Dragolj
Dragolj | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Moravički |
| Opština | Gornji Milanovac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  338 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 13′ 00″ S; 20° 27′ 00″ I / 44.216666° S; 20.45° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 348 m |
.svg)  Dragolj Dragolj na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 32316 |
| Pozivni broj | 034, 032, 014 |
| Registarska oznaka | GM |
Dragolj je naselje u Srbiji u opštini Gornji Milanovac u Moravičkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 338 stanovnika.
Dragolj je jedno od najpoznatijih sela nekadašnje Kačerske kapetanije. Nije ni čudo, jer je u Dragolju živeo Arsenije Loma, učesnik Prvog i Drugog srpskog ustanka koji se nalazio na čelu Kačerske knežine čije je sedište bilo u Dragolju. Ovde se nalaze Zapis Vesnin hrast (Jelovik), Zapis Živanovića kruška (Dragolj), Zapis Zeljića hrast (Dragolj) i Zapis Nišavića šljiva (Dragolj). Ovde se nalazi Krajputaš Jaćimu Petroviću u Dragolju, kao i stari nadgrobni spomenici u Dragolju (opština Gornji Milanovac).
Teritorijalna pripadnost[uredi | uredi izvor]
Selo je udaljeno 35 km od Gornjeg Milanovca.[1] Dragolj je danas jedno od 62 seoska naselja na teritoriji opštine Gornji Milanovac i prostire se na 1166 hektara, a nalazi se na nadmorskoj visini od 270 do 440 m.[1] Dragolj je menjao svoju teritorijalno-političku pripadnost. Pripadao je Belanovici, Ljigu, Rudniku, kratko vreme Lazarevcu, da bi početkom druge polovine 20. veka konačno pripao opštini Gornji Milanovac. Dragolj je periferno selo svoje opštine, i delom svoje teritorije graniči se sa opštinom Ljig a delom se graniči sa opštinom Aranđelovac.
Turizam i geografija[uredi | uredi izvor]
Dragolj je slabo naseljeno i nezagađeno selo, a u njemu se može naći i turistički smeštaj.[2] Dragolj se nalazi blizu varošice Belanovice, a na 6 kilometara od sela je vrh Ostrvica.[3]
Selo leži u basenu Kačera, sa leve strane reke je selo, a sa desne seoski atar.[4] Selo je sa istočne strane od Bosute odvojeno rekom Raslovom.[4]
Selo je razbijenog tipa, ali su kuće zbijenije nego u ostalim selima, te čini kao neku sredinu između starovlaškog i šumadijskog tipa sela. Osobito su kuće ublizu po pojedinim zaseocima, a naročito su zbijene na seoskom ataru.
U selu ima šest zaselaka: Rakovac, Selište, Podgorje, Ravnište, Pod-Perišinim Brdom i Seoski Atar.
U selu ima 117 kuća, od kojih je u Rakovcu 19, Selištu 28, Podgorju 11, Ravništu 22, Pod-Perišinim Brdom 22 i na Seoskoma Ataru 15 kuća.[4]
Klima[uredi | uredi izvor]
U Dragolju je, kao u celom Kačeru i Šumadiji kontinentalna klima. Zimski period je iste dužine kao u selima gornjeg Kačera (Bosute, Zagrađa, Trudelja i Dragolja) i nešto je duži od zima u ravničarskim krajevima Šumadije. Kišni period je od ranog proleća pa do kasne jeseni. Meštani se još sećaju 1952. godine kada su presušili svi potoci, a veće reke se svele samo na virove. Za razliku od te godine, 1969. godine je bila velika poplava kada su se svi potoci i reke izlili iz svojih korita i napravili neprocenjivu štetu. Magle su veoma česte u jesen, ali najčešće prekrivaju veća uzvišenja. U Dragolju najčešće duva severac, koji nekada svojom snagom ruši drveće. Temperaturne razlike su u selištu pored reke i do 8 stepeni niže od ostalih krajeva.
Reljef[uredi | uredi izvor]
Po konfiguraciju terena selo Dragolj većim delom spada u brdsko-planinsko područje, dok seoski atar pripada ravničarskom području gde preovladavaju površine podesne za obradu.
U brdsko-planinskom delu se nalazi se nekoliko uzvišenja viših od 400 metara. Među njima su Kikovi, Ravništa, Dragoljsko brdo... Međutim za sve doseljene u Dragolj ove visine nisu bile smetnja za njihovo naseljavanje jer je većina doseljenih dolazila od Sjenice, Užica, Nove Varoši iz znatno većih uzvišenja od ovih u Dragolju.
