Episkopija veleško-povardarska
| Episkopija veleško-povardarska Pravoslavna ohridska arhiepiskopija | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Sjedište | Veles |
| Država | Severna Makedonija |
| Osnovana | 2002-2005 |
| Ukinuta | 2022-2023 |
| Arhijerej | |
| Arhijerej | Jovan (Vraniškovski) |
| Čin arhijereja | arhiepiskop |
| Titula arhijereja | arhiepiskop ohridski i mitropolit skopski i mjestobljustitelj veleško-povardarski |
-sr.svg) | |
Episkopija veleško-povardarska je eparhija Pravoslavne ohridske arhiepiskopije pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve. Arhijerej administrator je arhiepiskop Jovan (Vraniškovski).[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Sve do 2002. godine, ovo područje se u sklopu kanonskog ustrojstva SPC smatralo delom upražnjenih kanonskih eparhija, čijim je administratorima još od izbijanja crkvenog raskola (1967) bilo zabranjivano (od strane držvnih vlasti tadašnje SR Makedonije, odnosno BJRM) da obavljaju svoju službu na tom prostoru, na kome je tadašnja raskolnička Makedonska pravoslavna crkva u međuvremenu osnovala svoju Veleško-povardarsku episkopiju.
Do promene je došlo nakon sklapanja Niškog sporazuma, tako da je SPC već tokom 2002. godine donela nekoliko odluka o preuređenju jerarhijskih odnosa u cilju organizovanja autonomne Ohridske arhiepiskopije, u čijem sastavu bi se nalazila i novostvorena kanonska Veleško-povardarska episkopija, za čijeg je eparhijskog arhijereja priznat i potvrđen Jovan (Vraniškoski), dotadašnji veleško-povardarski vladika MPC koji je istrajao na sprovođenju diha i slova Niškog sporazuma, stupivši pod okrilje SPC. Odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC od 23. septembra 2002. godine, vladika Jovan je postavljen i za patrijaršijkog egzarha nad svim eparhijama SPC na području tadašnje BJRM.[2]
Stvaranje kanonske Veleško-povardarske episkopije potvrđeno je 24. maja 2005. godine, kada je Sveti arhijerejski sabor SPC usvojio Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije, u kome je u sklopu autonomne POA bila naznačena i ova episkopija.[3] U isto vreme, veleško-povardarski vladika Jovan izabran je za arhiepiskopa ohridskog i mitropolita skopskog, primivši i službu administratora u Veleško-povardarskoj eparhiji.[4]
U periodu od 2002. do 2022. godine, Episkopija veleško-povardarska bila je jedina kanonska naslednica drevne pravoslavne eparhije sa središtem u Velesu, koja je postojala kao posebna eparhija sve do 1873. godine, kada je spajanjem dve eparhije, Veleške i Debarske, izvršeno stvaranje nove Veleško-debarske eparhije. Ova eparhija je postojala sve do 1920. godine kada je nakon priključenja Srpskoj pravoslavnoj crkvi razdeljena na susedne eparhije, tako da je Veles potpao pod Skopsku, a Debar pod Ohridsku eparhiju.
Pitanje o daljem opstanku ove episkopije i cele POA pokrenuto je u proleće 2022. godine, nakon zvaničnog izmirenja između SPC i MPC. Usled velike složenosti raznih eklisioloških pitanja, koja nisu mogla biti rešena odmah, arhijereji POA nisu prisustvovali objavljivanju patrijarhovog tomosa o autokefalnosti MPC, koji je bio uručen 5. juna u Beogradu.[5] Rešavanje statusnih pitanja iznova je pokrenuto u proleće 2023. godine, kada je postignut konačni sporazum o integraciji POA sa MPC, što je podrazumevalo i faktički prestanak postojanja POA i svih njenih episkopija.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Pravoslavna ohridska arhiepiskopija: Episkopija veleško-povardarska, Pristupljeno 13. 5. 2019.
- ^ POA: Odluka od Soborot na Srpskata Pravoslavna Crkva za postavuvanje na Mitropolitot Jovan za Egzarh na Patrijarhot srpski za site eparhii na Pravoslavnata Ohridska Arhiepiskopija
- ^ POA (2005): Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (2005)
- ^ POA (2005): Potvrda izbora gospodina Jovana za arhiepiskopa ohridskog i mitropolita skopskog
- ^ „SPC (2022): Patrijarh srpski Porfirije uručio arhiepiskopu Stefanu Tomos kojim se potvrđuje autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske Arhiepiskopije”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2022. g. Pristupljeno 21. 06. 2022.