs.ba. Pristupljeno 13. 8. 2012. 
    24. ^ „Unis institut zaštite i ekologije”. Arhivirano iz originala 18. 04. 2016. g. Pristupljeno 31. 7. 2015. 
    25. ^ „Zavod za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske: Pećina Orlovača”. Pristupljeno 30. 7. 2015. [mrtva veza]
    26. ^ Lampa Studio d.o.o. — www.lampa.ba. „FK Slavija”. SportSport.ba. Arhivirano iz originala 9. 3. 2012. g. Pristupljeno 13. 8. 2012. 
    27. ^ Kovačević, Snežana. „Sporazum o saradnji Novog Sada i Istočnog Sarajeva”. Politika Online. Pristupljeno 2021-07-24. 
    28. ^ „Gradovi pobratimi”. Pristupljeno 31. 7. 2015. 

    Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

    Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Град_Источно_Сарајево&oldid=27773439”