Manastir Detlak
| Manastir Detlak | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija zvorničko-tuzlanska |
| Osnivanje | 1303 |
| Osnivač | Stefan Dragutin |
| Upravnik | mati Gerasima (Tintor) |
| Lokacija | |
| Mesto | Donji Detlak |
| Država |  Bosna i Hercegovina,  Republika Srpska |
| Koordinate | 44° 57′ 59.99″ N 17° 48′ 21.83″ E / 44.9666639° S; 17.8060639° I |
  Manastir Detlak Manastir Detlak na karti Bosne i Hercegovine | |
Manastir Detlak je manastir Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se u selu Donji Detlak, Opština Derventa. Manastirski hram je posvećen svetom proroku Iliji.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Gradnja manastira po Detlačkoj hrisovulji završena je 1303. godine, a ktitor manastira bio je kralj Stefan Dragutin.[2] Ova povelja bila je napisana u obliku svitka od pergamenta dimenzije 375x8x4950mm, sa potpisom „Stefana Dragutina, po milosti božjoj kralja srpskih zemalja“. Hrisovulja je sastavljena lijepljenjem od osam pergamentnih listova. Obje strane bile su meke i glatke. Ispisani tekst bio je širok oko 260 milimetara. Na vrhu, u sredini, nalazio se ornament. Detlačka hrisovulja nestala je iz arhiva crkvene opštine Derventa za vrijeme aneksije Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske 1878. godine. Pretpostavlja se da je ukradena od strane okupatora. Opis povelje je sačinio prota derventski Tomo Anđelić.[3]
Sledeći sačuvani pisani dokument o manastiru je natpis na Jevanđelju koje je rukopisano u Detlaku 1509. godine, a danas se pomenuto Jevanđelje čuva u Narodnoj biblioteci u Bukureštu i na njemu piše:
„Ovo Jevanđelje je pisano u selu Detlak na rijeci Ukrini“ [4]
Sledeći pomen manastira vezan je za Evhologion (Detlački molitvoslov – zbornik). Ovo djelo danas se čuva u Patrijaršijskoj biblioteci u Beogradu, a sastoji se iz dvije cjeline, od kojih prva datira iz perioda 1625-1635. godine, a druga iz perioda 1550-1560. godine.
Prvi dio Evhologiona je djelo Zaharija Vozućanina, koji je ovu knjigu pisao u manastiru koji proslavlja događaj prenosa moštiju Svetog oca Nikolaja, u selu Detlaku, pored rijeke Ukrine, kod grada Dervente u vrijeme srpskog Arhiepiskopa Pajsija i bosanskog Mitropolita Isaije.[4]
„Ova knjižica napisana je i obnovljena grešnim rukama Zaharije Vozućanina po nalogu prezvitera Mileša, u selu Detlaku, u vrijeme kada je srpskim prestolom vladao arhiepiskop Pajsije, a bosanski mitropolit bio Isija, 24. 11. 1628. godine“ [5]
Drugi, stariji dio je djelo jednoga pisca i važan je zbog samog pominjanja Detlaka kao mjesta nastanka. Pretpostavlja se da je u manastiru bio prepisivački centar.[1]
Sa upadima turske vojske u Bosnu 1458. godine, manastir je demoliran. Turci su se sa plijenom povukli, a nedugo zatim manastir je obnovljen. Sličnu sudbinu doživio je oko 1690. godine, da bi ga Turci potpuno uništili 1834. u vrijeme bune popa Jovice Ilića.[3]
Gradnja jednobrodnog hrama Svetog proroka Ilije je počela 1910. godine a završena je 1913. godine. Hram je pomenute godine osvetio sveštenik Ilija Miđić.
Sadašnjost[uredi | uredi izvor]
Zalaganjem i trudom Sredoja Novića obnovljen je 2009. godine, a tada ga je osvetio Episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije 17. oktobra 2009. godine. Konak manastira je 2012. godine nadograđen na parohijski dom iz 1998. godine. Manastir je živopisao u srpsko-vizantijskom stilu Goran Pešić iz Čačka. Ikonostas od hrastovog drveta je radio Stevo Pena iz Mrkonjić Grada. Ikone u vizantijskom stilu je naslikao Pero Bosnić iz Šipova.
Sveštenstvo[uredi | uredi izvor]
Tokom dvadesetog vijeka o hramu su brinuli sveštenici: Branko Đaković od 1937. godine, Stevo Gačić, Nedeljko Popović, Mihajlo Jović, Savo Jović i Savo Todorović.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Srpski pravoslavni manastir u Donjem Detlaku”. Arhivirano iz originala 01. 02. 2016. g. Pristupljeno 09. 10. 2015.
- ^ „Tutnjević, S. (2007). Na tragu manastira Detlak. Beograd: Svet knjige,” (PDF). str. 97. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 01. 2016. g. Pristupljeno 09. 10. 2015.
- ^ a b Derventa-Manastir Detlak
- ^ a b „Manastir Detlak, Eparhija zvorničko-tuzlanska”. Arhivirano iz originala 17. 07. 2015. g. Pristupljeno 09. 10. 2015.
- ^ „Tutnjević, S. (2007). Na tragu manastira Detlak. Beograd: Svet knjige,” (PDF). str. 8. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 01. 2016. g. Pristupljeno 09. 10. 2015.