Ako se pogleda karta šireg područja doline Kačera vidi se da Dragolj predstavlja položaj sa srednjom visinom u odnosu na sela gornjeg Kačera — Bosute, Varnica, Zagrađa, Trudelja, koja su znatno viša, i sela donjeg Kačera čije su visinske kote znatno niže.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U srednjovekovoj Srbiji Dragolj se prvobitno zvao Pretorina. Pod imenom Dragolj prvi put se pominje u turskom popisu 1528. godine. Tada je imao 7 domova.[1]
Po narodnom pričanju neki Turčin je bacio dragi kamen u izvor, koji se po tome nazvao Dragoljicom, a po tome je selo dobilo ime.
Stanovništvo Dragolja se pred najezdom Turaka iselilo. Ponovno naseljenje usledilo je u 18. veku kada su se doselili ljudi iz Starog Vlaha.[1]
Tek 1718. u austrijskim mapama nalazimo Dragolj i Kalanovac (Kalanjevci). Ovde se Kozelj javlja kao Koželj, a Šutci kao Štulci, Trudelj kao Tvrdin, Ponjanice kao Poljani, Varnice kao Sijavica....
Na seoskom ataru postoji mesto Staro Selo, blizu koga je mađarsko groblje. Drugo mađarsko groblje je u Ravništu, a treće blizu sadašnjeg groblja. Dva poslednja su sa leve strane Kačera. I ovde se, kao i u Bosuti, nalaze isti onakvi stari novci.[4]
U ratovima u periodu od 1912. do 1918. godine selo je dalo 199 ratnika. Poginulo ih je 111 a 88 je preživelo.[5]
Demografija[uredi | uredi izvor]
U popisima selo je 1910. godine imalo 987 stanovnika, 1921. godine 720, a 2002. godine taj broj je spao na 368.[1]
U naselju Dragolj živi 321 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,0 godina (48,7 kod muškaraca i 51,5 kod žena). U naselju ima 133 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,74.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
Legenda o nazivu sela[uredi | uredi izvor]
Profesor Miodrag Jaćimović zabeležio i objavio u zbirci "Kačerske legende" 1978. godine:
„Nekakav Turčin nosio je svoju robu na konju. Bila je upekla Božja zvezda. Kad je bio dobro ožednio naiđe na jak izvor. Odmarao se turčin kraj tog izvora i bilo mu je lepo. I kako da nagradi hladnu izvorsku vodu, baci dragi kamen u nju. I od tog dragog kamena nasta ime sela Dragolj.”
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Dragolj je možda jedino selo u Srbiji sa stotinak kuća i tri pozivna broja fiksne centrale. Naime, dešava se da komšije, koje deli samo ograda, moraju da pozovu pozivni broj da bi uspostavili telefonsku vezu.
Znamenite ličnosti[uredi | uredi izvor]
Znamenite ličnosti koji su živele ili su poreklom iz Dragolja:
- Arsenije Loma (1778—1815), vojvoda u oba srpska ustanka;
- Dušan Dugalić (1910-1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije;
- Cvetozar Radovanović Cvele, pevač;
- Mirko Nikolić, režiser.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 7 | 12 | ||
| 80+ | 5 | 6 | ||
| 75—79 | 12 | 14 | ||
| 70—74 | 25 | 14 | ||
| 65—69 | 15 | 26 | ||
| 60—64 | 13 | 10 | ||
| 55—59 | 9 | 13 | ||
| 50—54 | 9 | 8 | ||
| 45—49 | 18 | 16 | ||
| 40—44 | 18 | 11 | ||
| 35—39 | 9 | 7 | ||
| 30—34 | 7 | 13 | ||
| 25—29 | 4 | 3 | ||
| 20—24 | 8 | 1 | ||
| 15—19 | 12 | 5 | ||
| 10—14 | 9 | 7 | ||
| 5—9 | 5 | 5 | ||
| 0—4 | 4 | 4 | ||
| Prosek : | 48,7 | 51,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 171 | 37 | 102 | 28 | 4 | 0 |
| Ženski | 159 | 9 | 107 | 41 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 330 | 46 | 209 | 69 | 6 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 101 | 62 | 0 | 0 | 22 |
| Ženski | 70 | 60 | 0 | 0 | 5 |
| UKUPNO | 171 | 122 | 0 | 0 | 27 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 2 | 3 | 0 | 4 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 2 | 2 | 4 | 1 | 4 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 2 | 0 | 3 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 2 | 0 | 4 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 1 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Gornji Milanovac: Muzej Rudničko-takovskog kraja. str. 210.
- ^ „Vila Kikovi, Dragolj”. Arhivirano iz originala 16. 05. 2010. g. Pristupljeno 03. 06. 2013.
- ^ Seoski turizam[mrtva veza]
- ^ a b v g Poreklo prezimena u selu Dragolj
- ^ Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Gornji Milanovac: Muzej Rudničko-takovskog kraja. str. 142.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
