Zahumsko-raška eparhija
| Zahumsko-raška eparhija Srpska pravoslavna crkva | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Sjedište | Nikšić |
| Država | Crna Gora, Kraljevina SHS |
| Osnovana | 1878. |
| Ukinuta | 1931. |
| Arhijerej | |
| Čin arhijereja | episkop |
| Titula arhijereja | episkop zahumsko-raški |
Zahumsko-raška eparhija je bila eparhija Srpske pravoslavne crkve od 1878. do 1931.
U periodu od 1878. do 1920. činila je crkvenu oblast zajedno sa Cetinjskom mitropolijom, a u periodu od 1920. do 1931. nalazila se u sastavu obnovljene Srpske patrijaršije.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nakon oslobođenja dijela Stare Hercegovine i Gornjeg Polimlja (1878), donijeta je odluka da se od dijelova Hercegovačke eparhije priključenih Kneževini Crnoj Gori stvori nova eparhija, koja je nazvana Zahumsko-raškom eparhijom. Za prvog zahumsko-raškog episkopa izabran je arhimandrit Visarion Ljubiša, koji je hirotonisan 8. septembra 1878. godine na Cetinju od strane mitropolita Ilariona Roganovića i bokokotorskog episkopa Gerasima Petranovića, koji je upravo tim povodom doputovao u Crnu Goru. Stvaranjem ove eparhije, u Crnoj Gori je uspostavljena crkvena oblast sastavljena od dvije eparhije: Cetinjske arhiepiskopije i Zahumsko raške eparhije.
Nakon smrti mitropolita Ilariona Roganovića (1882), za novog crnogorskog mitropolita izabran je upravo zahumsko-raški episkop Visarion Ljubiša, nakon čega je za administratora Zahumsko-raške eparhije postavljen arhimandrit Mitrofan Ban. Međutim, prije no što je došlo do njegovog izbora i posvećenja za episkopa u toj eparhiji, umro je mitropolit Visarion Ljubiša (1884), a na njegovo mjesto je izabran Mitrofan Ban. Eparhija je ostala u režimu administracije sve do 1908. godine, kada je novog episkopa zahumsko-raškog izabran Kirilo Mitrović, koji je hirotonisan 1909. godine. Eparhijom je upravljao do 1920. godine, kada je premješten za episkopa bokokotorskog, a Eparhija zahumsko-raška je ponovo potpala pod administriranje mitropolita crnogorsko-primorskog. Tek 1925. godine, za novog episkopa izabran je Nektarije Krulj, koji je hirotonisan 1926. godine. Upravljao je ovom eparhijom do svog premještanja na drugu dužnost 1928. godine. Potom je u eparhiji ponovo zaveden režim administriranja. Takvo stanje je ostalo sve do 1931. godine, kada je eparhija ukinuta i priključena Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.
Ova eparhija je bila sastavljena iz svih plemena koja su se nalazila na lijevoj strani rijeke Zete. Sjedište Zahumsko-raške eparhije je bilo u manastiru Ostrogu odnosno u Nikšiću. Do njenog ukidanja (1931) sačinjavala su je tri namjesništva — nikšićko, spuško i kolašinsko.[1]
Manastiri[uredi | uredi izvor]
Zahumsko-raškoj eparhiji pripadali su sledeći manastiri:[2]
- Manastir Ostrog
- Manastir Morača
- Manastir Piva
- Manastir Župa Nikšićka
- Manastir Ždrebaonik
- Manastir Bijela
- Manastir Podmalinsko
- Manastir Dobrilovina
- Manastir Ćelija Piperska
- Manastir Duga Moračka
Episkopi[uredi | uredi izvor]
- Visarion Ljubiša (1878—1882), episkop
- (1882—1884) administrator, arhimandrit Mitrofan Ban
- (1884—1908) administriranje crnogorskog mitropolita
- Kirilo Mitrović (1908—1920), episkop
- (1920—1926) administriranje crnogorskog mitropolita
- Nektarije Krulj (1926—1928), episkop
- (1928—1931) administriranje crnogorskog mitropolita
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Mitropolija crnogorsko-primorska
- Visarion Ljubiša
- Mitrofan Ban
- Kirilo Mitrović
- Saborna crkva u Nikšiću
- Pećka eparhija
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Član 2. Ustava Svetog sinoda u Knjaževini Crnoj Gori (1904)
- ^ „Mitropolija crnogorsko-primorska: Uvod u šematizam”. Arhivirano iz originala 25. 09. 2013. g. Pristupljeno 30. 10. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Aleksić, Budimir (2006). „Pravoslavlje na prostoru današnje Crne Gore od 1219. do 2006.”. Pravoslavlje u Crnoj Gori. Cetinje: Svetigora. str. 13—38.
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Radoslav Grujić, Zahumsko-raška eparhija, u: Narodna enciklopedija, knj. 1, str. 798.
- Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2013). Istorija Srba u Crnoj Gori 1496-1918. Novi Sad: Prometej.
- Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2017). Srbi u Crnoj Gori 1496-1918. Nikšić: Institut za srpsku kulturu.
- Puzović, Predrag (2015). „Stradanje sveštenika tokom Prvog svetskog rata na područiju Cetinjske, Pećske i Nikšićke eparhije” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 74 (2): 211—220.
